Программа нигезенә Россия, Татарстан Мәгариф һәм фән министрлыкларының мәктәпләрдә урта һәм тулы белем алу стандартлары салынды, “Рус телендә сөйләшүче балаларга татар телеукыту программалары”на нигезләнеп төзелде.
Татар теленең эш программасы өч өлештән тора: аңлатма язуыннан, төп бүлекләрне, белем һәм күнекмәләрне үз эченә алган программаның эчтәлегеннән, укучыларның әзерлек дәрәҗәсенә таләпләреннән.
укучыларның башлангыч мәктәптә үзләштергән белемнәрен һәм сөйләм күнекмәләрен камилләштерү;
татар теленең орфоэпик, орфографик, лексик, грассатик нигезләрен системалы рәвештә үзләштерү;
укучыларның иҗади һәм мөстәкыйль фикерли алу мөмкинлекләрен үстерү, үз фикерләрен дәлилләргә күнектерү;
татар теленең башка телләр арасындагы урыны, татар дөньясы турында мәгълүмат бирү;
укучыларның татар телен өйрәнүгә ихтыяҗын арттыру.
Эчтәлеге һәм күләме ягыннан укучыларның яшь үзенчәлекләренә туры килгән бәйләнешле сөйләмне тыңлап аңлау һәм, үз фикереңне белдереп, төп мәгълүмат турында хәбәр итү; җанлы аралашу барышында сөйләмнең эчтәлегенә төшенү һәм фикер алышуда катнашу.
Коммуникатив максатларны аңлап, аралашу ситуацияләренә бәйле диалог яки монолог төзү; тәкъдим ителгән тема буенча эзлекле һәм аңлаешлы монологик сөйләм (тасвирлау, хикәяләү, фикер йөртү) булдыру; татар сөйләм этикасы гыйбарәләреннән файдаланып, әңгәмә кору.
Танышу, эзләнү, өйрәнү, карап чыгу максаты белән уку төрләреннән файдаланып, аңлап уку һәм кирәкле мәгълүматны табу; укылган текстның эчтәлеген кыскача яки тулы итеп сөйләп бирү; вакытлы матбугат язмаларын аңлап уку.
Аралашу темаларына бәйле язма сөйләм булдыру. Диктант язу. Бәйләнешле текстларны рус теленнән татарчага язмача тәрҗемә итү. Рәсми аралашу кәгазьләре (белдерү, хат, тәрҗемәи хәл, гариза) язу.
Укыту планында 5 нче сыйныфта татар теленнән атнага 3 сәгать вакыт бирелә. Татар теленнән тематик планны “Рус телендә сөйләшүче балаларга татар телен укыту программалары”на (Ф.С.Сафиуллина, К.С.Фәтхуллова. Казан. “Мәгариф” нәшрияты. 2010) нигезләнеп төзедем. Программада 105 сәгать каралган.
№
|
Сәгать саны
|
Тема
|
Лексика
|
Грамматика
|
1
|
12
|
Мин өйдә булышчы
|
| -
Инфинитив
-
Исемнәрнең тартым белән төрләнеше.
-
Тартымлы исемнәрнең килеш белән төрләнеше.
-
Исемнәрнең тартым белән, тартымлы исемнәрнең килеш белән төрләнеше
-
Исем ясагыч кушымчалар
-
Сүз мәгънәсе. Сүзлекләр.
-
Җөмлә. Тулы һәм ким җөмләләр
-
Туры сөйләм
-
Килешләр. иялек килеше
-
Язуда килеш кушымчалары ялгану
|
2
|
16
|
Мин – зур ярдәмче
|
Бу як, теге як, юл аша, тасма, күтәреш (әле), кисеш (әле), чишеш (әле), җыештырүчы, тәмамлый, көрәшкәч,
урнашкач,туктагач, аңлау, беркөнне, соңрак, озак, олы, сайла, каты, көри, төзәтә, сәбәп, җыя, түгәрәк, тыйнак, алдакчы, тәртипсез, елый, терелә, тавыш, ерак, илт, инеш, вакыт, сагыну,
бит, әле, төтен, шикелле, исән-сау,
шома, текә, урта, югалткан, тапкан,
киңәш, тимә, сөенеч, игълан, тигез,
кунаклар, өлкәннәр, хуҗа,сыйлый, бүлдерү, борчылу, ачулану, шау-шу, тынлык, авырлык
| -
Фигыль. Билгесез үткән заман хикәя фигыль.
-
Үтенү, белдерү фигыль формалары (фигыльнең йөкләтү юнәлеше)
-
Үтенү, белдерү фигыль формалары (фигыльнең йөкләтү юнәлеше)
-
Булып бәйлек сүзе.
-
Кереш сүзләр.
-
Сыйфат. Сыйфат дәрәҗәләре.
-
Шарт фигыль. Барлык-юклык формасы
-
Шарт фигыльнең зат-сан белән төрләнеше.
-
Урын-вакыт килеше кушымчалары.
-
Ия белән хәбәр арасында сызык куелу очрагы.
-
Сүзләргә аффикслар ялгану тәртибе.
-
Раслау һәм инкарь җөмләләр.
-
Билгесез үткән заман хикәя фигыль.
-
Билгесез үткән заман хикәя фигыль.
-
Фигыльләрнең мәгънәләре.
-
Антонимнар.
|
3
|
4
|
Татарстан – мөстәкыйль дәүләт
|
Ниһаять,кызганыч,кыен, төрле,оят, ишетү, атна, бөтенләй, бөек, билгеле, төрле, оят, ишетү, атна, бөтенләй,бөек,
билгеле, кадәр, югары уку йорты, бертавыштан, иң, яшьләр, бина, әсәр, кичә, учак
| -
Сыйфат фигыль.
-
Әйтү максаты ягыннан җөмлә төрләре.
-
Юнәлеш килешен тәлап итүче бәйлек: -га + кадәр
-
Исемнәрнең зат-сан белән төрләнеше.
|
4
|
2
|
Әдәбият – сәнгать дөньясы
|
хезмәт, әһәмият, тәбриклим, бәхет,
шатлык, чын күңелдән, тукран, тегә
| -
Килешләр
-
Тартым һәм килеш кушымчаларының ялгану тәртибе.
|
5
|
7
|
Иптәшең үзеңнән яхшы булсын
|
Һәрвакыт, һәркөн,ү пкәләшү,тиеш, почмак,онытты,акча, һәркем, һәркайсы,
һәр, һәрбер, ишегалды, нына, бирми,
ялкау, юмарт, селтәде, авырта, ярдәм,
чакыру, күтәрелә, даруханә, игеннәр,
ярдәм итегез, ис, яланаяк, түбә, болыт,
кинәт,
| -
Фигыльнең барлык-юклык формалары.
-
Киң һәм тар әйтелешле авазлар.
-
Алмашлык. Билгеләү алмашлыклары
-
Җөмләнең баш кисәкләре.
-
Барыйм әле, эшлим инде фигыль формалары
-
Билгеле үткән заман хикәя фигыль.
-
Укыйсым бар, язасым бар төзелмәсе.
|
6
|
1
|
Туган көн – күңелле бәйрәм
|
Чакырам, башлана, бәлеш, табын, Авыз ит, кыстау, кызык, чынлап, милләт, Ау, эләккән, буй
| -
Исемнәрнең сан сүз төркеме белән килүе
|
7
|
6
|
Дүрт аяклы дусларыбыз
|
Казылык,бәләкәч, югал, юкка,ышан,
шәфкатьле, шаян, хәтле,көнләшү, иркә, эчке, юньле, сурәтлә, рөхсәт, рух, чыгыш, хәбәр, сугыш, кушамат
| -
Туры сөйләм. Туры сөйләм янында тыныш билгеләре.
-
Фигыль. Фигыль заманнары.
-
Теләк белдерү төзелмәсе: барасым килә.
-
Исем. Исемгә кушымчалар ялгау.
-
Шарт фигыль
-
Шарт фигыльнең зат-сан белән төрләнеше.
|
8
|
4
|
Сәламәт тәндә – сәламәт акыл
|
Еш, йокы, зарарлы, саулык, ияләшү, су коенү, өйрәтү, якташым, акыл хезмәте, уңыш, тирән, сукмак, сәяхәт, табыш, агач төбе, буенда, уң, сул, ашыкма, онытма, белми, юлчы, эшкуар, эшмәкәр
| -
Инфинитив + кирәк төзелмәсе
-
Инфинитив + өйрәтте төзелмәсе.
-
Исем. Грамматик категорияләре
-
Бәйлек сүзләр
|
9
|
|
Бәйләнешле сөйләм үстерү
|
|
|
10
|
|
Кабатлау
|
|
|
|
|
Барлыгы
|
|
|
|
|
|
|
|