|
Тема
|
Шөгыль төре
|
Максат, бурычлар
|
Җиһазлау, мәгълүмат чыганагы
|
Календарь вакыт
|
Үтәлеш
|
Искәрмәләр
|
1
|
Кереш дәрес
|
Теория
|
Түгәрәкнең предметы, эчтәлеге турында аңлату. Техника кукынычсызлыгы, гигиена кагыйдәләре белән таныштыру. Инструктаж үткәрү.
|
Шәмаил үрнәкләре, эш кораллары, эш планы, материаллар.
|
|
|
|
2
|
Татарларда каллиграфия сәнгатенең таралыш үзенчәлекләре
|
Теория
|
Каллиграфик үрнәкләр белән таныштырып, аларның таралыш үзенчәлекләре, формалары турында мәгълүмат бирү
|
1.Валеева-Сулейманова Г.Ф. Шагеева Р.Г. Декоративно-прикладное искусство казанских татар. - Москва.: Советский художник. 1990.
2.Нурлыйдыр күзләрне шәмаил...//Сөембикә. - 1997. №2.
3.Коръән.
4.Шамсутдинов Р.И. Слово и образ в татарском шамаиле от прошлого до настоящего. - Татар. кн. изд- во, 2003.
5.Шәмаилләр// Сөембикә. - 1997. №1. 12б.
6. Шаһиева Р. Шәмаилләр// Казан утлары. - 1998. №12. 192 б.
|
|
|
Өйдән гарәп язулы көнкүреш предметлары алып килергә
|
3-4
|
Гәрәп язулы көнкүреш әйберләре, алардагы текстларның эчтәлеге. Бер предметның эскизын ясау.
|
Теория
Практика
|
Гәрәп язулар көнкүреш предметларының бизәлешен күзәтү, эшләнү максатын ачыклау, бер предметның эскизын ясау
|
Көнкүреш предметларының фотокүчермәләрен үз эченә алган слайдлар, альбомнар, гарәп язулы предметлар.
Карандашлар, альбом кәгазьләре.
|
|
|
|
5
|
Татарларда иске имля әлифбасы
|
Теория
|
Иске имля әлифбасы турында гомуми мәгълүматлар бирү, дәфтәрләр башлау
|
Әлифбаның зурайтылган үрнәге, дәфтәрләр
|
|
|
|
6
|
Әлиф, би, пи, ти, си хәрефләренең язылышы
|
Практика
|
Хәрефләрне перо ярдәмендә язу нормаларын үзләштерү
|
Язу үрнәкләре, эш кәгазьләре, перо, тушь, (шакмаклы кәгазьләр)
|
|
|
|
7
|
Җим, хи, хы, дәл, зәл хәрефләренең язылышы
|
Практика
|
Хәрефләрне перо ярдәмендә язу нормаларын үзләштерү
|
Язу үрнәкләре, эш кәгазьләре, перо, тушь (шакмаклы кәгазьләр)
|
|
|
|
8
|
Ра, зә, син, шин хәрефләренең язылышы
|
Практика
|
Хәрефләрне перо ярдәмендә язу нормаларын үзләштерү
|
Язу үрнәкләре, эш кәгазьләре, перо, тушь (шакмаклы кәгазьләр)
|
|
|
|
9
|
Сад, зад, тый, зый хәрефләренең язылышы
|
Практика
|
Эпитафик хәрефләрне перо ярдәмендә язу нормаларын үзләштерү
|
Язу үрнәкләре, эш кәгазьләре, перо, тушь (шакмаклы кәгазьләр)
|
|
|
|
10
|
Гәйн, гайн, фи, каф хәрефләренең язылышы
|
Практика
|
Хәрефләрне перо ярдәмендә язу нормаларын үзләштерү
|
Язу үрнәкләре, эш кәгазьләре, перо, тушь (шакмаклы кәгазьләр)
|
|
|
|
11
|
Кяф, ләм, мим, нүн хәрефләренең язылышы
|
Практика
|
Хәрефләрне перо ярдәмендә язу нормаларын үзләштерү
|
Язу үрнәкләре, эш кәгазьләре, перо, тушь (шакмаклы кәгазьләр)
|
|
|
|
12
|
Һа, уау, йа хәрефләренең язылышы
|
Практика
|
Хәрефләрне перо ярдәмендә язу нормаларын үзләштерү
|
Язу үрнәкләре, эш кәгазьләре, перо, тушь (шакмаклы кәгазьләр)
|
|
|
|
13
|
Иске имля хәрефләрен язу (кабатлау)
|
Контроль дәрес
|
Хәрефләрне буйлы кәгазьдә язып карау, юл өстендә, аерым элементлары юл астында язылучы төркемнәргә бүлеп язу күнекмзсе булдыру
|
Буйлы кәгазьдә язу үрнәкләре, перолар, тушь, буйлы кәгазь, карточкалар.
Зәйнуллин Җ. Әссәләмүгаләйкүм. - Казан: Татар. кит. нәшр. 1993, 13 бит
|
|
|
|
14
|
Гарәп саннарының язылышы
|
Практика
|
Гарәп саннарының перо ярдәмендә язылыш үзенчәлекләрен үзләштерү
|
Плакат-таблица яки слайд; Зәйнуллин Җ. Әссәләмүгаләйкүм. - Казан: Татар. кит. нәшр. 1993, 14 бит.
|
|
|
|
15
|
Язылыш урыннары буенча хәрефләрне төркемләү
|
Практика
|
Юл сызыгы өстендә, юл сызыгыннан аска төшереп язылучы; үзеннән алда килгән хәрефләр белән генә кушылып язылучы; нокталар саны белән генә аерылып торучы хәрефләргә бүлеп язу процессында гарәп хәрефләренең язылыш нормаларын ныгыту
|
Балаларның альбомнары, язмалары
|
|
|
|
16-18
|
Сүзләрне күчереп язу һәм уку күнегүләре
|
Практика
|
Хәрефләрнең укылышын, дөрес язылышын ныгыту, сүзләрне перо ярдәмендә күчереп язганда “кул шомарту”
|
Зәйнуллин Җ. Әссәләмүгаләйкүм. - Казан: Татар. кит. нәшр. 1993, 29-30 бит (мисаллар)
|
|
|
|
19-21
|
Фарсы әлифбасыннан алынган хәрефләр
|
Теория
Практика
|
Пи, чэ, жэ, гяф хәрефләренең фарсы әлифбасыннан алынуы турында мәгълүмат бирү, фарсы алынмаларын танырга өйрәтү, фарсы әлифбасы хәрефләрен сызым перолары ярдәмендә язып карау
|
Фарсы әлифбасының сызым перолары белән эшләнгән варианты, тушь, перолар.
|
|
|
|
22
|
Иске татар язма телендә Кояш һәм Ай хәрефләре
|
Теория
|
Кояш һәм Ай хәрефләре турында мәгълүмат бирү, уку үзенчәлекләрен үзләштерү
|
Зәйнуллин Җ. Әссәләмүгаләйкүм. - Казан: Татар. кит. нәшр. 1993, 35-36 битләр
|
|
|
|
23
|
Кояш һәм Ай хәрефләре кергән сүзләрне күчереп язу
|
Практика
|
Кояш һәм Ай хәрефләренең дөрес укылышын ныгыту, бу хәрефләр кергән сүзләрне күчереп язу
|
Зәйнуллин Җ. Әссәләмүгаләйкүм. - Казан: Татар. кит. нәшр. 1993, 36 нчы биттәге күчереп язу өчен мисаллар
|
|
|
|
24
|
Иске татар язмасында гарәп саннары
|
Теория
Практика
|
Гади саннарның язылышын искә төшерү, катлаулы саннарны язарга өйрәтү, “Әбҗәди” хәрефләр турында мәгълүмат бирү
|
“Әбҗәди хәрефләр” таблицасы
|
|
|
|
25
|
“Әбҗәди” хәрефләрдән төзелгән ясалма сүзләр
|
Практика
|
“Әбҗәди” хәрефләрдән төзелгән ясалма сүзләрне укырга өйрәнү, Коръәннен битләрен ачыклау
|
Кулъязма Коръән китабы, ясалма сүзләр язылган плакат
|
|
|
Гомуми мәгълүмат бирү җитә
|
26
|
Тәртип саннары
|
Практика
|
Гарәп һәм фарсы тәртип саннарын дөрес укырга, мәгънәсен аңларга,өйрәнү, каллиграфик нормаларга туры китереп күчереп язу
|
Таблицалар; Зәйнуллин Җ. Әссәләмүгаләйкүм. - Казан: Татар. кит. нәшр. 1993, 39-41 битләр.
|
|
|
Гомуми мәгълүмат бирү җитә
|
27
|
Фарсыча көн исемнәре
|
Теория
Практика
|
Фарсыча көн исемнәрен укырга һәм язарга өйрәтү, күчереп язу күнекмәсен үстерү
|
Таблица
|
|
|
Төшереп калдырырга да мөмкин
|
28
|
Гарәпчә көн исемнәре
|
Теория
Практика
|
Иске имляда гамәлдә булган гарәпчә көн исемнәренең укылышын һәм язылышын үзләштерү, күчереп язу күнекмәсен үстерү
|
Таблица, Зәйнуллин Җ. Әссәләмүгаләйкүм. - Казан: Татар. кит. нәшр. 1993, 42 нче бит
|
|
|
Төшереп калдырырга да мөмкин
|
29-30
|
Әлиф, йа, уау хәрефләренең кулланылыш үзенчәлекләре
|
Теория, практика, контроль
|
Хәрефләрне дөрес уку, дөрес язу кагыйдәләрен үзләштерү. Татарча сүзләрне диктант итеп язу.
|
Мисаллар язылган плакатлар яки таратма материал
|
|
|
Яңа имляны үткәннән соң өйрәнү яхшырак. 2 дәрес – аз.
|
31-32
|
Аст-өст билгеләре (хәрәкәләр): фәтхә, кәсрә, даммә
|
Теория
Практика
|
Иске татар язма телендә ярым сузыкларның белдерелүен аңлату. Фәтхә, кәсрә, даммә, тәнвин-фәтхә, тәнвин-кәсрә, тәнвин-даммәнең язылышы турында мәгълүмат бирү, күчереп язу күнегүләре
|
Плакат, перо, тушь
|
|
|
|
33-34
|
Аст-өст билгеләре(хәрәкәләр): сүкүн, мәддә, уасла
|
Теория
Практика
|
Сүкүн, мәддә, уасла билгеләренең язылышын һәм укылышын өйрәнү, сүзләрне күчереп язу
|
Плакат, перо, тушь
|
|
|
|
35
|
Иске татар язма телендә гарәп-фарсы алынмалары
|
Теория
Практика
|
Гарәп-фарсы алынмаларын танырга, дөрес укырга, мәгънәләренә төшенергә өйрәтү
|
Таблица-плакат; Зәйнуллин Җ. Әссәләмүгаләйкүм. - Казан: Татар. кит. нәшр. 1993, 49-52 нче битләр
|
|
|
|
36
|
Иске татар язма телендә гарәп-фарсы алынмалары
|
Практика
|
Күчереп язу барышында уку, каллиграфик нормаларны саклап, перо ярдәмендә күчереп язу күнекмәсен ныгыту
|
Үрнәкләр
|
|
|
|
37
|
Диктант
|
Контроль дәрес
|
Гарәп-фарсы алынмаларын язу күнекмәләрен тикшерү
|
Сүзләр язылган плакат, “Фатиха” сүрәсе, карандаш, кәгазь
|
|
|
|
38
|
Яңа имля турында мәгълүмат
|
Теория
Практика
|
Иске имляның яңа имлядан аермасын билгеләү, өстәлгән хәрефләрнең каллиграфик нормаларын үзләштерү
|
Үрнәк (“Яңа имля әлифбасы”)
|
|
|
|
39
|
Яңа имля хәрефләренең язылышы
|
Практика
|
Яңа имдя хәрефләренең язылыш нормаларын ныгыту
|
Сүзләрдән үрнәкләр; Зәйнуллин Җ. Әссәләмүгаләйкүм. - Казан: Татар. кит. нәшр. 1993, 65 нче бит
|
|
|
|
40
|
Татарларда куланылган гарәп язуы төрләре
|
Теория
|
Гарәп язуының һәр төренә аңлатма бирү
|
Каллиграфия үрнәкләре
|
|
|
|
41
|
Куфи язуы
|
Практика
|
Куфи язулы шәмаилнең текстын күчереп ясау
|
Шәмаил үрнәкләре (Л.Сәмигуллина); Зәйнуллин Җ. Әссәләмүгаләйкүм. - Казан: Татар. кит. нәшр. 1993, 151 нче бит; Зәйнуллин Җ. Гарәп язуы нигезендә татарча әлифба (Үзлегеннән өйрәнүчеләр өчен). - Казан: Татар. кит. нәшр. 1989, 49-50 б.;
|
|
|
|
42-43
|
Дийвани язуы
|
Практика
|
Дийвани язулы үрнәкне күчереп ясау
|
Язу үрнәге, Зәйнуллин Җ. Әссәләмүгаләйкүм. - Казан: Татар. кит. нәшр. 1993, 155 нче бит; Зәйнуллин Җ. Гарәп язуы нигезендә татарча әлифба (Үзлегеннән өйрәнүчеләр өчен). - Казан: Татар. кит. нәшр. 1989, 54 б.;
|
|
|
|
44
|
Бакый Урманченың каллиграфик иҗат үрнәкләре
|
Теория
Практика
|
Бакый Урманчының каллиграфик иҗат үрнәкләре белән якыннанрак танышу, аларны уку, берсен күчереп ясау
|
Фоторепродукцияләр; Новицкий А. Баки Урманче. - Казань, 1994.
Рәссамның портреты.
|
|
|
|
45-46
|
Бакый Урманченың каллиграфик үрнәген күчереп язу
|
Практика
|
“Әлхәмдүлиллаһ” каллиграфиясен пыялага эшләү, пыялага эшләү техникасы белән таныштыра башлау
|
Үрнәк, рамлы пыяла, тушь, перо, фольга, пластилин; Рәссамның портреты. “Әлхәмдүлиллаһ” шәмаиленең төсле үрнәге.
|
|
|
|
47
|
Тугра
|
Теория
|
Тугра турында мәгълүмат бирү, ясау закончалыкларына төшендерү
|
Тугра үрнәкләре, Шамсутдинов Р.И. Слово и образ в татарском шамаиле от прошлого до настоящего. - Татар. кн. изд- во, 2003.
|
|
|
|
48-49
|
Тугра иҗат итүче рәссамнар
|
Теория
Практика
|
Попов В.А., Н.Нәккаш иҗатлары, тугралары турында мәгълүмат бирү, эшләрен анализлау, бер эшне күчереп язу
|
Үрнәкләр
|
|
|
|
50-51
|
Тугра эскизы ясау
|
Практика
|
Тугра ясау закончалыкларын ныгыту, һәр баланың үз туграсы эскизын ясый алуына ирешү
|
Тугра үрнәкләре, кәгазь, каләм, төсле карандашлар, гуашь һ.б.
|
|
|
|
52-53
|
Тугра ясау
|
Практика
|
Сыйфатлы, пөхтә һәм эчтәлекле тугра иҗат итү
|
Кирәкле материаллар
|
|
|
|
54
|
Туграларны сыйфатлау, эшләргә бергәләп анализ ясау. Төркем эшләреннән күргәзмә оештыру
|
Контроль дәрес
|
|
Күргәзмәнең зәвык белән бизәлеше өчен кирәк булган материаллар
|
|
|
|
55
|
Ел буена эшләнгән эшләргә йомгак ясау. Виртуаль экскурсиягә әзерлек.
|
Практика
|
Слайдлар, чыгышлар әзерләү, музыкаль бизәлеш
|
Компьютер, магнитофон һ.б.
|
|
|
|
56
|
Виртуаль экскурсия (мәктәп укучылары өчен)
|
Контроль дәрес
|
Балаларның иҗади мөмкинлекләрен, бәйләнешле сөйләм телен үстерү, милли культурабызга мәхәббәт, традицияләребезгә ихтирам хисләре тәрбияләү, сәләтле укучыларны таныту
|
Материаллар, аудио һәм видео аппаратура, фоторепродукцияләр, укучыларның ел буена эшләгән иң яхшы иҗат җимешләре һ.б.
|
|
|
|