а) Национал чечен чогаалыныё кол-кол темаларын, харыылап турган айтырыгларын, чогаалдарда эё-не \легерлиг овур-хевирлерни сактып алган турар;

б) +=ренген т==г\ теориялыг билиишкиннерин чаа парлаттынып турар чогаалдарны \нелээринге хамаарыштыр ажыглап билир.

в) Чечен чогаалдан шилиттинген темаларга чогаалдар, рефераттар бижип, илеткелдер кылып шыдаар апарган турар.

г) Албан номчуур кылдыр шилип даёзылаан чечен чогаалдарны номчаан болур.

Тыва чогаал 11 класс

Наименование раздела программы	Тема урока	Кол-во часов	Срок	Элементы минимального содержания обр-я	Требования к уровню подготовки обучающихся	Дом.зад.	Дата
	Бирги улдуң						02.09.
	Тыва литератураның амгы үези. Билдингир шүлүкчүлер.	1		Чээрбиги ч\с чылдыё 70-80 чылдардан , 2012 чылдарга чедир тыва литератураныё чечен с=ст\ё х=гж\лдези. Амыдырал болгаш Кижи дугайында чогаалдар, шоодуг болгаш дузаашкынныг чогаалдар. Тыва литератураныё сайзыралыныё оруунга нарын шаптараазыннар. Совет Эвилелинге эде тургузуушкуннуё чылдарында с=ст\ё уран ч\\л\нче к\р\нениё кичээнгей салбайн барганы, чогаалчыларныё сандарааны, делегей к=р\\шк\н\н\ё =скерилгени. Чаа чээрби бирги ч\с чылдыё эгезинден бээр Тыва литератураныё улусчу м=з\-шынарыныё катап к\штелип олурары.	Тыва литератураныё амгы \е-чадазын этаптарга хуваарыныё дугайында башкыныё бодалы. Ийиги салгалдыё чогаалчыларыныё чогаадыкчы мергежилдиё ус-дарганнары кылдыр =з\п келгени. Салым чаянныг аныяк чогаалчыларныё литература херээнге киржи бергени. Амгы тыва литературада шүлүкчүлер.		06.-9.
	К.д.н. Ш.Суваң «Хоорай ыттары» ( «Чагаа»)	1		Амгы тыва литературада шыырак прозучунуң чечен чугаазы.	Мөзү-бүдүш темазы – хүннүң чугула айтырыгларының бирээзи.		13.09.
	С.Сюрюн-оол. Чогаадыкчы намдары. Шүлүктери «Көк-көк даглар» «Ак».	1		Кижиниё салым-чолунуё чон-биле, т=рээн чурту-биле чарылбазыныё болгаш найырал дугайында бодалдарны илереткени.	Төрээн чер дугайында шүлүктери. «Көк-көк даглар» «Ак».		20.09.
	Тоожу «Авазынга даңгырак» (ар.8-41).	1		Эрткен ч\с чылдыё ийиги чартыында тываларныё чаагай чаёчылдарынга хоралыг уржуктарлыг, кайы хамаан чок аалдажыр, амыдыралга болган аар-саар болуушкуннарны х==редип демдеглээр чоруктарныё немешкени. Оларныё аныяк =скенниё келир \езиниё сорулгаларынга шаптыктай бергенин тоожуда к=рг\скени.	Чогаалдыё тыва литературага чаа темалыг угланыышкынны кииргени. Тоожунуё темазын авторнуё «Кымныё оглул?», «+ске кадай» деп романнарда улам илереткени. Чогаал-биле таныжылга.		27.09.
	Тоожу «Авазынга даңгырак» (ар.41-61).	1		Тоожуда кол маадырларның овур-хевири. Адалар болгаш уруглар темазы. Бойдус камгалалының темазын чырытканы.	Чогаал маадырларынга характеристика. Чогаал болгаш амгы үе.		04.10.
	С.Сюрюн-оол «Ногаан ортулук».	1		Бойдус камгалалыныё дугайында чээрбиги ч\с чылдыё орта \езинде тыва литературага тургустунган айтырыг амгы \еде онза чидий берген болгаш м=з\-шынар, база чаёчылдар дугайында темалар-биле капсырлажы бергенин чогаалчыныё «Ногаан ортулук» тоожузунда х=й темалыг кылдыр чуруп к=рг\скени.	Улуг кижилер болгаш аныяктар аразында харылзаа. Бойдус болгаш кижи деп темага уругларның хамаарылгазы.		11.10.
	Ч/С «Ырлап эвес, ыглап чыдар хөл»	1					18.10.
	Ю.Ш.Кюнзегеш Чогаадыкчы намдары. Шүлүктери.Саргатчай. Шүлүкчүнүн орнукшулу ыржым, шириин. Хадың.	1		«Саргатчай», «Дуруяалыг-Хем», «Т=рээн хемим эриинде» деп ш\л\ктерде кижиниё ие-чуртунга эргеленген сеткилдерин илереткени. Ол сеткилдерниё уран-чечени, аян сырынныы. Ш\л\ктерниё тургузуунда, дылында онзагай талалар. Улуг шүлүкчү С.Пюрбю дугайында сактыышкын.	Саргатчай. Шүлүкчүнүн орнукшулу ыржым, шириин. Хадың. Шүлүктерниң философчу утказы. Уран чечени.		25.10.
	Ю.Ш.Кюнзегеш «Куда».	1		Тыва улустуё бир улуг чаёчылы болур куда дугайында чугаа. Эрги кудалажыышкын деп чаёчылдыё амдыгаа дээр артканы, Ш\л\глелдиё уран-чечени, дылы, ш\л\к тургузуу болгаш амгы \еде ужур-дузазы.	Аянныг номчулга. Чогаалдың тема, идеязын тодарадыры.
	Ю.Ш.Кюнзегеш «Куда».			Эрги кудалажыышкынның чамдык хоралыг талаларын ш\л\глелде к=рг\скени. Хенчейниё к\зел-соруун куда чаёчылыныё \зе киргени. Кол маадырныё болгаш Суланыё овур-хевирлери.	Чогаалдың дылы. Улусчузу. Шүлүглелдиң амгы үеде туружу.
	Ийиги улдуң	1					15.11.
	Ш.Д.Куулар «Баглааш».	1		«Баглааш» – м=ёге амыдыралдыё читпес демдээ деп философчу бодалды роман-дилогияда чогаалчыныё илереткени. Чогаалда болуушкуннар С\т-Х=л девискээринге чээрбиги ч\с чылдыё ортаа \езинде болуп турарлар. Ынчан тываларныё мурнунга \ш улуг шилилге турган: улусчу эрге-чагырганы х\лээп алыр бе? Совет улустуё Ада-чуртунуё дайынынга киржир бе? Совет к\р\неге каттыжып алгаш, сууржулганыё база коллективизацияныё оруунче кирер бе? Чигзиниглиг, частырыглыг билиишкиннер ол т==г\л\г \еде х=й турза-даа, чон кедилиг х=гж\лдениё оруктарын шилип алган деп бодалдыё чогаалдыё композициялыг тургузуун, сюжеттиг шугумнарын углап-баштап турары.	«Баглааш» – тыва улустуё делегей к=р\\шк\н\н, медерелиниё, эртем-билииниё шапкын х=гж\п келгенин к=рг\скен символ. Романда чон ортузундан шылгараан бурунгаар к\зел-соруктуг кижилерни, оларныё эртем-билиглиг салгакчыларын тода чураанын тодарадыр.		22.11.
	Чурумалдыг символ дугайында билиг.	1		Чогаал теориязы-биле таныжылга.	Тыва чечен чогаалдарда чурумалдыг символ көргүскен шүлүк чогаалдары.		29.11.
	Ч/С Бот ажыл.	1					08.12.
	О.Ө.Сувакпит Шүлүктери. Даг Алтайы. Сат Бүрзеккей дугайында баллада.	1					15.12.
	О.Ө.Сувакпит Шүлүктээн тоожу Аревэчи.	1					22.12.
	О.Ө.Сувакпит Шүлүктээн тоожу Аревэчи.
	Ч\С Аянныг номчулга.
		1					12.01.
	Үшкү улдуң	1					19.01.
	К.К.Кудажы Чогаадыкчы ажыл-херээ. Уйгу чок Улуг-Хем.	1		Дарлакчыларга удур чоннуё соксаал чок демисели – романныё =зек темазы Тывага хувискаал тиилээн соонда улустуё т==г\з\нге, амыдыралынга болган =скерлиишкиннер, кижилерниё чаа ажыл-херекче ч\тк\л\, ооё боттанып азы б\тпейн тургулааны. Чоннуё депшилгеже улуг базымнарны болгаш оларга моондак болгулаан кижилерни н\г\лдээр, хоругдаар болгаш буруу чок черге херекке онаар чоруктарны романныё м=ёг\н болгаш алдын томнарында к=рг\скени.	С\лдемниг кезектиё кижилериниё овур-хевирлериниё ужур-дузазы. Буян биле Анай-Караныё овур-хевирлери, чоннуё аас-кежии, хосталга дээш демиселини.		26.01.
	К.К.Кудажы «Уйгу чок Улуг-Хем» (кара том). Чогаалда овур-хевирлер.	1		Романныё сюжеттиг шугумнарын харылзаштырып, идеяларын ажыдарынга Маёгыр чейзеёниё, ооё оглу Чудурукпайныё, Херик чейзеёниё, Домогацкихниё овур-хевирлери. Оларда дарлакчы аёгыныё бир м=з\леш аажы-чаёнарын илереткени.	Романныё маадырларыныё амыдыралында, аажы-чаёнарында, психиказында =скерлиишкиннер, тыва улустуё чаагай езу-чаёчылдары, чогаалда ажыглаттынган т==г\ материалдарын диргизип турар уран-чечен аргалар. Романныё дылында т==г\л\г \ениё к=ст\\шк\ннери.		02.02.
	К.К.Кудажы «Уйгу чок Улуг-Хем». Чогаалда төөгүлүг болуушкуннар.	2		Чогаалда төөгүлүг үе.	Т==г\ материалдарын диргизип турар уран-чечен аргалар.		09.02.
	К.К.Кудажы «Уйгу чок Улуг-Хем». Чогаалда символдар.	1		Кара, кызыл, мөнгүн, алдын – өңнер, анай-хаак, Беш-Мелдер –символдуг овур-хевирлер.	Символдуг овур-хевирлерниң чогаалдың идей-тематиказынга салдары..		16.02.
	Ч\С Чогаадыг «Уйгу чок Улуг-Хемде Тыва биле Россияның салым-чолу» .	1		ТАР, Тыва АССР, ТР болгаш Россия. Төөгүлүг байдалдар.	Төөгүге хамаарыштыр бодунуң бодалдарын дес-дараалашкак чуруп көөрүнге чаңчыгар.		23.02.
	Орус, тыва чоннуң найыралын чогаалда көргүскени.	1		Орус, тыва харылзааларның тыптып келгени, улам ыңай чоок апарганы.	Овур-хевиирлерге характеристика бээр. Тываның хөгжүлдезинге улустар аразының найыралының ужур-дузазы.		02.03.
	Ч\С «Уйгу чок Улуг-Хемде» Сүлдем ирейниң өг-бүлези - улуг күрүне.	1		Өг-бүле айтырыы чогаалда.	Ада-ие болгаш уруглар аразында харылзаалар.		09.03.
	Тест-биле ажыл.	1					16.03.
	К.К.Кудажы «Долуманың хуулгаазыны».	1		Комедияныё идеяларыныё амыдыралчы \ндезиннери. Салгалдарныё кижизидилгезиниё дугайында авторнуё бодалдары.	Чогаалдыё утказы, киржикчилериниё эки база хоомай м=з\лери.		23.03.
	Дөрткү улдуң
	К.К.Кудажы «Долуманың хуулгаазыны».			Чогаалдыё утказы, киржикчилериниё эки база хоомай м=з\лери.	Комедияныё кол чечен аргазын чогаалчыныё мергежилдиг ажыглааны. Чогаалдыё дылында чаа ч\\лдер.
	Комедия -шии чогаалының бир хевири.	1		Комедия – шии чогаалыныё бир чаа хевири, ооё тыва литературага тывылганы болгаш х=гж\лдези.	Тыва литературада комедиялар.		06.-4.
	Тываның орус дылдыг чогаалчылары. С.В.Козлова. Шүлүктери. «Чаражын аар!», «Казах ыры», «Агы	1		Тываның орус дылдыг чогаалчылары-биле таныжылга.	«Чаражын аар!», «Казах ыры», «Агы».		13.-4.
	Шүлүглел «Сыра».			«Сыра» деп чогаалдың идейлиг утказы.	Тыва хамнаашкын дугайында, дериг-херекселиниң утказы.
	Е.Д. Танова Чогаадыкчы ажыл-херээ. Шүлүктери. Шүлүглел “Арбас-Ойну мунувуткаш”.	1		Е.Танованың шүлүктеринде хамааты тура-сорукту, кижиниё амыдыралынга ханы ынакшылды, бойдусту к=р\п, дыёнап, ооё-биле с\мележип билирин к=рг\скени. Ш\л\глелдиё т==г\н\ё шынынга д\\шкээ. Алдан-маадырларныё демиселчи ажыл-херээниё \нген д=з\н к=рг\скенинде ылгавырлыг талалар. Ш\л\глелдиё овур-хевирлери болгаш уран-чечени. Ооё ш\л\к тургузуунда авторнуё чаа тывыышкыннары.	Шүлүктерниң сайгарылгазы.		20.04.
	А.А.Даржай. Хемнер бирде сыыгай-даа бээр. Игил ыызы.	1		Т=рээн черниё, езу-чаңчылдарның овур-хевири. «Игил ыызы” деп чогаалдарнында мораль болгаш т==г\-биле сырый харылзаазы.	Аянныг номчуур, уран-чечен аргаларын тодарадыр. Тема, идеязын илередир.		27.04.
	Ч/С Чогаадыг «Шүлүк-ырның дүлгээзини» (номчаан чогаалынга үнелел).	1		Тыва литератураны өөренген чылдарының дургузунда темаларынга хамаарыштыр бодалдарын илередири.	Бижимел чугаа сайзырыдылгазы. Бодалдарын логиктиг чыып, чаңгыс тема, идеяны чырыдып билири.		05.05.
	Түңнел кичээл.	1		Тыва литератураныё амгы \еде т==г\з\н\ё, чогаалчыларыныё болгаш оларныё чогаалдарыныё дугайында делгереёгей чугаалажыг.	Чечен чогаал – с=ст\ё уран ч\\л\ болур, ол барык б\г\ уран ч\\лдерниё \ндезини, кижизидилгениё \нелеттинмес чепсээ деп бодалды доозукчуларныё кезээде сактып чоруур ужурлуу.		11.05.
		1					18.05.

Он бирги классты доозуп тура, ==реникчилер дараазында мергежилдерни болгаш чаёчылдарны чедип алыр:

• 
  чечен чогаалдыё идейлиг утказын илередиринге дузалыын барымдаалап тургаш, композицияныё, ооё кезектериниё (чуруктуё, пейзажтыё дээш оон-даа =ске) ужур-дузазын тодарадыптар;
  
• 
  чогаалдыё т==г\л\г \е-биле харылзаазын тыптар;
  
• 
  чечен чогаалдыё хевири болгаш утказы таарышкан турар кылдыр чогаалчыныё ажыл–чорудулгазын база делегей к=р\\шк\н\, ==ренгени болгаш номчаан чечен чогаалдарын \нелеп билир;
  
• 
  чечен чогаалга болгаш ниитилел айтырыынга чогаадыг (илеткел) бижиптер;
  
• 
  чогаадыг болгаш аас-биле дыёнадыг (илеткел) планын тургузуптар; темага болгаш планга д\\шт\р херек материалдарны шилип база б=л\ктеп аптар; сонуургаан айтырыынга бодунуё хамаарылгазын илередиптер база бодалдарын шынзыдып шыдаптар;
  
• 
  чечен ш\г\мч\лелдиг ч\\лд\ё, ниитилел айтырыынга бижиир очерктиё делгереёгей планын, тезистерин тургузуптар;
  
• 
  чогаадыгныё азы илеткелдиё утказынга тааржыр с=стерни, с=стерниё турум каттыжыышкыннарын база аянныг аргаларны ажыглап билир;
  
• 
  энциклопедиялыг база литературлуг словарьларны, библиографияны болгаш библиотека каталогтарын, дузалал номнарны ажыглап билир апарган болур.