«Сызба геометрия және инженерлік графика» пәні бойынша оқу әдістемелік кешені инженерлік, техникалық мамандық студентеріне арналған. Ол студенттерді курс мазмұнымен, оның өзектілігімен және қажеттілігімен, курс саясатымен, студенттердің оқу процесі кезінде алатын дағды және біліктілікпен таныстырады. Оқу - әдістемелік кешені пәнді оқу барысындағы басшылықтың негізгі көзі болып табылады.


Сызба геометриясы пәні бойынша инженерлік – техникалық мамандық студенттеріне арналған оқу әдістемелік кешені / құрастырушы: Тырнақбаева М.М.- Өскемен: ШҚМУ баспасы, 2005.

С. Аманжолов атындағы Шығыс-Қазақстан мемлекеттік университеті, 2005

I. ПӘННІҢ ОҚУ БАҒДАРЛАМАСЫ

(Syllabus)

1. Жалпы мағлұматтар:

1.1 Пәннің аты: Сызба геометрия және инженерлік графика

1.2 Кафедра: Қолданбалы механика және физика

1.3 Оқытушының тегі, аты- жөні: Тырнақбаева Маржан Мәкенқызы

1.4 Хабарласу орны: телефон, 47-78-80, корпус № 7, ауд.301

1.5 Өткізу орны: корпус №7, ауд. 301

1.6 Кредит саны: 2

1.7 Оқу жоспарынан көшірме:

1 Кесте.

Курс	Семестр	Кредит саны	Дәрістер	Зертханалық сабақ	СОӨЖ	СӨЖ	Барлығы	Бақылау түрі
1	1	2	15	15	30	30	90	Емтихан

1.8 Курстың переквизиттері: инженерлік графика және сызба геометриясының тәсілдерін жетік білу.

Студент мыналарды елестете білу керек: проекциялық сызбаның әдістерін; конструкторлық тетік бөлшектердің принциптерін, түйіндерін, механизм және машиналарды; сызбаға объектілердің кеңістіктегі кескін құрлысын түсіру әдістерін, стандарттау негізін, стандарт құрлымдарын, ажырайтын және ажырамайтын біріктірулерді, таблица құру ережелері мен диаграммасын, нормативті - техникалық құжатты, оларды қолдану мен өңдеу принциптерін.

Пайдалана білу керек: құрастыруды, бөлшектеу сызбасы мен эскизді, өндірістік және жобалық қызметтегі құрастыру, бөлшектеуді, сызбалар мен эскиздерді, стандарттарды пайдалана

біліп, техникалық өнім көрінісін және схемасын, құрылымдарды сызуды тәжірибиелі түрде меңгере білу керек.

1.9 Постреквизиттері (пәнді оқыту барысында алынған білімдерді қолданатын келесі пәндер тізімі): машина бөлшектері, материалдар кедергісі, теориялық механика және т.б.

2 Пәннің қысқаша мазмұны:

2.1 Пәннің мақсаты: студенттерге сызба геометрия және инженерлік графика пәнінен жүйелі білім беру болып табылады. Курсты оқып білудің мақсаты теориядан алған білімдерін машина жасау құрылысында және құрлыс сызбаларында практикада қолдана біліп, төмендегідей

КҚБЖ – нің стандартына сәйкес сызбаларды орындау;

тетік бөлшектердің эскиздерін және оның өлшемдерін түсіру;

құрлымның негізгі орналасуын ескере отырып өлшемдерін түсіру;

тік бұрышты проекция негізінде заттың кескінін оқып және орындау;

анықтамалық және стандарттық материалдарды қолдана білу және сызба пәнін оқыту әдістемесін меңгеру үшін қажетті практикалық дағдылар мен білімдерін дамыту.

Сызба геометрия және инженерлік графика пәндерін оқу барысында алған білімдерін, біліктілік пен дағдыларын, жалпы инженерлік және арнайы техникалық пәндерді оқуда, сондай-ақ технологиялық және инженерлік қызметтерді игеруге қажет.

2.2 Пәннің мамандықты даярлауға қатысты міндеттері: Берілген курсты оқу нәтижесінде студент проекциялық сызба көмегімен кеңістіктегі пішін кескінін тұрғызу әдістерін үйреніп және КҚБЖ-сі бойынша сызбаларды орындау ережелерін іс - тәжірибеде қолданып, әр түрлі сызбаларды орындай білуі керек.

Берілген «Сызба геометрия және инженерлік графика» курстың “Негізгі пән” цикліне кіреді. “ Жаңа материалдар технологиясы және материалтану ” мамандығының күндізгі оқитын студенттер үшін оқу жоспары жұмыс бағдарламасы мен сәйкес келеді. Студенттер сызу пәнінен алған білімдерін курстық жұмыс пен дипломдық жобада қолданады.

2.3 Курстың мазмұны:

Пәнді оқу нәтижесінде студент білуі керек:

1) проекциялық сызба әдістерін елестете білуі;

2) бөлшектер, түйіндер , машина мен механизмдер құрылысының принциптерін;

3) сызбада кеңістіктегі объекті кескінін тұрғызу әдістерін;

4) кескіндеу тәсілдерін, компьютерлік графика әдістерін,

стандарттау негізін және құрылымын;

5) ажырайтын және ажырамайтын біріктіру типтерін, диаграмма және кесте тұрғызу ережесін, нормативті – техникалық құжаттарды, оның өңделуі мен қолдану принциптерін;

6) құрастыру сызбасының жалпы түрі мен эскиздерін қолдана білуі керек;

7) проекциялық және өндірістік қызметтерде стандарттарды қолдана білуі керек;

8) техникалық өнімдер кескінін тұрғызуда, сипаттама құрастыруда тәжірибелері болуы қажет.

3. 
   «Сызба геометрия және инженерлік графика» пәнінен тапсырмаларды орындау мен өткізудің кестесі
   

2 Кесте.

№	Жұмыс түрі	Тапсырма лардың мазмұны мен мақсаты	Ұсынатын әдебиеттер	Орындау мерзімі	Балдар (рейтинг-шкалаға сәйкес)	Бақылау түрі	Өткізу уақыты
1	2	3	4	5	6	7	8
	№1 Алғы бет. Жазбаша жұмыс	Сызба қаріпінің тағайындалған өлшемдерімен таныстыру.	[2,4, 13,24,26]	1-2 апта	5	Жазба жұмысын тексеру.	3 апта
2	№2 Проекциялау әдісі. Ауызша сұрау.	Центрлік, параллель, тік бұрышты және қиғаш бұрышты проекциялар түрлерімен таныстыру.	[2,4, 15,16,17,24,26]	3-4 апта	5	Сызбаны тексеру.	5 апта
	№3 Метрикалық есептер. Ауызша сұрау	Метрикалық есептерді шығаруға дағдыландыру.	[2,4, 8,22,23,25,26]	5 апта	5	Сызбаны тексеру.	6 апта
	№4 Сызуды түрлендіру тәсілдері. №1 Аралық бақылау.	Сызуды түрлендірудің үш тәсілімен таныстыру.	[2,4, 15,1624,25,26]	6 апта	10	Бақылау жұмысты тексеру	7 апта
	№5 Қиюшы жазықтық	Қиылған конусты тұрғызу. Конусты жаю.	[1,2,4 15,1620]	7 апта	5	Сызбаны тексеру.	8 апта
6	№6 Машиналық графика.	Автокад жүйесін таныстыру.	[2,4, 15,1624,2526]	8-9 апта	5	Сызбаны тексеру.	10апта
	№7 Бұйым кескіні.	Тілік, қима көріністің алты түрін таныстыру.	[2,4, 13,23,24 25,26]	10 апта	5	Сызбаны тексеру.	11 апта
6	№8 Тетікбөлшектің эскизі Ауызша сұрау.	Тетікбөлшекті ойша ажыратып жеке-жеке МЕСТ бойынша салуды үйрету.	[2,4, 13,1423,24 25, 26]	11 апта	5	Сызбаны тексеру.	12 апта
	№9 Контструкторлық құжат жиыны. Ағымдық бақылау	КҚБЖ дағдыландыру.	[2,4, 15,1617,2425,26]	12 апта	5	Сызбаны, бақылау жұмысты тексеру.	13 апта
	№10 Құрастырмалы сызба. МЕСТ бойынша жұмыс. №2 Аралық бақылау.	Құрастырмалы сызбаны оқуды және МЕСТ бойынша салуды үйрету.	[2,4,5 18,24 25,26]	13 апта	10	Сызбаны, бақылау жұмысты тексеру.	14 апта

3.6 Әдебиеттер тізімі

Негізгі әдебиеттер тізімі:

1. 
   Гордон В.О., и др. Курс начертательной геометрии. – М.:
   

Высшая школа,1998, с178

2. 
   Чекмарев А.А. Инженерная графика.- М.: Высшая школа, 1988, с 335
   
3. 
   Фролова С.А. Начертательная геометрия.- М: Высшая школа,
   

1987, с300

4 Боголюбов С.К., Черчение.- М.: Высшая школа, 1985, с 377

5. 
   Брилинг Н.С., Евсеев Ю.П. Задания по черчению.– М.:
   

Стройиздат, 1984,с 256

5. 
   Курманова Д.Т. Сызба геометрия. Көрнекті оқу құралы - Өскемен: ШҚМУ, 2001, 42 бет.
   
6. 
   Ақпанбек К. Сызба геометрия. – Алматы: Ы. Алтынсарин
   

атындағы Қазақтың білім академиясының Республикалық

баспа кабинеті,1998, 360 бет.

5. 
   Толубаева Қ.Қ. Сызба геометриясы. - Өскемен: ШҚМУ,
   

1999,70 бет.

5. 
   Қонақбаев Қ. Сызба геометрия.- Алматы: Мектеп 1971,
   

260 бет.

5. 
   Есмұханов Ж.М., Қонаев Қ.Қ. Сызба геометрия. – Алматы:
   

Мектеп 1968, 208 бет.

11. 
    Тастанбекова С.Б. Сызба геометриясынан есептер жинағы.- Өскемен: ШҚМТУ, 2001,75 бет.
    
12. 
    Набиев Ы.А. Сабақ барысында шығарылатын сызба
    

геометрия есептері.– Алма- ата: 1989, 31 бет.

11. 
    ЕСКД общие правила выполнения чертежей ГОСТ 2.301-68… ГОСТ 2.321-84 - М: 1988, 239 бет.
    
12. 
    ЕСКД обозначения условные графические в схемах ГОСТ 2.752-71…ГОСТ 2.797-81- М: 1988, 300 бет.
    

Қосымша әдебиеттер тізімі:

11. 
    Годик Е.И., Хаскин А.М. Справочное руководство по
    

черчению – М: Машиностроение,1974, 695 бет.

11. 
    Федоренко В.А., Шошин А.И. Справочник по
    

машиностроительному черчению-Л: Машиностроение,1974,

303 бет.

11. 
    Суворов С.Г., Суворова Н.С. Машиностроительное черчение – М: Машиностроение,1984, 351 бет.
    
12. 
    Гордон В.О., Старожилец Е.Г. Почему так чертят ? – М: Просвещение, 1988, 173 бет.
    
13. 
    Белов Н.В., Виксель А.А. Начертательная геометрия – Л: 1969, 288 бет.
    
14. 
    Виноградов В.Н. Начертательная геометрия – М:
    

Просвещение, 1989, 239 бет.

21 Бубенников А.В. Начертательная геометрия – М: Высшая

школа, 1985, 288 бет.

22. 
    Матвеев А.А., Борисов Д.М. Черчение – М: Высшая школа,
    

1977, 238 бет.

22. 
    Фролов С.А., Воинов Е.Д., Феоктистова. Машиностроительное черчение – М: Машиностроение, 1981, 304 бет.
    
23. 
    Чекмарев А.А., Осипов В.К. Инженерная графика – М:
    

Гуманит. изд. центр ВЛАДОС, 2002, 416 бет.

22. 
    Левицкий В.С. Машиностроительное черчение и
    

автоматизация выполнения чертежей – М: Высшая школа,

2000, 422 бет.

22. 
    Есмұхан Ж.М. Сызу – М: Мектеп баспасы, 2002, 272 бет.
    
23. 
    Боголюбов С.К. Задания по курсу черчения. – М: Высшая школа, 1984, 279 бет.
    
24. 
    Иванова Л. А. , Корепанов А.Н. Скаков М.К. Казбеков Т.М. Сызба геометрия және инженерлік графика. Оқу құралы. Курстық жұмысқа арналған: ВКГУ 2000, Өскемен, 45 бет.
    

3.7 Рейтинг - шкала:

3 Кесте.

Бақылау формасы	Ең жоғарғы бал
Ағымдық	40
Аралық	20
Қорытынды	40
Барлығы	100

3.8 Әртүрлі жұмыс түрлерін бағалау шкаласы:

1 Дәріс – 10 балл

2 Зертханалық сабақ - 10 балл

3 Тест – 10 балл

4 Бақылау жұмысы – 10 балл

5 Үй жұмысы – 10 балл

6 Эпюрлер – 10 балл

Барлығы: 60 балл

Әр апта сайын ағымдағы бақылау (2 ең жоғарғы бал бойынша) іске асады, әр 4 апта сайын – модуль немесе бөлім бойынша бақылау (4 ең жоғарғы бал). Семестр бойынша үш аралық бақылау өтеді. Әр аралық бақылауға - 20 ең жоғарғы бал жиынтығы (бұнда өткен аптадағы ағымдағы бақылау жұмыстарының қорытындылары есептеледі). Қорытынды бақылау, емтихан – бір рет периодтың соңында (40 бал).

4 Баға қою саясаты:

Үлгерімді тәртібі бойынша бақылау мына формада іске асырылады:

- ағымдық бақылау (әр апта сайын өтеді )

- аралық бақылау (5, 10 және15 аптада)

- қорытынды бақылау (бір рет семестрдің соңында өткізіледі, яғни емтихан).

Ағымдық бақылау дегеніміз – студенттердің практикалық және дәріс кезіндегі жұмысын (үй тапсырмаларының орындалуы, өз бетімен есептердің шығарылуы, дәріс курсы кезіндегі теориялық сұрақтарға жауап беруі) бағалау, жеке тапсырмалардың қорытындысын шығару.

Аралық бақылау дегеніміз – бұл аудиторияда оқытушының қатысуымен болатын коллоквиум, бақылау, тест жұмыстарының орындалуы.

Қорытынды бақылау - оқу кезіндегі өткен тақырыптардың соңында, студент пән бойынша алған білімінен емтихан тапсыруы.

4. 1 Курс саясаты:

1) Сабаққа кешікпеу.

2) Сабақ үстінде сөйлеспеу, сағыз шайнамау.

3) Сабақты босатпау, ауырған жағдайда анықтама алып келу.

4) Босатылған сабақтарды оқытушының белгілеген уақытында өтеу.

5) Ұялы телефондарды өшіру.

6) Тапсырмаларды орындамаған жағдайда қорытынды баға төмендетіледі.

7) Үй жұмысын уақытында және тырысып орындау.

8) Оқу процесі кезінде белсенді қатысу.

9) Міндетті және уақытылы болу.

10) Оқытушылар мен әріптестерге сабырлы, ашық және адамгершілікті болу.
2. ОҚУ - ӘДІСТЕМЕЛІК ТӘРТІП МӘЛІМЕТТЕРІ

2.1 «Сызба геометрия және инженерлік графика» курсының тақырыптық жоспары

Барлық кредит саны: 2

№	Тақырыптардың атаулары	Дәріс	Зерт. жұмыс	СОӨЖ	СӨЖ
1	Негізі геометриялық үлгі.	2	2	4	2
2	Проекция. Проекциялау әдісі. Комплекстік сызба.	2	2	4	4
3	Сызуды түрлендіру тәсілдері.	2	2	4	4
4	Қиюшы жазықтық	2	2	4	4
5	Машиналық графика. Машиналық графиканың техникалық әдісі.	2	2	4	4
6	Бұйым кескіні	2	2	4	4
7	Тетікбөлшектің эскизі	2	2	4	4
8	Контструкторлық құжат жиыны.	1	1	2	4
	Барлығы	15	15	30	30

2.2 Дәрістік сабақ тезистері:
1 Дәріс тақырыбы: Негізі геометриялық үлгі.

Дәрістің негізгі сұрақтары: Жазықтықтағы кеңістік түрлерін проекциялаудың негізігі әдістері мен анақтамасы. Сызба геометрия – жазықтықтағы кеңістікі заттарының кескіндері туралы ғылым.

[2],[4], [8],[9],[19],[20],[22],[26].
2 Дәріс тақырыбы: Проекция. Проекциялау әдісі. Комплекстік сызба.

Дәрістің негізгі сұрақтары: Жазықтықтың кеңістіктегі проекциялаудың негізгі әдісі, центрлік, параллель, тік бұрышты және қиғаш бұрышты проекциялар, Монжа эпюрі анықтамаларын білу. Берілген координата бойынша нүктенің эпюрін салу. Нүкте мен түзудің өзара орналасуы. Жазықтықтардың сызуда берілу тәсілдері.

[6],[7], [8],[9],[19],[20],[22],[26].
3 Дәріс тақырыбы: Сызуды түрлендіру тәсілдері.

Дәрістің негізгі сұрақтары: Проекция жазықтығын алмастыру. Жазық – параллель орын ауыстыру. Проекциялаушы түзуден айналдыру.

[2],[4],[7],[8],[9],[19],[20],[26].
4 Дәріс тақырыбы: Қиюшы жазықтық

Дәрістің негізгі сұрақтары: Жазықты беттерінің қиылысу сызығын салудың жалпы әдістері. Цилиндрлік беттердің жазықтықпен қиылысуы.

Қиюшы жазықтық – фигураларды горизанталь, фронталь, көлбеу жазықтықпен қию.

Мысал: жазықтықпен конусты қию.[4,6,8]

5 Дәріс тақырыбы: Машиналық графика. Машиналық графиканың техникалық әдісі.

Дәрістің негізгі сұрақтары: Автокад - 2004 жүйесіндегі алғы бет. Топтама сұрақтары. Өлшемдерін тұрғызу.

Машиналық графика – бұл сызбаларды автоматандырылған түрде орындау. Нүктелерді, сызықтарды, кесіндіні, әр түрлі тәсілмен салу.

[1],[3],[4],[6],[7],[8],[9],[10],[19],[20],[21],[26].

6 Дәріс тақырыбы: Бұйым кескіні

Дәрістің негізгі сұрақтары: Көрініс. Тілік. Қима.

Көрініс – бақылаушыға жақын орналасқан заттың кескіні.Тілік – заттың кескіні бірнеше жазықтықпен ойша қию.

[2],[4],[8],[9],[10],[19],[20], [26].

7 Дәріс тақырыбы: Тетікбөлшектің эскизі

Дәрістің негізгі сұрақтары: Тетікбөлшек бетінің кедір-бұдырлығы. Посадка мен допуск туралы түсінік.

[2],[4],[13],[14],[16],[17], [18], [23],[24], [25], [26].
8 Дәріс тақырыбы: Контструкторлық құжат жиыны

Дәрістің негізгі сұрақтары: Нормативті- техникалық құжат. Мәтінге қойылатын негізгі талаптар.

[4],[13],[14],[15],[16], [23],[24],[25], [26].

2.3 Жұмыстық оқу бағдарламасы бойынша семинар сабақтарының жоспары қарастырылмаған.

2.4 Зертханалық дәріс жоспары.
1Тақырыбы: Проекциялау әдісі, нүктелердің комплекстік сызбасы, түзу және жазықтық.

Бақылау сұрақтары:

1. 
   Геометриялық модельдеудің анықтамасы.
   
2. 
   Проекциялық модельдер.
   
3. 
   Екі кескін әдісі.
   
4. 
   Басты және екінші кескін әдісі.
   

2 Тақырыбы: Проекция. Проекциялау әдісі. Комплекстік сызба.

Бақылау сұрақтары:

1. 
   Жазықтыққа нәрсе кескіні қалай салынады?.
   
2. 
   Центрлік проекциялау деген не?
   
3. 
   Параллель проекциялау деген не?
   
4. 
   Қиғаш бұрыштап проекциялау деп нені айтады?
   
5. 
   Тік бұрыштап проекциялаудың ерекшелігі неде?
   
6. 
   Инварианттар деген не?
   
7. 
   Қандай сызбаларды қайтымды немесе қайтымсыз дейді?
   
8. 
   Монжа эпюрі деген не?
   
9. 
   Проекция осі дегеніміз не? Қандай проекция остері бар,
   

таңбалары қандай?

10. 
    Октанттар деген не? Ширек дегеніміз не?
    

Есептердің шығарылуы мен берілуі №3.6 әдебиеттер тізіміндегі №6, № 11, № 12, №20, №22, №26 оқу құралында көрсетілген.
3 Тақырыбы: Сызуды түрлендіру тәсілдері.

Бақылау сұрақтары:

1) Проекция жазықтықтарын алмастыру әдісі не үшін қолданылады ?

2) Проекция жазықтықтарын алмастыру әдісі қандай ерекшелікке негізделген ?

3) Тік бұрышты үшбұрыш әдісі не үшін қолданылады ?

4) Жазық параллель орын ауыстыру әдісі не үшін қолданылады ?

5) Жазық- праллель орын ауыстырудың проекция жазықтықтарын алмастыру әдісінен айырмашылығы неде?

6) Берілген осьтен айналдыра бұру әдісі қандай ерекшелікке негізделген?

7) Айналу осьі проекция жазықтығына қалай орналасады ?

[2,4,7,8,9,10,19,20,26]
4 Тақырыбы: Қиюшы жазықтық

Бақылау сұрақтары:

Контрольные вопросы:

1. 
   Жазық қиюшының түрі? Қиюшы жазықтықты салу тәсілдері.
   
2. 
   Жазық қиюшыны салу тәртіптері.
   

[1],[4],[7],[8],[9],[19],[20],[21],[26].
5 Тақырыбы: Машиналық графика. Машиналық графиканың техникалық әдісі.

Бақылау сұрақтары:

1) Автокад жүйесінің анықтамасы.

2) Машиналық гарафика анықтамасы.

3) Клавитардың арнайы мүмкіншіліктері.

Тапсырма:Алғы бетті Автокад жүйесінде орындау.

[1],[3],[4],[6],[7],[8],[9],[10],[19],[20],[21],[26].

6 Тақырыбы: Бұйым кескіні.

Бақылау сұрақтары:

1) негізгі көрініс дегеніміз не? Негізгі көріністерді қалай орналастырады?

2) қосымша көрініс деген не? Ол қандай жағдайларда қолданылады және сызбада қалай белгіленеді?

3) қандай кескін жергілікті көрініс деп аталады?

4) қандай кескін тілік деп аталады? қарапайым тілік дегеніміз не?

5) қандай тілікті күрделі тілік деп атайды? күрделі тіліктер қандай жағдайларда қолданылады?

6) күрделі тілік пен қарапайым тіліктің айырмашылығы неде?

7) қандай кескінді қима деп атайды және оның белгіленуі?

8) сызба өрісінде орналасуына қарай қималар қалай аталады?

9) қабаттасқан және оңашаланған қима дегеніміз не?

[2],[4],[13], [25],[26].
7 Тақырыбы: Тетікбөлшектің эскизі

Бақылау сұрақтары:

1. 
   Беттердің кедір бұдырлығы деген не?
   
2. 
   Пасадка дегеніміз не?
   
3. 
   Қандай тетікбөлшектер білікке және төлкеге жатады?
   
4. 
   Тетікбөлшектің ықшамдап белгіленуі қандай?
   

[2],[4],[13],[14],[16],[17], [18], [23],[24], [25], [26].
8 Тақырыбы: Контструкторлық құжат жиыны

Бақылау сұрақтары:

1) Тұтас жуан негізгі сызықтың жуандығы қандай?

2) Тұтас жіңішке сызық, тұтас жіңішке іркісінді сызық, тұтас ирек сызықтардың жуандығы қандай?

3) Үзілме сызық, жіңішке нүктелі үзілме сызық, жуандатылған нүктелі үзілме сызық, жіңішке қос нүктелі үзілме сызық, үзік сызықтардың өлшемдері қандай?

4) Құрастыру сызбасы деп қандай конструкторлық құжатты айтады?

5) Құрастырылған бұйым сызбасын оқу деп нені айтады?

6) Құрастырылған бұйым сызбасын оқу ретін айтып бер.

7) Құрастырылған бұйым сызбасын бөлшектеуді қалай түсінесің?

8) Құастыру сызбасында тетікбөлшектерді қалай ықшамдап кескіндеуге болады?

[4],[13],[14],[15],[16], [23],[24],[25], [26].

Әдістемелік нұсқаулар: Әр практикалық сабақта студент тақырыпты негізгі мазмұнынан бастауы керек (кітап немесе конспект бойынша), дәріс немесе кітаптан қарастырылған бақылау жұмыстары және мысалдарды бөлшектеп жауап беруі. Кітаптағы текстен мысал ала отырып, оған қатысты барлық керекті есептеулерді жүргізіп, одан кейін оқулықтағы есеппен салыстыру өте пайдалы.

Негізгі есептер аудиториялық практикалық сабақтарда есептеледі. Бұнда есептердің толық және дәл шешілуі қарастырылады.

Әр тақырыптың мазмұнын қысқаша конспектілеп, негізгі анықтымаларды және барлық қорытындыларды жазып, олардың мағынасын негіздеу. Арнайы дәптерге жазба жұмыстарын жүргізу (яғни практикалық жұмыстарды). Осы дәптерге әр тақырыпқа негізделген типті есептерді шығару керек ( есептің шешімін кітаптан жазуға болады). Бұл дәптер тек қана емтихан алдында үлкен көмек көрсетіп қоймай, одан кейін де әр түрлі математикалық әдістермен жұмыс істеген кезде анықтама ретінде де қолдануға болады.

Егер студент кітаптағы бақылау сұрақтарына жауап беру мен есеп шығару кезінде ешқандай қйналмаса, онда студент тақырыпты толық меңгерді деуге болады.

2.5 Студенттің оқытушының көмегімен жасайтын өзіндік жұмысының жоспары.
1 Топтама Сызба сызықтары. масштабтар. Сызба қаріптері.

1. 
   Қандай сызба сызықтарының түрлерін білесіңдер?
   
2. 
   Сызбадағы сызықтың жуандығы?
   
3. 
   Сызба қарпінің тағайындалған өлшемдері?
   
4. 
   Масштаб дегеніміз не?
   
5. 
   Кішірейтудің, нақты шаманың, үлкейтудің масштабтарын ата?
   

2 Топтама КӨрініс. Тілік. Қима.

1 Көрініс дегеніміз не?

2 Негізгі көріністі ата. Негізгі көріністерді қалай орналастырамыз?

3 Қосымша көрініс және жергілікті көрініс дегеніміз не?

4 Бөлікті шығару. Оларды қалай белгілейді және қайда қолданады?

5 Тілік дегеніміз не?

6 Қиюшы жазықтықтың орнына байланысты тіліктер қалай ажырап бөлінеді?

7 Қиюшы жазықтықтың санына қарай тілік қалай бөлінеді?

8 Қима дегеніміз не?

9 Сызба өрісінде орналасуына қарай қималар қалай аталады?

10 Тілік пен қиманың белгіленуі.

11 Тілік пен қиманың айырмашылығы неде?

12 Сызбаға өлшемдерді түсіру тәртібі.

3 Топтама Бұрандалар.

1. 
   Қандай қосылыстар ажырайтын қосылысқа жатады?
   
2. 
   Бұранданың түрлері және олардың сызбада белгіленуі.
   
3. 
   Бұрама беттің қадамы деп нені айтады? Жасуша деп нені айтады? Осьі деп нені айтады? Ірі қадам, ұсақ қадам метрикалық бұрандалар қалай белгіленеді?
   
4. 
   Метрикалық, трапециялық және тіректік бұрандалардың өлшемдерін сызбада қалай түсіреді?
   
5. 
   Бұранда мен біріктірілген екі тетікбөлшекті сызбада салу ерекшеліктерін ата.
   
6. 
   Біріктіру тетікбөлшегін атап, олардың неге қажет екендігін айтып бер.
   
7. 
   Бұрандама деп қандай тетікбөлшекті айтады? Бұрандамалардың бастарының пішіндері бойынша қалай ажыратады?
   
8. 
   Ұстастырма деп қандай тетікбөлшекті айтады? Оның сұқпа және қыспа ұштарын көрсет.
   
9. 
   Сомын деп қандай тетікбөлшекті айтады? Тығырық деп қандай тетікбөлшекті айтады? Олар не үшін керек?
   
10. 
    Тетікбөлшектерді бұрандамамен біріктіру үшін қандай типтік тетікбөлшектер керек?
    
11. 
    Тетікбөлшектерді ұстастырмамен біріктіру үшін қандай типтік тетікбөлшектер керек?
    

4 Топтама КӨрініс

1. 
   Сызбадағы басты кескіннің таңдау ережесі және кескін санының таңдау ережесі.
   
2. 
   Білік дегеніміз не? Оның осьте орналасуы.
   
3. 
   Төлке дегеніміз не? Оның осьте орналасуы.
   
4. 
   Төлкенің басты кескіні не?
   
5. 
   Біліктің басты кескіні не?
   
6. 
   Кескіндердің қажетті санын қандай принцип бойынша таңдап алады?
   
7. 
   Эскиз дегеніміз не?
   
8. 
   Сызбаның эскиздан айырмашылығы.
   

СОӨЖ өткізу формасы: ауызша сұрау, коллоквиум түрінде өткізіледі. Ол тақырыпты тиянақты игеруіне септесе отырып, оқу процесін белсенді жүргізуге және студенттердің өз бетімен жұмыс жасауына мүмкіндік береді.

СОӨЖ орындауға методикалық нұсқаулар: Сұрақтарға жауап беру үшін алдымен оқулықпен жұмыс істеген жөн. Көрсетілген мысалдарға қарап сызбаны оқи және сала білуі керек.

Ұсынылатын әдебиеттер: [2], [4], [13], [14], [15], [16], [17], [18], [23], [24],[25], [26].

2.6 Студенттің өзіндік жұмысының жоспары:

Оқу тәртібі кезінде әр студент өздік жұмыс (ӨЖ) алады, бұл негізгі курсты студент қандай жағдайда, қаншалықты теориялық ережелермен және оларды практика жүзінде іске асыра алуын көрсетеді. Орындауға арналған әдістемелік нұсқаулар: әр ӨЖ А3 форматта орындалуы керек, алғы бетте мамандығы, курсы, тобы, студенттің тегі және аты, нұсқа нөмірі мен жұмысты өткізген күні көрсетілуі керек. Жұмыс сызба қарпімен орындалуы тиіс.

Тапсырмаларды кешіктермей уақытында орындап, өткізген жөн. Кешіктіріліп өткізілген тапсырмалардың балдары төмендейді

Ұсынылған әдебиеттер: [6], [11], [12], [13], [14], [27].

2.7 Курс бойынша жазба жұмыстарының тақырыптары.

№1 Бақылау жұмысы: Нүктенің комплекстік сызбасы.

№2 Бақылау жұмысы: Жазықтықтардың өзара орналасуы.

№3 Бақылау жұмысы: Түзудің нақты шамасының анықтамасы.

Орындалуға арналған әдістемелік нұсқаулар:

Есептерді шешіп үйрену үшін алдымен есепті шешудің жоспарын құрып алған жөн. Сосын мысалдарды қарап, сол типтес өзіндік есептердің бірнешеуін шешу керек. Есепті шешудің дағдысы қалыптасу үшін кемінде 4-5 есеп шығару керек. Есептік-практикум оқулықтарын, мысалдары, нұсқаулары көбірек берілетін оқулықтарды пайдаланған жөн.

Ұсынылған әдебиеттер: [6], [11], [12], [13], [14], [27].

2.8 Студенттің білімін тексеруге арналған тестік тапсырмалар.
1 Х осіне жататын нүктені анықта?

2 А нүктенің қайсысы π₁ жазықтығында жатыр ?

3 А нүктенің қайсысы 4 ширекте орналасқан?

4 А нүктенің қайсысы 3 ширекте орналасқан?

5 Суреттегі проекция түрінің атын тап

1. 
   Параллель проекциялау
   
2. 
   Ортогональ проекциялау
   
3. 
   Центрлік проекциялау
   
4. 
   Тік бұрыштап проекциялау
   
5. 
   Қиғаш бұрыштап проекциялау
   

6 А нүктеден горизонталь проекция жазықтығына дейінгі арақашықтықты анықта

а) А^А_х

б) А^А_х

в) А^А^

г) А^А_у

д) А^А_у
7 Түзу сызықтың проекция жазықтығына қатысты орналасуын ата.
а) горизонталь-проекциялушы

б) профильно - проекциялушы

в) горизонталь түзу

г) фронталь түзу

д) профиль түзу

8 Қандай нүктелер фронталь проекция жазықтығынан алшақ орналасқан?

9. 
   Қай сызбада түзу кесінді нақты шамаға проекцияланады?
   

10 Жазықтықтың атауын көрсет

а) плоскость общего положения

б) горизонтально-проецирующая

в) фронтальная

г) фронтально-проецирующая

д) профильно-проецирующая
11 Берілген төрт нүктелердің қайсысы π₂ жазықтығында орналасқан?
а) А(10,20,20); б) В(20,0,10); в) С(0,20,10) г) Д(10,10,0)

12 Берілген нүктелердің кайсысы π₁ жазықтығына жақын орналасқан ?

13 Берілген төрт нүктенің қайсысы π₁ жазақтығында орналасқан?

1) А(0,20,10); 2) В(10,20,0); 3) С(0,10,-5) 4) Д(40,0,10)

14 Берілген нүктелердің қайсысы π₂ жазықтрығына жақын орналасқан ?

15 Қай сызбада А нүктесі MN түзуі бойында жатады?

16 Қай сызбада АВ түзуі π₁ жазықтығына перпендикуляр болады?

17 Берілген сурет бойынша проекция жазықтығына тиісті түзу сызықтың орналасу әдісін ата.

1. 
   Фронталь түзу
   
2. 
   Горизонталь түзу
   
3. 
   Горизонталь – проекциялаушы
   
4. 
   Түзудің жалпы орналасуы
   
5. 
   Профиль түзуі
   

18 АВ түзудің атауын анықта

а) горизонталь түзу

б) фронталь түзу

в) Түзудің жалпы орналасуы

г) фронталь-проекциялаушы

д) горизонталь-проециялаушы
19 А, В, С нүктелерімен қандай жазықтық берілген?

а) профиль

б) фронталь

в) горизонталь

г) фронталь-проециялаушы

д) горизонталь-проециялаушы

20. 
    Қай сызбада АВС нақты шамаға проекцияланады ?
    

Дұрыс жауаптардың кілттері:

сұрақ №	Дұрыс жауаптар	сұрақ№	Дұрыс жауаптар
1	Б	11	Б
2	Д	12	Б
3	Б	13	В
4	Г	14	Б
5	В	15	В
6	А	16	А
7	В	17	Б
8	Г	18	Д
9	Б	19	Б
10	Г	20	А

2.9 Курс бойынша сұрақтар:
1 Сызба геометрия пәні. Сызба геометрияның даму тарихы.

2 Проекция әдісі. Центрлік және параллель проекциялар. Тік бұрышты (ортогональ) проекция.

3 Стандартты аксонометриялық проекциялар. МЕСТ 2.317.69.

4 Монжа эпюрі.

5 Кеңістіктегі координат системасы.

6 Нүктенің, түзу сызықтың және жазықтықтың эпюрлері.

7 Түзу сызық проекциялары. Түзу кесінді мен проекция

жазықтарының өзара орналасуы.

8 Түзу кесіндісінің нақты ұзындығы мен проекция жазықтықтарына көлбеу бұрыштарын анықтау.

9 Түзу сызықтардың өзара орналасуы. (өз ара параллель, өз ара киылысушы түзулер, өз ара айқасушы түзулер). Конкурентті нүктелер.

10 Тік бұрышты үш бұрыш тәсілімен түзу кесіндінің нақты шамасын анықта.

11 Кеңістік жазықтығының проекция жазықтықтарына қарағандағы орналасуы. (жалпы жағдай жазықтықтары, ерекше жазықтықтары)

12 Жазықтықтың ерекше түзулері.

13 Жазықтыққа тиісті түзу мен нүктені бейнелеу.

14 Түзудің жазықтықпен қиылысуы.

15 Жазықтыққа параллель түзу.

16 Жазықтыққа перпендикуляр түзу.

17 Проекция жазықтықтарын ауыстыру.

18 Жазық- параллель орын алмастыру.

19 Проекциялаушы түзуден айналдыру.

20 Деңгейлік түзуден айналдыру.

21 Қисық сызықтар мен беттер.

22 Конустық қима.

23 Қиылған беттерді жаю.

24 Айналу беттердің қиылысу сызықтарын анықтау.

25 Жазықтықтармен қиылған көпжақтарды кескіндеу.

26 Жазықтықтармен қиылған қисық беттерді кескіндеу.

27 Денелер беттерінің ерекше жағдайда жазықтықтарымен қиылысуы.

28. 
    Жазықтықтың іздері.
    

29 Сызба сызықтарының түрлері,сызбада сызықтың жуандығы, сызба қаріпінің тағайындалған өлшемдері

30 Масштаб дегеніміз не? Кішірейту, нақты шама, үлкейту масштабтарын ата?

31 Көрініс дегеніміз не? Негізгі көріністі ата. Негізгі көріністің орналасуы.

32 Қосымша көрініс және жергілікті көрініс.

33 Бөлікті шығару. Оларды қалай белгілейді және қайда қолданады?

34 Тілік дегеніміз не? Қиюшы жазықтықтың орнына қарай тіліктер қалай ажырап бөлінеді? Қиюшы жазықтықтың санына қарай тілік қалай бөлінеді және оның белгіленуі.

35 Қима дегеніміз не? Сызба өрісінде орналасуына қарай

қималар қалай аталады және оның белгіленуі.

36 Қандай қосылыстар ажырайтын қосылысқа жатады?

37 Бұрама беттің қадамы деп нені айтады? Жасуша деп нені айтады? Осі деп нені айтады? Ірі қадам, ұсақ қадам метрикалық бұрандалар қалай белгіленеді?

38 Метрикалық, трапециялық және тіректік бұрандалардың

өлшемдерін сызбада қалай түсіреді?

39 Бірктіру тетікбөлшектін атап, олардың неге қажет

екендігін айтып бер.

40 Бұрандама деп қандай тетікбөлшекті айтады?

Бұрандамалардың бастарының пішіндері бойынша қалай ажыратады?

41 Ұстастырма деп қандай тетікбөлшекті айтады? Оның сұқпа және қыспа ұштарын көрсет.

42. 
    Сомын деп қандай тетікбөлшекті айтады? Тығырық деп
    

қандай тетікбөлшекті айтады? Олар не үшін керек?

42. 
    Тетікбөлшектерді бұрандамамен біріктіру үшін қандай
    

типтік тетікбөлшектер керек?

42. 
    Тетікбөлшектерді ұстастырмамен біріктіру үшін қандай
    

типтік тетікбөлшектер керек?

42. 
    Сызбадағы басты кескіннің таңдау ережесі және кескін
    

санының таңдау ережесі.

42. 
    Білік дегеніміз не? Біліктің басты кескіні және оның
    

осьте орналасуы.

47 Төлке дегеніміз не? Төлкенің басты кескіні және оның осьте орналасуы.

48 Эскиз дегеніміз не? Сызбаның эскиздан айырмашылығы.