7 класра тёван ен культурипе ирттерн. у=ё урок конспекч.?
Урок теми% Йывё= савёт- сапа?
Урок т.с.% =.н. темёна ёнлантармалли урок?
П.л\ т.ллев.% ,л.кхи вёхётра чёваш =ынни кил-=уртра усё курма ятарласа ёсталанё йывё= савёт-сапапа паллаштарасси?
Сапёрлёх т.ллев.% Чёваш халёх.н сапёрлёх.пе .=ченл.хне: тёрёшулёх.пе пултарулёхне палёртасси? Чёваш =ыннин .=-х.л савёнё=.: ырё шухёш-.м.ч.: «=укран пур тёвас» туйём.: ал .= ёсталёхне =амрёксене в.рентсе хёварас йёли-туртём. унён чун.нче-юн.нче пулнине кётартасси?
Илемл.х т.ллев.% Ачасен .=е юратас кёмёлне =.клесси: пултараслёх туйёмне аталантарасси? Чёваш =ынни кил-т.р.шри .=ре пурнё= илемне курма пултарнине туйтарасси? Кашни =ыншён хёй аллипе ёсталанё савёт-сапа нимрен те хаклё: нимрен те паха та чуна =ывёх пулнине ёнланса илме пулёшасси?
Урок мел.семпе меслеч.сем% учитель кала=ёв.: ыйту-хурав: \керч.ксемпе .=лени: харпёр хёй шухёшне илемл.н те у==ён калаттарасси: слайдсем: п.т.млет\ туни?
Пуплеве аталантарас хёнёхусем%
1) =ыхёнуллё каласа пама в.рентесси*
2) ачасен пуплев.нчи сёмахсен йышне \стерессине малалла аталантарасси?
Урокра усё курмалли хат.рсем% медиапроектор: экран: йывё=ран тунё савёт-сапасем: \керч.ксем: к.некесен выставки?
Словарь .=.%
ырала – выдалбливать*
клепка – клепка*
пушёт – лыко (Ашмарин Н? И? Чёв? сём? к.н? 9-10-м.ш том: 65-м.ш стр?)*
курёс – мочало (липовое): в.рен (веревка) (Ашмарин Н? И? Чёв? сём? к.н? 7-8-м.ш том: 8-м.ш страница)*
тункёр – древесная кора*
ч.ренче – дранка (т.ренче)* п\рт =ине витекен =\хе хёма (Ашмарин Н? И? Чёв? сём? к.н? 15-16-м.ш том: 80-м.ш страница)*
катёркас – боярышник*
лакём – бочонок*
ленк.с – йывё= витре?
Урок эпиграф.% ,=чен иккен чёваш =ынни?
Ёста иккен чёваш =ынни?
Пахчи: кил-=урч.: хуралти:
Эреш-т.рри: савёт-сапи_
Ытла та ылтён ун алли?
З? Михайлова
Урок юхём.%
1? Класа й.ркелесси?
Учитель% Сывлёх сунатёп: ачасем? Урок пу=латпёр?
Кашни кунах эпир =ут =анталёкпа киленсе пурёнатпёр? М.н авалтанах чёваш =ынни =ут =анталёка хисеплен.? Ача =уралсанах ун яч.пе йывё= лартнё? Вара =ав йывё=а ачана \стерн. пекех \стерн.? Йывё= _ =ын пурнё=.нче пит. хаклё та сипл. япала? Вёрман пир.н пуянлёх тетп.р? Вёрман йывё=семпе пуян? +ав йывё=сенчен =ын тем те ёсталама пултарнё? Чёваш =ынни ёста: маттур пулнё? Хёй ёсталанё япаласемпе пит. тирпейл. усё курнё: ёна упранё? +.м.р.лсен е =ухалсан пит. куляннё? Хёй аллипе тунё япала уншён нимрен хаклё: чуна =ывёх пулнё? Йывё= - ч.р. мар япала: =ын - ч.р.? Анчах =ын аллинче йывё= та ч.р. курёнать? Йывё= япалана курсан чун савёнать: кёмёл =.кленет? Йывё=ран тунё япала =ынна сипл.х: асамлёх парса тёрать? Тим.рпе танлаштарсан йывё=ран ёсталанё япала чуна =ывёх? +авёнпа .л.крен чёваш =ынни япалана т\рех тим.ртен мар: йывё=ран ёсталанё? Анчах та йывё=ран м.н ёсталанё-ши чёваш халёх.; Йывё=ран т.рл. савёт-сапа: кил-=урт: карта: музыка инструменч.сем: =унашка: й.лт.р тата ыттине те ёсталанё? Йёлтах в.сене йывё=ран тёва==.? Апла йывё= - пит. хаклё япала? Унпа усё курас тесен: ёна лартмалла: шёвармалла: пёхмалла: выльёх-ч.рл.х кёшласран карта тытса =авёрмалла? Йывё= час \смест? Юман 500 =ул таран пурёнать? Пур йывё= та нумай хушё \сет? Йывё=а куллен лартса тёрсан та пит. лайёх? Ёна \стерме теми=е =ын .м.р. кирл.?
2? +.н. темёпа .=лесси?
Урок темипе т.ллевне п.лтересси?
Паянхи урок теми% Йывё= савёт-сапа?
Чёваш халёх. кил-=уртра усё курма ёсталанё савёт-сапа =инчен кала=ёпёр?
Урок т.ллев.сем%
П.л\ т.ллев.% ,л.кхи вёхётра чёваш =ынни кил-=уртра усё курма ятарласа ёсталанё йывё= савёт-сапапа паллаштарасси?
Сапёрлёх т.ллев.% Чёваш халёх.н сапёрлёх.пе .=ченл.хне: тёрёшулёх.пе пултарулёхне палёртасси? Чёваш =ыннин .=-х.л савёнё=.: ырё шухёш-.м.ч.: «=укран пур тёвас» туйём.: ал .= ёсталёхне =амрёксене в.рентсе хёварас йёли-туртём. унён чун.нче-юн.нче пулнине кётартасси?
Илемл.х т.ллев.% Ачасен .=е юратас кёмёлне =.клесси: пултараслёх туйёмне аталантарасси? Чёваш =ынни кил-т.р.шри .=ре пурнё= илемне курма пултарнине туйтарасси? Кашни =ыншён хёй аллипе ёсталанё савёт-сапа нимрен те хаклё: нимрен те паха та чуна =ывёх пулнине ёнланса илме пулёшасси?
Учитель% Чёваш =ыннин .=ченл.х.: ёсталёх.: чётёмлёх. пире т.л.нтерет те: савёнтарать те? Унён шухёш-.м.ч.: «=укран пур тёвас» туйём. пысёк пулнё? ,л.к пур япалана та перекетл. тыткаланё: м.нш.н тесен в.сене кашнине =ын хёй аллипе тунине асра тытнё? Япаласене - =и-пу=-и вёл: савёт-сапа-и: .= хат.р.-и – в.семпе теми=е =ул усё курмалла пултёр тесе тёрёшса ёсталанё? +.м.р.лн.: ваннё пур япалана та юсанё?
1) Учитель урок эпиграфне вулать?
,=чен иккен чёваш =ынни?
Ёста иккен чёваш =ынни?
Пахчи: кил-=урч.: хуралти:
Эреш-т.рри: савёт-сапи –
Ытла та ылтён ун алли?
З? Михайлова
2) Кил-=уртра усё курмалли савёт-сапана =ак йывё=сенчен ёсталанё%
Юман: йёмра: й.лме: хурён: чёрёш: =ёка: в.рене: хурама: ёвёс: тирек: =.м.рт?
Эпир: тен: п.лместп.р те пул.: м.нле йывё=ран м.нле савёт-сапа тума пулнине? ,л.кхи чёваш халёх. =авна п.лн.?
Йывё=сем сывлёша =е= тасатма==. иккен: эмел кёна пама==. иккен тата =ынна хёй .м.р.нче усё курма т.рл. савёт-сапа тума та мелл.? Йывё= пахалёх.: сипл.х. пысёк?
3) М.нле тата м.н т.ллевпе тунине кура савёт-сапана 5 ушкёна уйёра==.%
П.ррем.ш ушкён? Йывё=а ыраласа: .нтсе-=унтарса: чавса: чакаласа-касса: якатса тунё савёт-сапа? Алтса тунё савётсене сыпёксёр йывё=ран ёсталанё? Йывё=а касса илн.? Ёшне алтса (чакаласа) кёларса м.нле кирл. =апла савёт-сапа тунё? Т.пне =авнах хёварнё? Е в.ри кёмрёк хурса =унтарнё: ун хы==ён ий.пе тасатнё?
Икк.м.ш ушкён? Йывё=а чавса-шётарса тунё савёт-сапа? Йывё=а касса ёшне чакаласа кёларнё: т.пне кайран уйрём к.ртсе лартнё?
Ви==.м.ш ушкён? Хёма-клепкёран =апса тунё савёт-сапа? Хёмасенчен пу=тарса тунё савёт-сапа?
Тёваттём.ш ушкён? Хурён хуппинчен: хупран: пушётран: курёсран: тункёртан тунё савёт-сапа? Авса тунё савёт-сапа? Вёрманлё вырёнсенче пурёнакансем тах=ан авалах хурён хуппинчен савётсем – пураксем: хуп ч.рессем тума п.лн.? Савёта х.ртн. металл штампа эрешлен.?
Пилл.км.ш ушкён? Хулёран: пушётран: ч.ренчерен: тымартан тунё савёт-сапа? Авса-=ыхса тунё савёт-сапа?
П.ррем.ш ушкёна =акён пек савёт-сапасем к.ре==.%
=ёнёх кункёри - =ёнёх аламалли: чуста =ёрмалли савёт*
тир.к – пысёк чашёк*
тёвар килли – тёвар хумалли савёт*
курка – авёрне касса эрешлен.: илемл. тунё? +ак эрешсем хитрел.хе кётартма =е= мар: усал-т.селе хёвалама пулёша==. тесе шутланё .л.кхи чёвашсем*
чём – ч\лмек: кёкшём*
чаплашка – п.ч.к чашёк*
патман – тырё савёч.: 4 пёт к.рет*
ве=е – ик. авёрлё пысёк курка: унта сёра =ур витре таран к.н.*
кашёк – апат =имелли япала*
=ёпала – апат антармалли япала*
=ёнёх такани - =ёнёх хумалли савёт*
шан – сёра тумалли савёт?
Икк.м.ш ушкёна к.рекен савёт-сапасем%
=\п=е – х.рсен е х.рарёмсен тёхёнмалли япалисене: пир т.ркем.сене усрамалли савёт*
уйран =\п=и – уйран у=ламалли савёт*
касмёк – шыв ч.рес. (витре)*
чил.к – п.ч.к ч.рес (шыв йётнё: =ырла: кёмпа татма кайнё)*
шёпан – сёра савёч. (курка)*
патман – пыл ч.рес. (1:5 пёт пыл к.н.)*
Ви==.м.ш ушкёна к.рекен савёт-сапа%
чан – пысёк катка (унта шыва к.н.)*
ч.рес – витре (шыв йётнё: пыл та: =у та: тырё та хума пултарнё)*
п.ч.к пичке – сёра ямалли савёт (чёваш =ынни хёнана п.ч.к пичкепе сёра илсе кайса с.тел =ине лартнё)*
катка – шетник (шыв тултарнё: хёяр: кёмпа: купёста тёварланё)*
лаххан – шыв касмёк. (унта усё курнё т аса мар шыв янё: вёл п\ртре ларнё)*
пичке – сёра усрамалли савёт*
с.т витри – витре (с.т янё чухне ан тёкёнтёр тесе сёмсаллё тунё)*
патьен – витре (шыв ёсма та: выльёхсене шёварма та усё курнё)?
Тёваттём.ш ушкёна к.рекен савёт-сапа%
пурак – каскёч (ёна хурён хуппинчен тунё: унпа =ырла-кёмпа татма кайнё)*
кунтёк – кирпет (хупа =авёрса =.лесе тунё: унта тулё: =ёнёх янё)*
ыр=а – пысёк кунтёк ( ёна йывё= хуппинчен тунё: унта =ёнёх усранё)*
=ёнёх али - =ёнёх аламалли савёт (ёна йывё= хуппинчен тунё)*
чёкёт кёшёл. – кёшёл (ёна пушётран =авёрса тунё)*
пурак – п.ч.к кунтёк: ч.рес (унпа =ырла: кёмпа татма кайнё)*
чёпта – мих. (=ёка хуппине шыва пёрахса =ем=етн.: с\се мунчала тунё: =ав мунчаларан явса: =.лесе чёпта тунё: унта тырё усранё)*
п.рне – сумка (унпа =ырлана: кёмпана =\рен.: уя апат илсе кайнё)*
арча – япала чикмелли: усрамалли савёт*
шёпаня – витре (ёна пушётран явса тунё)*
Пилл.км.ш ушкёна к.рекен савёт-сапа%
лёпё – утё кар=инки*
кёрёш – кёмпа пу=тармалли п.рне*
кар=инкка*
=атка – кар=инкка (.л.кхи вёхётра кил-=уртра пысёк к.ленче савётсем пулнё* =ав к.ленчене хума =акён пек =атка тунё* унта к.ленче савёт лайёх усраннё* п.р вырёнтан теп.р вырёна ку=арма та мелл. пулнё)*
пешт.р – кушил (туй пу=. =ак пешт.рпе туя куччене= илсе кайнё)*
=атан – тёватё к.тесл. кар=инкка*
=атан тир.к – чашёк (хёва хуллинчен авса тунё* ш.в. мар япала хунё* =ёкёра кёмакана лартиччен чустана =акён пек чашёкра тытнё)*
кашёк п.рни - =уса тасатнё хы==ён йывё= кашёксене п.рнене хурса тип.тн. (ёна хулёран авса тунё)?
3? Кану тёхтав.? Физкультминутка?
П.рре: икк.: ви==.: тёваттё
Физзарядка тумалла
Физзарядка тумасан та:
Вёй та: хал та пулм. сан?
4? +ир.плет\?
Эпир пил.к ушкёна к.рекен савёт-сапас ене пёхса тухрёмёр?
1) Хал. вара ыйтусем =ине хуравлатпёр?
1? Шкул =ум.нчи краеведени музей.нче йывё=ран тунё м.нле савёт-сапасем пур;
2? Йывё=ран савёт-сапа ёсталама п.лекенсене п.лет.р-и эсир; (Теренин П? А?)
3? ,= урок.нче йывё=ран м.нле япаласем ёсталама в.ренн. эсир;
4? Хальхи вёхётра йывё=ран м.н тёва==.;
2) Хал. м.н ёнланнине т.р.сл.п.р? Сире тест вале=се паратёп? Т.р.с хуравсене палёртёр?
3) Теста т.р.слесси?
5? П.т.млет\?
Чёваш =ыннин ал .= ёсталёх. икс.лми? Хал. те чёвашсем хушшинче ылтён алёллё =ынсем сахал мар? Кашни япалана чёваш =ынни чунтан юратса тунё? Алёк.сем те: ч\рече хашак.сем те: хапха юрисем те – пурте эрешл.? Чёваш =ынни - .=чен: культурёллё =ын? Йывё=ран савёт-сапа: с.тел-пукан: .= хат.р.сем ёсталасси – чёваш халёх.н ламран-лама ку=са пыракан ырё та хисепл. йёли: пысёк ёсталёх.? Хамёр асатте-асаннесем ёсталанё япаласем пит. хаклё? +ак ёсталёх малалла та аталанса пытёр?
Паянхи кала=у сир.н чун-ч.рере м.нле туйём =уратр.;
Ачасен хурав.сем%
- Савёт-сапана м.нле материалтан туса унпа м.нле усё курнине п.лт.м.р?
- Чёваш халёх. ылтён алёллё пулнине п.лт.м.р?
- Йывё=ран савёт-сапа =е= мар тата ытти япаласем те тума пулать иккен?
- Манён та =акён пек савёт-сапа тёвас килет?
+акён пек кала=у хы==ён пир.н м.нле пулмалла;
- Йывё= лартмалла: ху=мала мар? Выльёх-ч.рл.х =иесрен сыхламалла: М.н чухл. йывё= касатпёр =авён чухл. лартмалла?
Пир.н п.ррем.ш т.ллев% йывё= лартмалла: шёвармалла: выльёх-ч.рл.х кёшласран карта тытса =авёрмалла?
6? Ачасен п.л.вне хакласси?
7? Килти .=е ёнлантарасси?
Киле шырав .=. пулать? Савёт-сапа яч.сене =ырса хурёр? В.сене м.нле йывё=ран тунине хёвёр шыраса тупса =ырёр?
№
|
Савёт-сапа яч.сем
|
М.нле йывё=ран тунё
|
1?
|
Лаххан
|
Тирек: ёвёс: юман
|
2?
|
Пурак
|
Хурён хуппи
|
3?
|
Патман
|
+ёка: ёвёс
|
4?
|
Ч.рес
|
|
5?
|
Ыр=а
|
|
6?
|
Ала
|
|
7?
|
Пешт.р
|
|
8?
|
Пичке
|
|
9?
|
Кашёк
|
|
10?
|
+\п=е
|
|
11?
|
Лёпё
|
|
12?
|
+атан
|
|
Шырав .=не тунё чухне усё курмалли к.некесем%
1? Чёвашла-вырёсла словарь? Скворцов М? И?? Мускав: «Русский язык»: 1985?
2? Краткая чувашская энциклопедия? Чувашское книжное издательство: 2001?
3? Тёван ен% Чёваш халёх.н 16-19-м.ш .м.рсенчи пурлёхпа ёс-хакёл культури% В.рен\ пособий.: 6 - 7-м.ш классем валли? – Шупашкар% Чёваш к.неке издательстви: 2008?
4? Чёваш сёмах.сен к.неки? Н? И? Ашмарин? – Шупашкар: 1994?
Учитель% Чун-ч.рере ырё кёмёл-туйём пултёр? Пу=ра яланах ырё шухёш: алёра ырё .= пултёр?