Ф ҚММА 4.2.3-04/03

ДП ҚММА 4.2.3- 01/03

ҚАРАҒАНДЫ МЕМЛЕКЕТТІК МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТІ

Дерматовенерология курсымен №1 ішкі аурулар кафедрасы

Тәжірбиелік сабақтарға арналған әдістемелік нұсқаулар
Тақырыбы: Бауыр, ұйқы безі аурулары бар науқастарда кездесетін синдромдар. Шағымдарын жинау, қарау, пальпация, бауырдың перкуссиясы. Диагностикалық маңызы.
Мамандығы: 051302- Стоматология
Пән: Ішкі аурулар VВ 3211
Курс: ІІІ

Құрастырушы: З.К.Гусеинова

Қарағанды – 2009 ж.

Кафедра мәжілісінде талқыланған

№ ______ Хаттама
«____» __________________2009 ж.
№1 Ішкі аурулар кафедрасының меңгерушісімен бекітілген
м.ғ.д.,профессор: ___________ Д.Ж.Тайжанова

Тақырыбы: Бауыр,ұйқы безі аурулары бар науқастарда кездесетін синдромдар. Шағымдарын жинау, қарау, пальпация, бауырдың перкуссиясы. Диагностикалық маңызы.

Мақсаты: аурудың нақты нозологиялық түрі бойынша білімді жетілдіру – бауыр, ұйқы безі аурулары бар науқастарда кездесетін синдромдар. Шағымдарын жинау, қарау, пальпация, бауырдың перкуссиясы. Диагностикалық маңызы сұрақтарын қарастыру, пропедевтикалық дағдыларды жетілдіру.

• 
  Оқыту міндеттері:
  

- Бауыр және өт жолдары аурулары кезіндегі негізгі клиникалық синдромдардың клиникалық ерекшеліктерін

- Бауыр және өт жолдары аурулары кезіндегі негізгі клиникалық синдромдардың объективті, пальпаторлы және перкуссиялық ерекшеліктерін

- Бауыр және өт жолдары аурулары кезіндегі негізгі клиникалық синдромдардың лабораторлы және инструментальді зерттеу тәсілдерінің ерекшеліктерін

- Бауыр және өт жолдары аурулары кезіндегі лабораторлық және инструментальдық зерттеу тәсілдерінің диагностикалық маңызын

Студент білу керек:

• 
  бауыр, өт қабы және ұйқы безі ауруларында кездесетін негізг синдромдарды
  
• 
  бауыр патологиясымен науқастарды қарау ерекшеліктерін
  
• 
  бауыр, көкбауыр, өт қабы және ұйқы безі ауруларымен науқастарды сұрастыру ерекшеліктерін
  
• 
  бауыр, өт қабы және ұйқы безі ауруларында қолданылатын лабораторлы және инструменталды зерттеу әдістерін, олардың диагностикалық маңызын
  
• 
  бауыр ауруларымен науқастарды физикалды зерттеу әдістерінің техникасын
  
• 
  бауыр ауруларында қолданылатын лабораторлы және инструменталды зерттеу әдістерін, олардың диагностикалық маңызын
  
• 
  бауыр ауруларында қолданылатын лабораторлы және инструменталды зерттеу әдістерін, олардың диагностикалық маңызын
  
• 
  бауыр, өт қабы және ұйқы безін ультрадыбысты зерттеудің маңызы
  

Студент істей білуі керек:

• 
  Сұрастыру әдісін, асқорыту жүйесі ауруларымен науқастардан анамнездік деректерді жинауды
  
• 
  Құрсақ қуысы мүшелерін қарауды, бауырдың пальпациясын жасауды
  
• 
  Бауыр мен көкбауыр пальпацияның орындалу тіртібі
  
• 
  Көкбауырдың пальпациясын, Курлов әдісі бойынша перкуссиясын жасауды, өлшемдерін анықтауды
  
• 
  Бауыр, өт қабы, ұйқы безі ауруларында анықталатын объективті белгілерді анықтауды
  

- Асқорыту жүйесі ауруларымен науқастарда анықталатын лабораторлы-инструменталды зерттеу барысында анықталған өзгерістерді талдауды

Тақырыптың негізгі сұрақтары:

а) Негізгі білім бойынша

- Бауыр, өт қабы құрылысы, гепатоцит – гексагональды бөлік – (Привес М.К. Анатомия человека, М.: Медицина, 1985);

- Бауырдың, өт қабының қанмен қамтамасыз етіліуінің ерекшілігі.

- Қалыпты жағдадағы бауыр биохимиясы / Николаев А.Я. Биохимия. М.: Медицина, 1998, Березов Т.Т., Коровкин Б.Ф., Биохимия м.: Медицина, 1989;

- Бауыр және өт жолдары ауруы бар науқастарды клиникалық тексеру тәсілдері: сұрау, қарау, перкуссия, пальпация, аускультация. Василенко В.Х., Гребнев А.А. (Пропедевтика внутренних болезней. М.: Медицина, 1989);

-Бауырдың және өт қабының функциональды жағдайын тексеру тәсілдері (Василенко В.Х., Гребнев А.А. Ішкі аурулар пропедевтикасы. М.: Медицина, 1989);

- Бауырды және өт қабын арнайы аспапты зерттеу тәсілдері,

- Антибактериальді, өт шығарушы препараттардың және спазмолитиктердің фармакокинетикасы, фармакодинамикасы. (Харкевич М.Н., Фармакология. М.: Медицина 1987; Мазур Н.А. Основы клинической фармакологии и фармакотерапии в кардиологии. М.: Медицина, 1988г);

Осы сабақ тақырыбы бойынша

• 
  Бауыр, өт қабы және ұйқы безі ауруларымен науқастарды сұрастыру ерекшеліктері;
  
• 
  Бауырдың пальпациясының ережелері
  
• 
  Бауыр мен көкбауырды физикалды зерттеу әдістері, өңеш ауруларының клиникалық кµріністері
  
• 
  Асқорыту жүйесі аурулары кезінде қолданылатын лаборлаторлы-инструменталды диагностикалық тәілдері
  
• 
  өт қабы ұлғайғанда пальпациялану ерекшелігі
  
• 
  бауыр, өт қабы және ұйқы безі ауруларындағы жетекші синдромды – науќастыњ шаѓымдарына, объективті белгілеріне с‰йене отырып аныќтау;
  
• 
  Ұлтабарды зондау әдісі, оның диагностикалық маңызы
  
• 
  бауыр, өт қабы және ұйқы безі ауруларын диагностикалауда рентгендік зерттеулердіњ мањызы.
  
• 
  Бауырды инструменталды зерттеу әдістері
  
• 
  Бауыр ауруларын диагностикалаудағы биохимиялық әдістердің маңызы
  

Оқыту және үйрету әдістері: (жағдайлық есептерді шешу, тақырыпқа байланысты науқастарды курациялау).

Әдебиеттер

1.Айтбембетов Б.Н. Ішкі аурулар пропедевтикасы.- Алматы, 2001 ж.

2. Айтбембет, Бегалы Нурманулы. Iшкi ағза ауруларының пропеде­втикасы: Оқу құралы/ІММУ; Б.Н.Айтбембет.-Алматы: басылым, 2003.-544б.

3. Богатырев, Валерий Георгиевич. Основы диагностики внутренних болезней: Учеб. пос.для вузов/В.Г.Богатырев. -Ростов н/Д:Феникс,2005. - 190б.

4.Гребенев А. Л. Пропедевтика внутренних болез­ней: Учебник / А.Л.Гребенев.-5-е изд., перераб. и доп.-М.:Медицина, 2001.- 592б.

5. Заболотных И. И. Клинико-экспертная диагностика патологии внутренних органов: Руководство для врачей/И.И.Заболотных, Р.К.Кантемирова.-СПб.:Спец. Лит, 2007.-190б.

6. Ивашкин В.Т. Пропедевтика внутренних болезней: Практикум. Учеб. пос./В.Т.Ивашкин, В.К.Султанов.-СПб.: Питер, 2000.-384б.

7. Внутренние болезни:Учебник в 2-х т./Гл. ред-ы А.И.Мартынов, Н.А.Мухин, В.С.Моисеев.-М.:ГЭОТАР-МЕД.-(ХХ1 век). Т.1.-2004.-585б.-100 дана

8. Внутренние болезни: Учебник в 2-х т./А.И.Мартынов, Н.А.Мухин, В. С. Моисеев.-М.:ГЭОТАР-МЕД.-(ХХ1 век).- Т.2.-2004.-640б. – 197 дана

9. Внутренние болезни. В 2 т.:Учебник для вузов /Под ред. А.И. Мартынова, Н.А.Мухина, В.С.Моисеева, А.С.Галявича.-М.:ГЭОТАР-МЕД.- (ХХІ век). Т. 2.-2002.-648б.- 1 дана

10. Внутренние болезни: Учебник в 2-х т./А.И.Мартынов,Н.А.Мухин, В. С. Моисеев.-М.: ГЭОТАР-МЕД.-(ХХ1 век). Т.2.-2004.-640б.

11. Мухин Н. А. Пропедевтика внутренних болезней: Учебник для вузов /Н.А.Мухин, В.С.Моисеев.- М.:ГЭОТАР-МЕД, 2002, 2004.- 768с.:ил.-(ХХ1 век).- 208 дана

12. Пропедевтика внутренних болезней: Учебно-метод. пос.-СПб.: Изд-во С.-Петерб. ун-та, 2000.-104б.- 100 дана

13.«Внутренние болезни». Маколкин В.И., Овчаренко С.И. М., 1994, С-291 –301.

14.«Внутренние болезни». Комаров Ф.И., Кукес В.С., Сметнев А.С. М. Медицина, 1990, с –302-310.

15.Даулетбекова М.И. «Классификация внутренних болзней», Алматы, 1995, с – 127.

16.«Внутренние болезни», в 2^х т, 2т/под ред. А.И.Мартынова, А. Мухина, В.С. Моисеева. Изд. – М. Медицина, 2002, с – 635-645.

• 
  Қосымша әдебиет
  

17. Пропедевтика внутренних болезней: Атлас: Пер. с англ./Под ред. И.Н.Денисова, В.Т.Ивашкина, Н.А.Мухина, В.И.Покровского.-М.:ГЭОТАР- МЕД, 2003.- 720с.-(На обл. указ. авт.: Б.Бейтс) 31экз.

18.Григорьев П.Я., Яковенко Э.П. - Клиническая гастроэнтерология. - М., 2001.

19. Клинические классификации и основные синдромы внутренних болезней/Под ред. Т.З.Сейсембекова, М.А.Пака; АкмолГМА.-Астана:Б.и ,2000.-192с.- 1 экз.

20.Окороков А. Н. Диагностика болезней внут­ренних органов: Руководство/А.Н.Окороков.-М.:Мед. лит. Т. 1:Диаг­ностика болезней органов пищеварения.- 2002.-560с.

«Диагностика и лечение внутренних болзней» под ред. Комарова Ф.И. М. Медицина, 1996, т 3, с – 305-324.

21.Окороков А.Н. «Лечение внутренних болезней». Практическое руководство в 3^х томах. Витебск, 1997, т 1, с – 436-459.

Бақылау түрлері (сұрақтар, тест үлгілері, жағдайлық есептер)

Бастапқы білім деңгейін тексеруге арналған бақылау сұрақтары.

• 
  Бауыр, өт қабы, ұйқы безі , ауруларымен науқастарды сұрастыру ерекшеліктері
  
• 
  Ауыз қуысын, тістерді, тілді, ішті қарау
  
• 
  Бауыр ауруларына тән терідегі өзгерістер
  
• 
  Портальды гипертензия белгілері: асцит, медуза басы, «қантамырлы жұлдызшалар»
  
• 
  Бауырдың Курлов бойнша өлшемдерін анықтау
  
• 
  Бауыр, өт қабы, ұйқы безі ауруларын диагностикалауда қолданылатын лабораторлы әдістер
  
• 
  Бауыр, өт қабы, ұйқы безі ауруларын диагностикалауда рентген әдістерінің маңызы
  
• 
  Лабораторлы-инструменталды зерттеу әдістерінің диагностикалық маңызы
  

Бастапқы білім деңгейіне тексеруге арналған тесттік сұрақтар.

?

1. Өңеш веналарыныњ жєне асќазанныњ кардиальды бµлігініњ варикозды кењеюі ќандай ауруѓа тєн:

1. 
   гастритке жєне эзофагитке
   
2. 
   портальды гипертензияѓа
   
3. 
   гепатитке
   
4. 
   холециститке
   
5. 
   бауыр-клеткалыќ жетіспеушілігіне
   

?

2. Бауыр ауруларындаѓы спленомегалия нені кµрсетеді:

1. 
   бауыр-клеткалыќ жетіспеушілігін
   
2. 
   портальды гипертензияны
   
3. 
   µт жолдарыныњ дискинезиясын
   
4. 
   холангитті
   
5. 
   бауырлыќ эпцефалопатияны
   

?

3. Асќазанды рентгеноскопиялыќ зерттеуден кейін 8 саѓаттан кейін контрасты зат асќазанда аныќталѓан. Б±л жаѓдай ќандай ауруѓа тєн:

1. 
   асќазанныњ эвакуаторлы ќызметініњ саќталуына
   
2. 
   асќазан ќалтќысыныњ тарылуына
   
3. 
   12-екі елі ішек ойыќ жарасына
   
4. 
   жедел гастритке
   
5. 
   ойыќ жараныњ пенетрациясына
   

?

4. Шірумен ж‰ретін ішек диспепсиясы ќандай жаѓдайда болады:

1. 
   кµмірсулардыњ ќорытылуыныњ б±зылуына байланысты
   
2. 
   гиперацидті жаѓдайда
   
3. 
   гипоацидті жаѓдайда
   
4. 
   нормоацидті жаѓдайда
   
5. 
   өт жолдарыныњ дискинезиясында
   

?

5. Грегерсен реакциясыныњ оњ мєнді болуы ќандай жаѓдайда кездеседі:

1. 
   холециститте
   
2. 
   панкреатитте
   
3. 
   асќазан ойыќ жара ауруында
   
4. 
   гастритте
   
5. 
   эзофагитте
   

?

6. Креаторея дегеніміз не:

1. 
   несепте ќанттыњ болуы
   
2. 
   нєжісте крахмал мµлшерініњ кµбеюі
   
3. 
   нєжісте б±лшыќет талшыќтарыныњ кµп мµлшерде болуы
   
4. 
   нєжісте нейтралды майлардыњ кµп мµлшерде болуы
   
5. 
   несепте µт ќышќылдарыныњ болуы
   

?

7. Амилорея дегеніміз не:

1. 
   несепте ќанттыњ болуы
   
2. 
   нєжісте крахмал мµлшерініњ кµбеюі
   
3. 
   нєжісте б±лшыќет талшыќтарыныњ кµп мµлшерде болуы
   
4. 
   нєжісте нейтралды майлардыњ кµп мµлшерде болуы
   
5. 
   несепте µт ќышќылдарыныњ болуы
   

?

8. Көптеген мµлшерде кµлденен жолаќтыѓы саќталѓан бұлшыќет талшыќтарыныњ болу себебі ќандай:

1. 
   12-екі елі ішек ойыќ жарасы
   
2. 
   холецистит
   
3. 
   гипоацидитас
   
4. 
   гиперацидитас
   
5. 
   панкреатита
   

?

9. Созылмалы панкреатиттіњ µршу кезењін диагностикалаудаѓы баѓалы лабораторлы көрсеткіш болып табылады:

1. 
   лейкоцитоз
   
2. 
   ќандаѓы аминотрансфераза мөлшері
   
3. 
   ќан мен несептегі амилаза мөлшері
   
4. 
   сілтілі фосфатаза мөлшері
   
5. 
   гипергликемия
   

?

10. Ќандай ауруда портальды гипертензия белгілері байќалады:

1. 
   ойыќ жара ауруында
   
2. 
   холециститте
   
3. 
   панкреатитте
   
4. 
   бауыр циррозына
   
5. 
   гепатитке
   

Студенттер білімін бағалу критерийлері:

«өте жақсы» - 10 дұрыс жауап

«жақсы» - 9 дұрыс жауап

«қанағат»-8 дұрыс жауап

«қанағатсыз» -8-ден аз дұрыс жауап

Қорытынды білім деңгейін тексеруге арналған бақылау сұрақтары.

• 
  Бауыр, өт қабы, ұйқы безі , ауруларымен науқастардың пальпация, перкуссиялық тексеру тәсілдерінің ерекшеліктері
  
• 
  Бауыр ауруларына лабораторлық және биохимиялық зерттеу тәсілдерінің ерекшеліктері
  
• 
  өт қабы және ұйқы безі ауруларына тән лабораторлық және инструментальды зерттеу тәсілдерінің диагностикалық маңызы.
  
• 
  Бауыр, өт қабы және ұйқы безі ауруларында байқалатын негізгі симптомдар мен синдромдар
  

Қорытынды білім деңгейін тексеруге арналған тесттік сұрақтары.

?

1. Курвуазье симптомына тєн:

1. 
   механикалыќ сарѓаюмен науќастаѓы ұлѓайѓан, ауырсынусыз, эластикалы жєне ќозѓалмалы өт ќабы
   
2. 
   сарѓаю белгісінсіз ұлѓайѓан, ауырсынусыз, эластикалы өт ќабы
   
3. 
   механикалыќ сарѓаю, өт ќабы ұѓаймаѓан, оның пальпациясы ауырсынусыз
   
4. 
   паренхиматозды сарѓаю, өт ќабы ұлѓаймаѓан, оның пальпациясы ауырсынумен
   
5. 
   өт ќабы ұлѓаймаѓан, ауырсынусыз
   

?

2. Шоффар аймаѓындаѓы ауырсынудыњ болуы нені көрсетеді:

1. 
   асќазан денесінің заќымдануын
   
2. 
   асќазанныњ пилорикалыќ бөлігінің заќымдануын
   
3. 
   12-екі елі ішектіњ заќымдануын
   
4. 
   12-екі елі ішектіњ немесе асќазанныњ пилорикалыќ бөлігініњ заќымдануын
   
5. 
   асќазанныњ пилорикалыќ бөлігініњ, 12-елі ішектіњ немесе ұйќы безінің басыныњ заќымдануын
   

?

3. Ќандай патологиялыќ жаѓдайда амилорея, креаторея, стеаторея байќалады:

1. 
   гастритте
   
2. 
   холециститте
   
3. 
   панкреатитте
   
4. 
   ойыќ жара ауруында
   
5. 
   оттегі тас ауруында
   

?

4. Ќандай ауруда портальды гипертензия белгілері байќалады:

1. 
   ойыќ жара ауруында
   
2. 
   холециститте
   
3. 
   панкреатитте
   
4. 
   бауыр циррозына
   
5. 
   гепатитке
   

?

5. Кµп рет ќ±суѓа єкелетін, эпигастралды аймаќтаѓы белді бойлай ауырсыну ќандай ауруѓа тєн:

1. 
   холециститке
   
2. 
   ойыќ жара ауруына
   
3. 
   асќазан ќатерлі ісігіне
   
4. 
   панкреатитке
   
5. 
   гастритке
   

?

6. Ќандай жаѓдайда тазартќыш клизма жасауѓа болмайды:

1. 
   асќорыту ж‰йесі ауруларын рентгенологиялыќ зерттеуге дайындауда
   
2. 
   іш ќатќанда
   
3. 
   тоќ ішекті эндоскопиялыќ зерттеуге дайындыќ алдында
   
4. 
   уланѓанда
   
5. 
   тоќ ішектіњ жедел ќабыну процесстерінде немесе ойыќ жаралыќ µзгерістерінде
   

?

7. Дуоденальды зондтау жасауѓа болмайтын жаѓдай:

1. 
   µттегі тас ауруында
   
2. 
   глисті инвазияда
   
3. 
   12-елі ішектіњ ойыќ жарасында
   
4. 
   дуоденитте
   
5. 
   гепатитте
   

?

8. Тенезм дегеніміз не

1. 
   жалѓан дефекация белгілері
   
2. 
   ±стамалы ауырсынулар
   
3. 
   ќ±суды шаќыру
   
4. 
   іштіњ ќатуы
   
5. 
   с±йыќ нєжіс
   

?

9. “Facies Hyppocratica” ќандай жаѓдайѓа тєн:

1. 
   гастритке
   
2. 
   асќазан ойыќ жара ауруына
   
3. 
   асќазан-ішек трактысынан ќан кетуге
   
4. 
   перитонитке
   
5. 
   ойыќ жаралы колитке
   

?

10. Курвуазье симптомы ќандай жаѓдайда оњ мєнді:

1. 
   холециститте
   
2. 
   панкреатитте
   
3. 
   гепатитте
   
4. 
   µт ќапшыѓыныњ ауруында
   
5. 
   бауыр циррозында