бірқатар оңтайлы жағдайларымен қатар жағымсыз жақтары да анықталады: қала оқушылары ата-аналарының білім деңгейіне қарағанда, ауылдық ата-аналардың білім деңгейі төменірек; мектепке дейінгі және мектептен тыс мекемелер және мәдениет мекемелерінің жоқтығынан мектепке дейінгі дайындықтың нашарлығы мен интеллектуалды дамуының деңгейінің төмендігі педагогикалық үрдіс нәтижелерінің төмендігіне әкеліп.

Білім саласындағы дағдарыстық жағдайларды жеңу жолдарын іздестіру, әсіресе ауыл мектептерінің проблемасын шешу, оның жұмыс принциптері мен қойлған міндеттерін жүзеге асыру ізгілік идеясына жүгіндіреді.

Қазіргі замандағы білім жүйесінің құрылуымен қызметіндегі қоғамдық тенденцияларды көрсететін маңызды әлеуметтік-педагогикалық феномен ретінде білім ізгілігінің мазмұны мен маңызын анықтауға байланысты қаралған әдістемелер бірқатар маңызды қорытындылар жасауға мүмкіндік береді.

Солардың ішінен төмендегілерді бөліп қараймыз:

Білім ізгілігі – педагогтар мен оқушылардың өз шығармашылық даралығын дамыту субъектісі ретінде алатын, педагогикалық үрдістің мәні мен сипатына деген көзқарасты едәуір өзгертетін, педагогикалық ойлаудың жаңа басты элементі. Педагогикалық үрдістің негізгі мәні, мұндай жағдайда, жеке тұлғаның дамуы мен өзін-өзі дамытуы ретінде қалыптасады, олардың сапасы мен мөлшері мұғалімдердің, оқу мекемелері мен бүкіл білім жүйесі жұмысында маңызды шарттардың бірі болып табылады.

Тарихи зерттеу. Теорияларды талдау мен қалыптасқан тәжірибелерді жалпылау білім ізгілігінің негізгі жолдарын анықтауға мүмкіндік туғызады.

Соның ішінде ең маңыздылары:

1. 
   Ізгілендірілген білім мазмұнын іріктеуде қаралатындар:
   

- білімдік- бағдарлық әдіспен бас тартып дамытушылық жеке тұлғалық бағдарлық әдіске көшу;

- қатар пәндік және жекелік білімнен ( А.А.Хамитов) білім берудің үздіксіз жүйесінің барлық сатыларында терең және көп пәнаралық кіріктіруге, шоғырлануға көшу;

2. 
   Балалардың қабілеті мен жеке ерекшеліктерін ескере отырып, оқыту мен тәрбиелеудің жеке-тұлғалық бағдарлық технологиясын таңдау ( Ойлаудың, есте сақтаудың, назар аударудың негізгі типтері бойынша);
   
3. 
   Мұғалімнің озық игілік дайындығы: оның диалогын қалыптастыруға оқушылармен ынтымастастық қалыптастыруға оқушылардың ынтымақтасты
   

жасауға дайындығы, педагогикалық үрдістегі шығармашылық өзін-өзі көрсетудің қажеттігі;

4. 
   Ауыл мектептерінде, әсіресе, республиканың шалғай шағын комплектілі мектептерінде жетік білім алуға қажетті жағдайлар жасау.
   

Осы үшін мұғалім мен оқушы арасындағы тұрақты классикалық схемадан бас тартып, қажетті дәлдемені құруға міндетті мұғалім мен оқушылар арасындағы өзара іс-әрекетті ұйымдастыруды қажет етеді, мысалы, С.Френе сыяқты, оқушылар бірлесіп шешу үшін қызықты проблемалар мен міндеттерді ұсыну.

Жеке тұлға құрылымының маңызды құрама ретіндегі интеллекің дамуы білім мен әлеуметтік тәжірибенің игеруінсіз мүмкін емес.

Қоғамдық-тарихи тәжірибені игерудің басты әлеуметтік–қызметі – білімді жинақтауда емес, бар білімді қайта қалыптастыруда. Сондықтан, қазіргі заманғы мектептер оқушылардың ойлау белсенділігін максималды дамытып, білімді өзіндік жаңарту мен толықтыруға , оларды теориялық және тәжірибелік міндеттерді шешкенде сапалы пайдалана білуге үйретуге міндетті. Мұны П.П. Блонскийдің, Л.С.Выготскийдің, С.Л.Рубинштейннің, А.Л.Леонтьевтің, П.Я.Гальпериннің, Н.Ф.Талызинаның, Дж. Брунердің және т.б. зерттеулері дәлелдейді.

Білім берудің сапасын мәнді жоғарылату жолдарын іздестіруде, нақтырақ айтсақ жоғары білімнің Н.Чебышев пен В.П.Коган пәнаралық байланыстың консепциясын негіздей отыра оны жоғары білім беру тәжірибесіне енгізудің нақты оқу-әдістемелік механизмін ұсынады. Бұл бағыттағы, пәнаралық байланыс мәселесі, жалпы білім беру мектептерінде шешілуі дұрыс. И.Т.Зверьев, В.М.Максимова, А.А.Бейсенбаева және т.б. ғалымдардың мектептерінде пәнаралық байланыстың, олардың қызметтерінің педагогикалық үрдістегі мазмұнды сипаттамасы берілген. Осыған сүйене отыра ДАШ (дисциплина аралық шолу) анықтамасына сай төмендегідей анықтама беруге болады:

«Пәнарлық шоғырландыру – шынайы педагогикалық үрдістегі пәнаралық байланысты іске асырудағы мектептің оқу жоспарындағы, колледж, жоғары оқу орындарындағы пәндерді біріктіру үрдісі (мазмұнды-ақпараттық, үрдісті-іс-әрекеттік, ұйымдастырушылық-әдістемелік) осы негізде».

Дәстүрлі оқу дисциплиналарында шоғырландырылған мақсат пен міндеттер қойылмайды, дисциплиналарды меңгерудің басты міндеті болып, ғылыми міндеттерді фотографиялық түрде меңгерту, көбінесе есте сақтау мен қайта жаңғырту деңгейінде ( кей кезде ойлау қабілетінің қатынасынсыз) ғана қалады. Мұғалімдердің жұмыс тәжірибелерін зерттеу, когнитивті ауқымдағы (Б.Блум) білім беру мақсатының технологиясымен сәйкес, мұғалімнің зейіні мен меңгерілген материалды «Білімділігіне» және «Түсініктілігіне» шоғырланады, ал талдау-жинақтауға, оқушылардың әрекетін өздік бағалауына, мұғалім үрдістеріне аз деңгейде назар аударылатынын көрсетті.

Педагогикалық технологияда бар жеке бастың мүмкіншілігіне, мектептің практикалық мүмкіншілігін зерттеу, сонымен қатар шағын комплектіліге теориялық талдау жасау мектептің осы типінде бейімделуге болатын технологиялар қатарын шығаруға мүмкіндік берді. (В.В.Гузеев, В.М.Монахов, П.А.Юцявичене және т.б) . Біз төмендегідей ерекшеліктері бар технологияның мынандай түрін ұсынамыз:

- соңғы нәтижеге жүйелі бағытталған жұмыс. Яғни нәтиженің әр элементі таңдалуы міндетті, оқытушылық сипаты бар оқушылардың өздік жұмыстарын әртүрлі формада ұйымдастыру;

- мұғалімнің әр жеке оқушылармен қарым-қатынас ұзақтығын қысқарту үшін, оқушылардың оқу танымдық әрекеттерінің әртүрлі формаларын қолдану: жекеше, жұппен, топ жұмыс қолдану: жекеше, жұппен, топ жұмыстарының әр түрлерімен; осы арқылы оқушылардың эмоционалды, психикалық және физиологиялық шамадан тыс жүктемелерін төмендету;

- бастапқы материалды ( мағлұматты) бекіту сатысында оқушылардың оқу іс-әрекеттерін бағалауда мұғалімнің бағалау байыдауларын, пікірлерін кең тұрғыда пайдалануы артық бақылау кедергісін азайтады;

- сабақ ұзақтылығы 45 минуттан 30 минутқа дейін қысқарту балалардың жұмыс істеу қабілеттеріне жағымды әсер етеді, олардың оқу жүктемелері мен мектептегі әрекеттерін және үйдегі дайындық уақытын азайтады ( оқу кестесіндегі әр оқу күні 2-3 түрлі пәннен тұрады.) ;

- оқушылар аз сандық сыныптың эмоционалды, интеллектуалды фонын жоғарылататын әртүрлі ойын әдістерін және оқушылардың оқу танымдық әрекет түрлерін пайдалану;

В.М.Монаховтың жаңа педагогикалық–технологиясы және Ж.А.Қараевтың саралаудың деңгейлік технологиясы жоғарыда қарастырылған мәселемен көптеген ұқсастықтары бар. Осыларды біз шағын коплектілі мектеп оқу үрдісіне енгізуге ұсынып отырмыз, себебі олардың да біз жоғарыда алдыңғы технологияны мәлімдегенде атап кеткендей, шағын ком плектіліктің көптеген мәселелерін шешетін негізі жағымды жақтары бар. Батыс философтары мен әлеументтанушыларының (К.Кларк, Ф.Махлуп, И.Масуда және т.б.) советтік және ресейлік (Б.М. Боголюбов, И.И. Маркел және т.б.) қазақстандық ( Ж.М.Жусубалиева және т.б.) ғалымдар жұмыстарын зерттей келе тиімді оқыту технологиясының бірі деп, үлкен (ауқымды) гуманистік мүмкіншілігі бар жаңа ақпарттық, оның ішінде оқытудың компъютерлік технологиясын есептеуге болады.

Біздің басшылығымызбен жүргізілген тәжірибелік педагогикалық жұмыстарда белгілі бір тәжірибе және ерекше авторлық құрылымдардың түпнұсқасы жинақталған компьютерлік технологияның элементтерін енгізу және құрастыру орталығы компьютерлік лицей болып, сол жерден тәжірибе барлық мектептерге, оның ішінде шағын - комплектілерге таратылып, бейімделді.

Біздің ең сәтті табысымыз: компьютерлік сабақтары әдістемелерінің құрылымы; Квалификациясын жоғарылату және мұғалімнің өзін-өзі білімдендіру курсының құрылымы: «Физикалық үрдістің модельденуі»,

«Математикалық үрдістің модельденуі» дисциплиналар бағдарламасының құрылымы және оларға оқу әдістемелік комплекстерді қарау (практикалық тапсырмалар, дидактикалық материал, бағдарламалармен қамтамасыз ету) сонымен қатар барлық негізгі пәндер бойынша, қатар барлық негізгі пәндер бойынша, көптеген қазақстанның және ТМД-ның (Алматы, Томск, Санк-Петербург) қалаларымен электронды байланыс ( почта) және интернет арқылы ынтымақтастықтың және контакт негізінде ақпараттық қызметті енгізіп, қамтамасыз ету. Биология, география, химия, қазақ ,орыс,ағылшын тілдерінде, әдебиетте,тарихта және экономика пәндерінде компьютерлік технологияны пайдалану бағдарламаларын құрастыру.

Компьютерлік технологияларды енгізу жұмысы барысында компьтерлік қолдауы бар сабақ құрылымының алгоритмі құрылған. Оның келесі кезеңдері бар.

1. 
   Сценарий қалыптастыру (нақты көрсетілген компьтерлік тапсырмалары бар сабақ құрылымы: экран түрі, мұғалім әрекеті, оқушылар әрекеті нәтиже).
   
2. 
   Сабақтың әр кезеңіне уақытты есептеу;
   
3. 
   Сабақтың мақсатын міндеттерін, жүру барысын, практикалық тапсырмалардың және оларды орындау әдістерін құрастыру; қажет бағдарламалық құралдарды анықтау;
   

Компьютерлік технологиялардың білім-берудің гуманистік концепциясын іске асыруда үлкен мүмкіншіліктері бар нақтырақ айтсақ:

• 
  пәндік білім бағыттылықтан оқушылардың танымдық іс-әрекеттерін игеруге ауысуы;
  
• 
  шешімі шоғырландырып ойлауды қажет ететін, вербальды және бейнелі құрылымдық ойлаудың дамуын қалыптастыратын, комплексті мәселелерді шешуге бағыттау;
  
• 
  оқушылардың іс-әрекетін басқаруда оның нәтижелілігін оқудан тыс оперативті бағалау мониторингін жетілдіру;
  
• 
  оқушылардың іс-әрекетінің сабақтан тыс нәтижелілігін бақылау үшін дәстүрлі жүйені толықтыратын оқушылардың танымдық қызығушылықтарын және шығармашылық белсенділігін жоғарылататын рейтингтік жүйені қолдану.
  

Шағын комплектілі ауыл мектептерінің оқу және оқудан тыс үрдістерінің ерекше жағдайындағы төмен нәтижелілігі мұғалімнің осы мектеп түрінің педагогикалық үрдісінің ерекшеліктерін осыған дейін ( Н.Д.Хмель, Н.Н.Хан, С.Т.Каргин, Т.Н. Рябуха) зерттеулері жалпылай келе, біз шағын комплектілі мектептердегі педагогикалық үрдісті басқарудағы мұғалімнің теориялық даярлық моделін құрастырып отырмыз.

Теориялық модельді даярлағанда, оның компоненттері төмендегідей өлшемдермен көрсетілген:

• 
  шағын комплектілі мектептердегі жұмысқа мұғалімнің кәсіби бағыттылығы;
  
• 
  мұғалімнің әрекетінің объектісі ретінде педагогикалық үрдістің маңыздылығын ( мәнін) білуі;
  
• 
  білім беруді жеке тұлғалық бағытталуының гуманистік қажеттілігін біліп-сезінуі;
  
• 
  шағын комплектілі мектептердегі педагогикалық үрдістің ерекшеліктерін білуі;
  
• 
  пәнаралық шоғырландыруды іске асыру технологиясын игеру;
  
• 
  шағын комплектілі мектептердегі педагогикалық үрдісті басқаруды жетілдіру тәсілдерін игеру.
  

Қазақстан Республикасы «Білім туралы» Заңында шағын комплектілі мектеп оқушыларының саны аз, біріктілген сынып-комплектісі бар, оқу сабақтарын ұйымдастырудың ерекше формасы бар жалпы білім беретін мектеп деп көрсетілді.

Республикада шағын комплектілі мектептің үш типі бар:

бірінші – бастауыш шағын комплектілі мектеп;

екінші – негізгі сатылы шағын комплектілі мектеп;

үшінші – жоғары сатылы шағын комплектілі мектеп.

Олардың бәріне тән қасиеттер:

• 
  тек біріктірілген сынып комплектінің болуы (бұл бастауыш шағын комплектілі мектепте басым);
  
• 
  тек біріктірілген сынып комплектінің және бала саны аз жеке сыныптардың болуы;
  
• 
  тек бала аны аз жеке сыныптардың болуы.
  

Шағын комплектілі мектеп – қоғамның талаптарына сай, білім алуда оқушылардың сұранысын қанағаттандыруды қамтамасыз ететін, Үкіметіміздің мектеп туралы нормативтік құжаттарымен анықталған қызметін атқаруды жүзеге асыратын

Дамыта оқытудың педагогикалық, әдістемелік негіздері

Сын тұрғысынан ойлауды дамыту бағдарламасы әлімнің түпкір-түпкірінен жиылған білім берушілердің бірлескен еңбегі.

Мақсаты барлық жастағы оқушыларға кез-келген мазмұны сыни тұғыдан қарап. Екі ұйғарым бір пікірдің біреуін таңдауға саналы шешім қабылдауға сабақтарда үйрету. Біздің елімізге Джордж Соростың ашық қоғам институты «Сорос Қазақстан» қоры арқылы келген бұл технология мектеп тәжірибелеріне ене бастады.

Сын тұрғысынан ойлау сынау емес, шыңдалған ойлау. Бұл деңгейдгі ойлау тек ересек адамдарға, жоғары сынып оқушыларына ғана тән деген ұғым деп ойлау аса дұрыс түсінік емес . Жас балалардың да бұл жұмысты дұрыс ұйымдастырған өз даму деңгейіне сәйкес ойы шыңдалып, белгілі бір жетістіктерге жетері сөзсіз. Оған осы жобамен жұмыс жасау барысында көз жеткіздік.

Аталмыш бағдарламаның ішкі құрылымында ерекшелік бар. Бұл құрылым үш деңгейден тұратын оқыту мен үйретудің моделі. Білімнің болашақта пайдаға асуы, қажетке жарауын қалыптастырады. Көп ақпаратты талдай, жинақтай отырып, ішінен қажеттісін алуға үйретеді.

Сын тұрғысынан ойлау бағдарламасы қызығушылықты ояту, мағынасын тану, ой толғаныс кезеңдерінен түзеледі.

Оқу мен жазу арқылы сын тұрғысынан ойлауды дамыту жұмыс жасауды бастаған мұғалімдер бұл сабақтар баланың таным қызығушылығын арттыруға үйрететін, өз бетінше білім алуға, шығармашылығын қалыптачстыруға ықпал ететіндігін атап өтсе, оқушылар – оқудың қызықты жеңіл екенін, ұжымды бірлесіп жұмыс жасауға үйрететіндігін, білімінң тереңдігі әрі тиянақтылығы артатындығын баяндайды.

Мектеп өмірінің мұғалімдердің аталмыш жобамен жұмысқа дейінгі және кейінгі кезеңін салыстыру оқушылардың оқуға деген ынта-ықыласын артқандығын, адами жақсы қасиеттердің қалыптасқандығын, мұғалімнің шыдамдылық, төзімділік сияқты сапаларымен қатар оқушылардың басқаны қабылдау, түсіну, сыйлауды үйренгендігімен сипатталады.

Жоғарыда айтылғандардан шағын жинақталған мектептердің мұғалімдеріне қойылатын талаптар: өздігінен білім көтерудің тиімді әдістерін таңдай білу; шағын жинақталған мектеп жағдайына қарай бейімделу. Әртүрлі жастағы оқушылар ұжымын құрып, басқара білу. Оқушылар арсындағы бір-біріне сенімдігін және сыйламдылығын арттыра білу. Оқушылардың ата-аналарын қоғамдық-педагогикалық жұмысқа тарту. Шағын жинақталған мектептің оқушыларына қойылатын басты талаптар: оларды өзін-өзі ұйымдастыра білуге бағыттау, оларда коммуникативтік қасиеттерді қалыптастыру, жауапкершіліктерін арттыру және өз-өздерін танып-білуге бейімдеу.

Рефлексивтік әрекеттер арқылы оқушы өзінің және өз даму бағдарының жолын анықтай алады. Бұлардың барлығы оның кез-келген өмір жағдайында өзін-өзі тануға, өмірде жолын табуға көмектеседі.

Шағын жинақталған мектептердегі дамыта оқытудың психологиялық ерекшеліктері

Шағын жинақталған мектепте ең негізгі назарды оқушылар мен мұғалімдердің әлеуметтік жағдайын қорғауға арнау керек. Балалар мен педагогтардың денсаулығы, олардың әлеуметтік жағдайы сапалы білімнің негізігі фактор болып табылады.

Қазіргі уақытта шағын жинақталған мектептердің жаңа моделін қалыптастыру қажеттілігі туындап тұр.

Ауылдық жерлерде балалармен ата-аналармен жұртышылықтың жеке тұлғалық қажеттіліктерімен жеке бағдарын қанағаттандыру мақсатында мектептердің әр түрлі типтері мен модельдерін құрастыру мүмкіндіктері туындайды.

Шағын жинақталған мектептердегі жұмысты жақсарту мүмкіндіктері олардың жаңа моделін қалыптастыру олардың жаңа формасын іздестірумен тікелей байланысты, яғни басқа мекмелермен біріктіре ірілендіру дегенді білдіреді. Мысалы: «мектеп-балабақша», «Мектеп – мектеп алды даярлық», «мектеп-клуб», « Мектеп- мәдени орталық», «Мектеп- кітапхана» , « Мектеп- зертхана», « Мектеп-ауылшаруашылық комплексі», «мектеп-спорт орталығы» , «Мектеп–парк» және т.б. Бірнеше мекемелердің басын қосып, ауыл интеллигенциясын тығыз қауымдастыққа, барлық күшті өскелең ұрпақты тәрибелеуге жұмылдыруға бағыттайды.

Мұндай жағдайда шағын жинақталған мектептің өзінің даму моделін нақты жергілікті, әлеуметтік экономикалық жағдайларға тарихи-мәдени дәстүрлерге сәйкес қалаптастыру жөн. Күрделі кешенді шағын жинақталған мектептердің міндеттерін шешудің жолы – бұл мектептің ауыл шаруашылық өндірісімен, ауылдық өмірдің әлеуметтік-мәдениетімен, елді мекеннің табиғи ортасымен кірігуі.

Шағын жинақталған мектептердің функциясын көтерудің бірден-бір тиімді жағдайы – оның құқықтық мәртебесін көтеруі , орталық және жергілікті басқару органдары, басқа да әлеуметтік орталықтармен қатынасын көбейтуі.

1. 
   Жалпы білім беретін шағын комплектілі мектептерге:
   
   1. 
      Ғылым мен білімнің өркендеуінің қазіргі деңгейін , даму тенденцияларын бағдарлап, оқытудың негізіне алынатын дамыта оқыту идеясын, оның қағидаларын, ұсыныстарын оқу тәрбие үрдісіне қолдану әдістемесін жете игеру.
      
   2. 
      Педагогикалық ұжымдардың мұғалімдердің әдістемелік бірлестіктердің күш-жігерін, шағын комплектілі мектептердің деңгейін көтеруге көмектесе алатын негізгі дидактикалық және әдістемелік тұжырымдарды, теорияларды, идеяларды сұрыптап, оқып-үйренуге жұмылдыру, мұғалімдердің шығармашылық белсенділігін барынша дамыту.
      
   3. 
      Шағын комплектілі мектептерде оқытудың жаңа технологияларын, соның ішінде ақпараттық технологияны пайдалану арқылы білім беру сапасын көтеру.
      
   4. 
      Сынып-комплектілерде сабақты оқу пәнінің мазмұнына байланысты біріктіру. Материалды беруде блоктық-модульдік принципті қолдану.
      
   5. 
      Шағын комплектілі мектептегі тәрбиенің мазмұны мен түрлері білім мазмұнымен үйлесімді ұштастырылып, ұлттық тарихи сананы, азаматтық негіздерін, ұлағаттылықты тектілікті, халық өнері мен мәдениетінің негіздерін үйретуге жас ұланды еңбекке, нарық қатынасы жағдайындағы қажетті мамандықтарды игеруге дярлау.
      
   6. 
      Оқушылардың өздігінен дамуына қажетті моральдық-психологиялық аһуал құру.
      
   7. 
      Еліміздегі әлеуметтік-экономикалық өзгерістерге сай, жаңа ақпараттық технология негізінде шағын комплектілі мектепті ғылыми тұрғыдан басқару жүйесін жан-жақты саралау. Оның тиімді әдістерін пайдалану.
      
   8. 
      Білім саласын мемлекеттік қаржыландыру мен өзін-өзі қарнжыландыру туралы Қазақстан Республикасының заңына сәйкес шағын комплектілі мектеп ұжымдарын қосымша қаржы табудың жолдарын тауып, оны іске асыру.
      
   9. 
      Шағын комплектілі мектепті кадрмен қамтамасыз ету мақсатында мектепте оқушыларды педагогикалық мамандыққа кәсіби-педагогикалық бағыттаудың тиімді жолдарын сұрыптау.
      

ШАҒЫН ЖИНАҚТАЛҒАН МЕКТЕПТЕРДЕГІ ҚАЗАҚ ТІЛІ САБАҒЫНДА ДАМЫТА ОҚЫТУ ӘДІСТЕМЕСІН ПАЙДАЛАНЫЛУ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ

Республикадағы шағын жинақталған мектептерде дамыта оқыту әдістемесін пайдаланып жүрген алдыңғы қатарлы педагогикалық тәжірибелер

«Білім туралы» Заңда мемлекеттің білім саласындағы саясаттың негізгі ұстанымдарының бірі – «оқушылардың даму деңгейі мен ерекшеліктері мен даму деңгейіне қарай білім жүйесін реттеу» болып табылады. Мұндай жағдайда базистік оқу жоспарының инвариантты (тұрақты) бөлімінде оқу уақытының 10-15 %-ы аймақтық білім компонентіне іске асыруды толығымен қаматамсыз етеді.

Шағын жинақталған мектепте білім алу барысында оқу модульдік блоктары, болжамдық карталары, оқу материалын өтудің және оны өлшеудің кестелері негізінде баланың әрекетін дамыту көзделеді. Олай болса, шағын жинақталған мектептерде оқу үрдісін ұйымдастыру механизмі: көп деңгейлік бағдарламалармен оқыту; оқу материалын жеке бала мүмкіндігіне қарай оқыту; пәндік курстарды блоктар бойынша құру, дидактикалық бірліктердің ірілендірілуі; материалдың өту жылдамдығын ескеру, тарсырмаларды орындауда өзіндік жұмыстардың механизмін енгізу, ауыл оқушыларының өмір тәжірибесіне икемделеген оқу материалдарын беру; олардың жеке оқушының қоғамдық және ғылыми тәжірибелермен байланысына жағдай туғызу, оқыту әдістері мен түрлерін классикалық және дәстүрден тыс түрлерін қолдану.

Ы.Алтынсарин атындағы Қазақ білім академиясы Мектеп және мектепке дейінгі білім институты шағын жинақталған мектепте оқыту лабораториясының қызметкерлерінің зерттеулерінің нәтижесі бойынша қазіргі жаңа технологияларды пайдалану туралы сауалнама жүргізілді. 105 мұғалімнің 67-сі мүлдем қолданбайтыны, 38 –і кейбір элементтерін ғана қолданатынын айтты. Демек, шағын жинақталған мектептерде мұғалімдер қазіргі оқытудың жаңа технологияларымен жан-жақты хабардар болып отыру шарт.

Шағын жинақталған мектептерді дамыту тұжырымдамасының жүзеге асыру шарттары төмендегідей кешенді шараларды бекіту арқылы нақты іске асады:

• 
  шағын жинақталған мектептің нормативті-құқықты базасының сәйкестігін қалаптастыру;
  
• 
  шағын жинақталған мектептің қызметінің қаржылық –экономикалық базасын жетілдіру;
  
• 
  шағын жинақталған мектепті ақпараттандыру және материалдық техникалық базасын нығайту;
  
• 
  оқу-тәрбие процесінің ғылыми-педагогикалық және оқу-әдістемелік тұрғыдан қамтамасыз етілу, шағын жинақталған мектептің ерекшеліктерін ескере отырып, жаңаша әдістемелік кешенін жасау;
  
• 
  шағын жинақталған мектептер ерекшеліктеріне сай мұғалім мамандар даярлау;
  
• 
  мұғалімдер біліктілігін үздіксіз дамыту мен оларды қайта даярлау;
  
• 
  оқытудың жаңа технологияларын енгізу.
  

Елде қалыптасқан әлеуметтік-экономикалық жағдай шағын жинақталған мектептің қызмет ету мүмкіндіндігіне қауіп туғызып отыр. Әлемдік тәжірибе, мәдени жағдай шағын жинақталған мектептерде қазіргі қоғамдық талаптарға сай жаңа парадигманың, білім берудің өзіндік практикасының пайда болуына әкеліп отыр. Бүгінде ол көп қырлы, жылжымалы және көп сатылы, жүйе ретінде қарастырылады. Сол себепті республиканың әртүрлі аймақтарында тәжірибелі ең жақсы шағын жинақталған мектептер базасында лабораториялар, педагогикалық курстар, шығармашылық шеберханалар құру қажеттілігі туындап отыр.

ҚАЗАҚ ТІЛІН ОҚЫТУ ӘДІСТЕМЕСІНІҢ ПӘНІ

Методика (әдістеме) — метод, гректің тetodos деген сөзінен шыққан, қазақша зерттеу жолы деген мағынаны білдіреді.

Қазақ тілі әдістемесі — ана тілін ұғынудың заңдылықтарын және тіл туралы білімді балаларға үйрету жолдары мен құралдарын зерттейтін педагогикалық ғылым.

Ана тілін ұғыну заңдылықтары тіл табиғатының өзінен және оны ұғыну психологиясынан келіп шығады. Бұған білім беру жолдары мен құралдары да жағдай жасайды.

Білім беру жолдары мен құралдарына: 1) мақсатты түрде іріктеліп алынған тілдік материал; 2) оқу жұмысын ұйымдастыру; 3) оны үйрету әдістері жатады.