Пән: Дүниежүзі тарихы 8-сынып
Күні: 22.10.12.
Сабақтың тақырыбы: XVII-XVIII ғ.Үндістан, Осман империясы Сабақтың мақсаты: Білімділік: Оқушыларды Үндістан халқының өзіндік-ерекшелігімен және экономикалық, ауыл шаруашылық, қолөнер салаларының дамуымен таныстыру, орта ғасырлардағы Осман имериясының құрылу тарихы, қоғамдық құрылысы мен ІІІ Селим сұлтанның реформалары туралы баяндау. Дамытушылық: Оқушылардың дүниетанымен, өз бетімен ойлау қабілетін білімдерін,жан-жақтылығын дамыту. Тәрбиелілік: Оқушыларды ұлтжандылыққа, адал да өткір, туған елге, сүйіспеншілікке, патриоттық сезімдерге және намысты болуға тәрбиелеу. Сабақ түрі: аралас сабақ Сабақ әдісі: Жаңа білімді меңгерту Сабақ көрнекілігі: Дүние жүзі саяси картасы, тірек сызбалар. Сабақ барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі.
ІІ. Үй тапсырмасын сұрау. 4. Ұлы француз буржуазиялық революциясы Сұрақтар: 1. Францияның әлеуметтік-экономикалық және саяси дамуы. 2.Революция басталуы. 3.Монархияның құлауы. 4.Республиканы жариялау. 5.Якобиншілер диктатурасы
ІІІ. Жаңа сабақтың мазмұны 1.17ғ 2ж Ұлы Моғол мемлекеті. 2.Үндістанда тәуелсіз мемлекеттердің құрылуы.Сикха және Маратха мемлекеттері. 3.Ұлы Моғол империясының ыдырауы.Халық көтерілістері. 4.Үндістанды еуропалықтардың отарлай бастауы. 5.Үндістанның экономикалық дамуы.Ауыл шаруашылығы, қолөнері мен қалалардағы сауданың өркендеуі.
1. 17ғ 2ж Ұлы Моғол мемлекеті.16ғ алғашқы ширегінде Үндістанның солтүстігінде мұсылман мемлекеті – Дели сұлтандығы өмір сүрді.126ж оны Орта Азиядан шыққан Бабыр 1525-1530 жаулап алды. Бабыр бұрын Ферғанада және Кабулде билік жүргізген. Ол Азичның атақты бағындырушысы әмір Темірдің әулетінен шыққан ұрпағы болатын.Ауғаныстанда және Солтүстік Үндістандағы иелігі Ұлы Моғолдар мемлекеті деп аталды.Бабыр өзі құрған осы иелігінде исламды мемлекеттік дін деп жариялады. 2. Үндістанда тәуелсіз мемлекеттердің құрылуы. Сикха және Маратха мемлекеттері 17ғ Үндістанның солтүстік батыстағы пнджабта сикхалардың діни қозғалысы пайда болды. Олар касталық жүйені жоюға, үнді құдайларына сиынудан бас тартуға, барлық адамдардың құдай алдында тең болуы жолында күресуге шақырды. Олар мұсылмандық моғол билігі мен үнді раджаларының үстемдігіне қарсы шықты. Сикхалардың діни көсемі Говинд (1675-1708) негізгі күшті тәуелсіз Сикха мемлекетін құруға жұмылдырды. 3. Ұлы Моғол империясының ыдырауы.Халық көтерілістері. Ұлы Моғол мемелекетінде қалыптасқан экономикалық қиындықтар бұқара халықтың жағдайын нашарлатты. Феодалдық жер иелунішелердің мемлекеттің шаруаларға салатын салықтарының өсуі, тұрмыстарының ауырлығы олардың Ұлы Моғол билігіне қарсы наразылығын күшейітті. 4. Үндістанды еуропалықтардың отарлай бастауы. 18ғ ортасында Үндістанды отарлауға ұмтылған еуропалықтардың ішінде ең белсенділік танытқандары француз компаниясы мен ағылшындық Ост-Үнді компаниялары болды.Бұл екеуінің арасында Үндістан үшін күрес басталды, екі мемлекеттің арасында болған Жетіжылдық соғыс (1756-1763) нәтижесінде ағылшындық Ост-Үнді компаниясы жеңіске жетіп, Үндістанды отарлауды қолға алды. 5.Үндістанның экономикалық дамуы. Ауыл шаруашылығы, қолөнері мен қалалардағы сауданың өркендеуі. Үндістанның ежелден өзінің тамаша қолөнері және сәулет өнерімен даңқы шыққан Бомбей, Мадрас, Калькутта сияқты ірі сауда орталықтары болды. Қалалар қолөнер мен сауданың дамуына зор ықпал етті. Үндістан жері арқылы ірі халықаралық сауда жолдары өтты.
Осман империясына 17ғ бағынышты болған елдер
Арабия, Ирак, Мағриб, Закавказье
Қырым хандығы 1475ж
Мысыр,Сирия, Хиджаз, Мекке мен Медине 1516-1517жж
Сефевидтік Иран 1514 ж
Осман империясына қарсы «Қасиетті лига» коалициясы 1684 ж құрылды
Австрия
Ресей
Мальта
Польша
1699жылғы Карловадағы келісімшарт
Венеция
Польша
Австрия
Украина оң жағалауы Подолия
Морея мен Эгей теңізіндегі бірқатар аралдар
Венгрия, Трансильвания, Словения
Осман империясындағы шаруашылық түрлері
Эрзурум,Токат,Трабзон,Дамаск,Алеппо сауда байланыстары
Стамбул,Измир,Салоники,александрия теңіз сауда порттары
Андолы мен Балқан түбегі ауыл шаруашылығы
ІV.Қорытындылау 1.Ұлы Моғол империясының құрамына Үндістанның қандай ірі аймақтары мен халықтары кірді? 2.Касталық жүйе деген не? 3.Моғол империясы ыдырағаннан кейін қандай үнді ұлыстары пайда болды? 4.Үнді қалалары ортағасырлық батысеуропалық қалалардан несімен ерекшеленді? 5.16ғ түрік-османдар иеленген аумақтарды атап, картадан көрсет? 6.ІІІ Селим сұлтанның реформалары нені көздеді? 7.Осман империясы қандай басқыншылық соғыстар жүргізді? 8.17ғасырда Осман империясының билігі қай аумақтарды қамтыды?
V.Үйге тапсырма: Үндістан,Осман империясы. VI. Бағалау.