Перейти на главную страницу
№ ____ Хаттама «____»______ 2010 ж.
Кафедра меңгерушісі ________________ Койчубеков Б. К.
ТАҚЫРЫБЫ: «Операциондық жүйе және программалау жүйесі. MS DOS. NC, Far Manadger қауашық программасы»
МАҚСАТЫ: Программалық жабдықтаудың негізгі категориялар мен олардың тағайындалуын оқу.
ОҚЫТУ МАҚСАТЫ:
Тақырыпты оқу нәтижесінде студент:
Сұхбат.
Far manager жүктеңіз.
Егер панельдер астында орналасқан командалар панелі ағылшын тілінде болса, ыңғайлылық үшін оны орыс тіліне ауыстырыңыз, ол үшін:
«Студенты» папкасында өз факультетіңіздің папкасын, мысалы «Лечебный_факультет», құрыңыз.
Факультет папкасында һз тобыңыздың папкасын құрыңыз, мысалы «101»
2 тапсырма.
Өз тобыңыздың папкасында «Список группы» атты мәтіндік файл құрыңыз.
Осы файлды ашып, ішіне өз тобыңыздың тізімін (туған жылы, адресі туралы ақпарат болу керек) енгізіңіз. F2 пернесін басу арқылы файлды сақтаңыз.
3 тапсырма.
Өз тобыңыздың папкасында «123» папкасын құрып, оның ішіне «Список группы» файлын көшіріңіз.
Бұл файлдың атын «Спгр_123» деп өзгертіңіз.
«Спгр_123» файлын «123» папкасынан өз папкаңызға орын ауыстырыңыз.
«Список группы» файлын өшіріңіз.файлдармен жұмыс істегенде екі панельді де қолданыңыз.
Программаларды үш категорияға бөлуге болады:
ОЖ міндеті:
Операциондық жүйе (ОЖ) пайдаланушыға компьютермен тұтас жүйе ретінде жұмыс істеуге мүмкіндік беретін жүйелік және қызметтік программалық құралдар жиынтығы болып табылады. Бір жағынан ОЖ компьютердің базалық программалық қамтылуына, оның жүйесіне кіретін BIOS-қа (енгізу/шығару базалық жүйесі) тірелсе, екінші жақтан ол қолданбалы және қызметтік программалардың (қосымшалардың) программалық қамтылуы үшін тірек болып табылады. Осы ОЖ басқаруымен жұмыс істеуге арналған программаларды операциондық жүйенің қосымшалары деп атау қабылданған.
ОЖ-да пайдаланушы мен компьютердің программалық-аппараттық құралдары арасындағы интерфейстің (пайдаланушы интерфейсі) қалай жүзеге асырылғанына қарай графикалық емес және графикалық операциондық жүйелерді айырады. Графикалық емес операциондық жүйелер командалық жол интерфейсін қолданады, мұнда басқарушы командалар мәтіндік түрде командалық жол өрісіне енгізіледі. Бұл жерде басқарудың негізгі құрылғысы пернетақта болып табылады. IBM PC-мен сыйысатын компьютерлер үшін бұндай ОЖ-ға MS-DOS тектес операциондық жүйелер жатады.
Графикалық операциондық жүйелер басқару органы ретінде пернетақтамен қоса тышқанды немесе осы тәрізді позиционирлеу құрылғыларын қолданады. Басқару элементі ретінде тышқан нұсқағышы алынады, нұсқағыгтың экранда жылжуы тышқанның жылжуымен синхрондалған. IBM PC-мен сыйысатын компьютерлер үшін бұндай ОЖ-ға Microsoft Windows тектес операциондық жүйелер жатады.
Пайдаланушы үшін файлдық жүйе файлдық құрылым деп аталатын иерархиялық құрылым ретінде көрсетіледі.
Операциондық жүйе файлдық құрылымға қызмет етудің келесі операцияларын орындайды: файлдарды құру және оларға ат беру; каталогтарды (папкаларды) құру және оларға ат беру; файлдардың және каталогтардың (папкалардың) аттарын өзгерту; дискілер және каталогтар арасында файлдарды көшіру және орын ауыстыру; файлдарды және каталогтарды (папкаларды) өшіру; файлдық құрылым бойынша шолу; файл атрибуттарын басқару.
Қосымшалармен жұмыс істеу. ОЖ-ның тағы бір маңызды функциясы қосымшаларды орнату, орындау және өшіру операцияларын басқару болып табылады. Қосымшалардың орындалу тәсіліне қарай біресептік және көпесептік операциондық жүйелер болады. Біресептік операциондық жүйелерде (MS-DOS) есептеу жүйесінің барлық ресурстары бір орндалатын қосымшаға беріліп, басқа қосымшаның параллель орындалуы мүмкін емес. Көпесептік ОЖ-да есептеу жүйесінің ресурстары бірнеше есеп арасында таратылады. Бұл кезде бірнеше қосымшаның бір уақытта жұмыс істеу, қосымшалар арасында мәліметтер алмасу және бірнеше қосымшалардың есептеу жүйесінің аппараттық, программалық, тағы басқа ресурстарын қолдану мүмкіндігі туады. Қазіргі ОЖ (Windows) көпесептік болып табылады.
Қосымшаны орнату деп аталатын операцияны орындау қажеттілігі программалақ қамтылудың орнатушы пакеті (дистрибутивтік жиынтық) аяқталған программалық өнім емес, орнату процессі кезінде толық жұмыс істейтін қосымша құрылатын жартылай өнім болып табылғандықтан туындайды. Қазіргі ОЖ қосымшаны орнатуды басқаруды өзіне алады.
Ресурстарды бірігіп қолдануға байланысты көпесептік ОЖ-да қосымшаларды өшіру процесінің өзіндік ерекшеліктері бар. Сондықтан қосымшаларды өшіру процесі де операциондық жүйе басқаруымен өтеді.
Аппараттық құралдармен өзара әрекеттесуді қамтамасыз ету. Аппараттық құралдармен өзара әрекеттесу драйверлер деп аталатын басқарудың арнайы программалық құралдарының көмегімен орындалады. Қазіргі ОЖ (Windows) құрылғылар драйверлерін орнатумен және оларға қосымшалардың басқарылуын берумен байланысты барлық функцияларды өзіне алады. ОЖ қосылатын құрылғылар арасында ресурстарды динамикалық таратуды қамтамасыз еткен кезде, қосылатын құрылғылдардың көбі өздігінен орнатылатын (plug-and-play) болып табылады
Компьютерге қызмет көрсету. Компьютерге қызмет көрсету функциясы әдетте ОЖ базалық құрамына арнайы қызмет қосымшаларын қосу арқылы қамтамасыз етіледі. Оларды қатарына жатады: дискілерді тексеру құралдары, дискіні "қысу" құралдары, виртуалды жадыны басқару құралдары, дискіні кэштеу құралдары және мәліметтердің қосымша көшірмесін алу құралдары.
Операциондық жүйелердің қосымша функциялары. Оларға компьютерлік желілерде жұмыс істеуді, санкционирленбеген қатынаудан мәліметтерді қорғауды қамтамасыз ету, т.б. жатады. Сонымен қатар қазіргі ОЖ құрамына қарапайым есептерді шешуге арналған қолданбалы программалық қамтылудың минималды жиынтығы кіреді: мәтіндік құжаттарды, суреттерді, дыбыс жазуларды редактрлеу, математикалық есептеулерді орындау, күнделік жүргізу және т.б.
Операциялық жүйенің классификациясы.
ОЖ бірмақсатты және көпмақсатты болып бөлінеді.
Бірмақсатты ОЖ (DOS – Disk Operating System) бір уақытта бір ғана тапсырма орындай алады.
Көпмақсатты ОЖ (Windows 98/ME) бірден бірнеше тапсырмаларды олардың арасында компьютердің қуатын бөле отырып орындайды.
Тапсырмалар саны процессордың қуатымен және жедел жадының сыйымдылығымен шектеледі.
ОЖ бірпайдаланушылық (бір клиентке қызмет көрсетуге арналған ) және көппайдаланушылық (бір уақытта пайдаланушылар тобымен жұмыс істеуге арналған) болады. Бірпайдаланушылық ОЖ-ға мысалы ретінде Windows 98/ME, ал көппайдаланушылық ОЖ-ға - Windows NT/2000 келтіруге болады.
ОЖ разрядтылығы (16-разрядты, 32-разрядты, 64-разрядты).
ОЖ мамандануы – ОЖ-ның біреуіне лайықты.
MS DOS кемшіліктері: Біріншіден, MS DOS бір есептік (однозадачная) ОЖ қалпында қалды. Бірнеше DOS-программаны жіберуге мүмкіндігі жоқ. Екіншіден, MS-DOS-та көптеген құрылғыларды қолдауы шектеулі. Үшіншіден, MS-DOS-та пайдаланушының өз интерфейсін (меню, иконкалар) жасауға қажетті құралдардың болмауы.
MS DOS қолдану аймақтары: автомобильдің болуы өз аяғымызбен жүруді тоқтатпайтыны сияқты Windows бар болуы MS DOS және DOS программаларының қажеттігін алып тастамайды, бірақ өте қысқартады. Қазіргі кезде дейін әр түрлі қызметте DOS-программасы табысты жұмыс істеуде, басқадай операциялық жүйе (ОЖ) қолдану мүмкін емес немесе экономикалық жағынан тиімсіз.
Windows операциялық жүйесі бүліккен жағдайда (бұл жиі кездеседі) жұмыс істемей қалу себебін зерттеу үшін және оларды жөндеуде MS DOS және DOS қолдануға тура келеді.
Windows операциялық жүйесі MS DOS үсіне қосымша болып табылады. Олардың эффективтті пайдаланылуы үшін MS DOS-ты реттей білу керек.
MS DOS (версиялары)
MS DOS 7.0 версиясы Windows 95 құрамында болады. MS DOS-тың бұл версияны жеке операциялық жүйе емес, Windows 95-тың жүйесіне кіретін система-ішілік (подсистема), MS DOS-тың алдың версияларымен үйлесуін қамтамасыз етуге қызмет етеді деп қарастырған дұрыс.
DOS операциялық жүйесін алғашқы жүктеу (загрузка)
Бұл жұмыс автоматты түрде сынадай жағдайда орындалады:
Пайдаланушының DOS-пен диалогі (өзара әрекеті) пайдаланушының DOS шақыруына жауап ретінде енгізетін символдардың команда – жолы түрінде жүргізіледі. Пайдаланушының әр командасы DOS әр түрлі әрекетті орындауға тиіс екенін білдіреді. Мысалы файлды қағазға жазу немесе каталог мазмұнын (оглавление) экранға шығару, т.б. DOS командасы команда атауынан немесе программа шақыруынан тұрады немесе бос орынмен бөлінген параметрлерден құралуы мүмкін. Әр команданы енгізу Enter клавишасын басумен аяқталады.
FAR – бұл мәтіндік режимде жұмыс істейтін Windows 95/98/Me/NT/2000/XP үшін файлдарды басқару программасв, ол ұзын атаулары бар файлдарды өңдеуді қамтамасыз етеді және оның қосымша фнукциялары өте көп.
FAR архивтермен жұмыс істеуге мүмкіндік береді. Сонда архивтегі файлдар папкалардағы файлдар сияқты өңделеді. FAR өздігінен сіздің командаларыңызды сәйкес сыртқы архиваторларды шақырту командаларына түрлендіреді. FAR сонымен қатар сервистік фнукциялардың айтарлықтай санын қамтамасыз етеді.
Файлдарды басқару және сервистік командалар
Көмек F1
Пайдаланушылық менюді шақырту F2
Қарап шығу F3
Редактрлеу F4
Көшіру F5 - файлдар мен папкаларды көшіреді.
Атын өзгерту немесе орнын өзгерту F6 - Файлдар мен папкалардың атын өзгерту немесе орнын ауыстыру.
Жаңа папка құру F7
Өшіру F8
Горизонталь көрсету F9
FAR жұмысын аяқтау F10
Қосылатын модульдердің командаларын көрсету F11
Сол жақ панельдегі ағымдағы дискіні өзгерту Alt-F1
Оң жақ панельдегі ағымдағы дискіні өзгерту Alt-F2
Ішкі/сыртқы қарап шығу программасы Alt-F3
Файлдарды басып шығу Alt-F5
Файлдарды іздеу Alt-F7
Жаңа файлды редактрлеу Shift-F4
Жүктеу, папканы өзгерту, архивке кіру Enter
Папканы түбірліге өзгерту Ctrl-\
Белгіленген файлдарға суреттеме қосу Ctrl-Z
Әдетте FAR түрлі ақпараты бар екі панельді көрсетеді (сол және оң терезелер). Егер сіз панельдегі ақпарат типін өзгерткіңіз келсе, Left Right Menu (Сол Оң) панельдерінің менюін немесе оларға сәйкес келетін пернелік KeyRef командаларын қолданыңыз.
Панельдердің бірнеше түрлері бар:
Файлдар панелі ағымдық папканың ішіндегісін көрсетеді. Сіз файлдар мен папкаларды таңдай аласыз, түрлі файлдық немесе архивтік операциялар орындай аласыз.
Файлдар панелінде автоматты түрде қарап шығудың келесі режимдері қолданылады:
Егер сіз панельдің қарап шығу режимдерін өзгерткіңіз келсе, панельдер менюінен қажеттісін таңдаңыз Left Right Menu (Сол Оң). Қарап шығу режимін немесе ағымдық дискіні ауыстырған соң кез келген панельдің типі автоматты түрде файлдар панеліне өзгереді.
TreePanel
Папкалар тармағы
Папкалар тармағы ағымдық дискінің папкаларының құрылымын тармақ түрінде көрсетеді. Бұл ағымдық папканы тез ауыстыруға және папкаларға операциялар орындауға мүмкіндік береді. FAR папкалар құрылымы туралы ақпаратты Tree.Far файлында сақтайды, ол әрбір дискінің тамырлық папкасында орналасады.егер дискіге жазу мүмкін болмаса, онда бұл ақпарат Tree.Cache жасырын папкасында сақталады, ол FAR.EXE орналасқан папкада орналасады.
InfoPanel
Ақпарат панелі
Ақпарат панелінің келесі мәліметтері бар:
Жедел қарап шығу панелі FilePanel файлдар панелінде немесе TreePanel папкалар тармағында таңдалған элемент туралы ақпарат алу үшін қолданылады. Егер таңдалған элемент файл болса, онда оның ішіндегісі көрсетіледі. Windows-қа белгілі файлдар типтері үшін тип аты көрсетіледі. Жедел қарап шығу панелінде папкалар үшін жалпы өлшем, жалпы қысылған өлшем, файлдар саны мен ішкі папкалар саны, ағымдық дискінің кластер өлшемі, файлдардың нақты өлшемі. Жалпы қысылған өлшем NTFS файлдық жүйесінің дискілеріне ғана қолданылады.
Менюді белсенді ету үшін F9 пернесін немесе экранның жоғарғы жолында тышқанды шерту керек.
Тақырыбы: «Операциондық жүйе және программалау жүйесі. Ms dos. Nc, Far Manadger қауашық программасы»
14 12 2014
1 стр.
Сабақ мақсаты: массивтермен жұмыс істеу кезінде циклдерді қолдану дағдыларын практикалық иелену
05 09 2014
1 стр.
Тақырыптың маңыздылығы: Алгоритмдеу және программалау негіздерін түсіну, оның қасиеттерін білу. Алгоритмдерді алгоритм тілінде көрсету
01 10 2014
1 стр.
Тақырыптың маңыздылығы: Алгоритмдеу және программалау негіздерін түсіну, оның қасиеттерін білу. Алгоритмдерді алгоритм тілінде көрсету
01 10 2014
1 стр.
Мақсаты: ms access-те мәліметтер базаларымен жұмыс істеудің практикалық дағдыларын иелену: құру, сақтау және олардың толығымен сәнін келтіру. Дерек базасымен жұмыс істей білуді үйр
05 09 2014
1 стр.
Рус телендә сөйләшүче балаларга татар теле укыту программасы” 1-11 нче сыйныфлар,Татарстан Республикасы Мәгариф Министрлыгы, Казан, “ Мәгариф” нәшрияты, 2003ел
13 10 2014
9 стр.
Рус мәктәпләрендә укучы татар балаларына ана теле һәм әдәбият укыту программалары» (Казан, «Мәгариф», 2003 ел), 8 нче сыйныф өчен З. Н. Хәбибуллина, Х. Г. Фәрдиева, Ә. Н
15 12 2014
3 стр.
Программа нигезенә Россия, Татарстан Мәгариф һәм фән министрлыкларының мәктәпләрдә урта һәм тулы белем алу стандартлары салынды,” Рус телендә сөйләшүче балаларга татар теле укыту п
01 10 2014
2 стр.