Ф КГМА 4/3-06/02

ПП КГМА 4/02
ҚАРАҒАНДЫ МЕМЛЕКЕТТІК МЕДИЦИНА АКАДЕМИЯСЫ
Патологиялық физиология кафедрасы валеология курсымен

Практикалық сабақтарға арналған әдістемелік ұсыныс

Тақырыбы: Өспелер: ұлпалық өсудің себептері және механизмдері

Мамандығы: 051302 Стоматология
Пән: Патологиялық физиология
Курс: ІІІ
Құрастырушы: оқытушы Өмірбаева Е.Қ.


Қарағанды 2009

Кафедра мәжілісінде талқылап

және бекітілген.

№ __20__ хаттама «_28_» ____04____ 2009 ж.

Кафедра меңгерушісі _____________ Жәутікова С.Б.

• 
  Тақырыбы: Өспелер: ұлпалық өсудің себептері және механизмдері
  
• 
  Мақсаты: ісіктердің даму этиологиясы мен механизмдерін зерттеу, ісіктік µсулердің биологиялық ерекшеліктері мен антибластомдық резистенттілігінің механизмдерін игеру.
  
• 
  Оқыту мақсаты:
  

1. 
   материалистік диалектика заңы негізінде канцерогенез механизмдерін білу.
   
2. 
   ісіктік прогрессияны жєне оның организммен байланысын анализдей білу.
   
3. 
   ісіктердің пайда болу себептері мен механизмдерін, ісіктік ±лпаның ерекшеліктерін білу;
   
4. 
   ісік пен организм арасындағы µзара қатынасты т‰сіндіре білу;
   
5. 
   ісіктерді эксперименталдық т‰рде алудың єдістерін игеру;
   
6. 
   онкологияның дамуындағы орыс ғалымдарының (М.А. Новинский, Л.А. Зильбер, А.Д. Тимофеевский) рµлі туарлы білу;
   

• 
  Тақырыптың негізгі сұрақтары:
  

1. 
   ісіктердің этиологиясы, физикалық жєне химиялық бластомогендік факторлар, онкогендік вирустар;
   
2. 
   химиялық канцерогендер, олардың жіктелуі, проканцерогендер жєне тіке канцерогендер. Коканцерогендер жєне синканцерогендер. Химиялық канцерогенез кезіндегі инициация жєне промоция кезеңдері;
   
3. 
   онковирустар, олардың жіктелуі. Ісіктердің пайда болуындағы қ±рамында ДНК жєне РНК-сы бар вирустардың рµлі. Онковирустармен шақырылған адамның ісіктері;
   
4. 
   иондаушы радиация бластомогендік фактор ретінде, дистанттық иондаушы сєулелердің жєне радиоактивтік изотоптардың рµлі. УК-сєулелердің, термиялық, механикалық факторлардың бластомогендік єсері;
   
5. 
   ісіктердің патогенезі, онкоген туралы т‰сінік, жасушалық онкогендердің маңызы, канцерогенездегі онкобелоктардың рµлі, олардың т‰рлері. Ісіктік прогрессия;
   
6. 
   Адамдарда ісіктердің пайда болуындағы т±қым қуалаушылық факторлардың, жыныстың, жастың, созылмалы аурулардың, нервтік, эндокриндік, иммундық ж‰йелердің жағадйының маңызы. Бала жастағы ісіктік µсулердің ерекшеліктері;
   
7. 
   ісік алды жєне рак алды жағдайлар туарлы т‰сінік;
   
8. 
   организмнің антибластомдық резистенттілігі, резистенттіліктің иммундық жєне иммундық емес факторлары. Аллогендік ингибирлеудің, интерлейкиндердің рµлі. Ісіктердің пайда болуы мен дамуындағы антибластомдық резистенттіліктің депрессиясының маңызы. Ісіктер мен организмнің арақатынасы;
   

• 
  Білім берудің және оқытудың әдістері:
  

- сабақ тақырыбы бойынша теориялық сұрақтарды талқылау;

- жағдайлық есептерді шығару;

- логикалық сұрақтарды талдау.

• 
  Әдебиеттер:
  

1. Адо А.Д., Адо М.А., Пыцкий В.Н., Порядин Г.В., Владимиров Ю.А Патологическая

физиология.// М.:Триада-Х. - 2000.- 574 б.

2. Адо А.Д., Новицкий В.В. Патологическая физиология. // Томск.-1994.- 461 б.

3. Воложин А.И., Порядина Г.В. Патологическая физиология // М.: “МЕДпресс”.-2000-525б.

4. Зайко Н.Н. Патологическая физиология.//Элиста АОЗТ “Эсен”.- 1995.- 549 б.

5. Зайчик А.Ш., Чурилов Л.П. Основы общей патологии // С.-Петербург. “Элби- СПБ”. –

1999. – 470 б.

6. Литвицкого П.Ф. Патофизиология. Курс лекций; Учебное пособие. // М. - 1995. – 741 б.

7. Михайлов В.В. Основы патологической физиологии // М., “Медицина”- 2001. – 703 б.

8. Н±рм±хамбетов Э., Дєленов Е. Патологиялык физиология. // Алматы. - 1995 ж. – 562 б.

9. Тель Л.З., Серебровская И.А. Избранные лекции по патологической физиологии//

Алматы.- 1995. - 420 б.

10. Тель Л.З., Серебровская И.А. Физиология человека и общие механизмы болезней.

//Алматы”Казахстан”.- 1994. - Ч.1-2. – 344 б, 167б.

11. Горизонтов Л.Д. Гомеостаз. // М. “Медицина”. - 1976. - 115 б.

12. Горизонтова П.Д. и Сиротинина Н.Н. Патологическая физиология экспериментальных

состояний. // М. “Медицина”. - 1973. - 73 б.

13. Петленко В.И. Философские вопросы теории патологии.// Л., “Прогресс”. - 1971, 256 б.

• 
  Бақылау:
  

Сұрақтар:

1. 
   Ісіктік прогрессия дегеніміз не?
   
2. 
   Адамдарда ісіктердің пайда болуындағы т±қым қуалаушылық факторлардың, жыныстың, жастың, созылмалы ауруларды болуының, ж‰йке, эндокриндік, иммундық ж‰йелердің жағдайының маңызы қандай?
   
3. 
   Балалық жаста ісіктік µсулердің ерекшеліктері қандай болады?
   
4. 
   Ісік алды жєне рак алды жағдайларға т‰сініктеме беріңіз.
   
5. 
   Организмнің антибластомдық резистенттілігі дегеніміз не, резистенттіліктің иммундық жєне иммундық емес факторлары?
   
6. 
   Аллогендік ингибирлеу мен интерлейкиндердің рµлі қандай?
   
7. 
   Ісіктердің пайда болуы мен дамуындағы антибластомдық резистенттіліктің депрессиясының маңызын т‰сіндіріңіз.
   
8. 
   Ісіктер мен организмнің µзара байланысын т‰сіндіріңіз.
   
9. 
   Метастаздану, рецидив дегеніміз не? Олардың пайда болу себептері?
   
10. 
    Ісіктік кахексия дегеніміз не?
    
11. 
    Ісіктік µсулердің профилактикасы мен терапиясының патофизиологиялық негіздерін сипаттаңыз.
    
12. 
    Жарақаттардың жазылу патогенезін т‰сіндіріңіз.
    
13. 
    «М‰шелер мен ±лпалардың трансплантациясы» (ауто-, гомо-, гетеротрансплантация) т‰сінігіне анықтама беріңіз.
    
14. 
    Канцерогенез механизмін, ісіктердің прогрессиясын анализдеңіз.
    
15. 
    Метастазды ең алдымен қай ±лпада табады?
    

Тесттік тапсырмалар:

1. Канцерогенездің алғашқы звеносын атаймыз:

1. 
   ісіктік прогрессия стадиясы
   
2. 
   селекция стадиясы
   
3. 
   промоция стадиясы
   
4. 
   инициация стадиясы
   
5. 
   малигнизация стадиясы
   

2. Канцерогенездің алғашқы этаптарында қайтымсыз ісіктік өсу зачаткаларының түзілуімен жүретін ісіктік өсу жас ушаларының көбею процесі атаймыз:

1. 
   инициация стадиясы
   
2. 
   селекция стадиясы
   
3. 
   ісіктік прогрессия стадиясы
   
4. 
   промоция стадиясы
   
5. 
   малигнизация стадиясы
   

3. Ісіктік өсудің гипербиотикалық процестердің басқа түрлерінен ерекшелігі:

1. 
   организммен тығыз байланысты сақтау
   
2. 
   туғызушы әсерлер жойылған соң өсуінің тоқтауы
   
3. 
   жас ушалардың жіктелуге қабілеттілігінің жойылуы
   
4. 
   жас ушалық көбеюдің жойылуы
   
5. 
   жас ушалардың пісіп-жетілуінің жылдамдауы
   

4. Ісіктік өсу ұлпаларының жіктелу деңгейінің төмендеуі, құрылымдық-химиялық құрылымының жеңілденуі атаймыз:

1. 
   дисплазия
   
2. 
   күрделену
   
3. 
   конвергенция
   
4. 
   анаплазия
   
5. 
   гипертрофия
   

5. Жануардың бір түрінен екінші түріне ісікті ауыстырып отырғызу аталады:

1. 
   аутотрансплантация
   
2. 
   изотрансплантация
   
3. 
   галотрансплантация
   
4. 
   гетеротрансплантация
   
5. 
   омиотрансплантация
   

6. Ісіктік өсудің салыстырмалы автономдылығы байланысты болуы мүмкін:

1. 
   клетка бөлінуінің шектелуі (лимиті) болуымен
   
2. 
   клетка бөлінуінің шектелуі (лимиті) болмауымен
   
3. 
   кейлондар санының жоғарылауымен
   
4. 
   эндорфиндердің синтезінің жоғарылауымен
   
5. 
   энкефалиндердің синтезінің төмендеуімен
   

7. Өмір сүруге қабілетті жас ушаларды жинақтауды атаймыз:

1. 
   прогрессия
   
2. 
   селекция
   
3. 
   автономдық
   
4. 
   имортелизация
   
5. 
   анаплазия
   

8. Канцерогенді факторларға жатады:

1. 
   стафилококктар
   
2. 
   ретровирустар
   
3. 
   көрінетін сәулелер
   
4. 
   организмнің сенсибилизациясы
   
5. 
   кәрілік жас
   

9. Онкогенді қасиетке ие емес заттардың әсер етуіне байланысты канцерогендердің әсерінің күшеюін атаймыз:

1. 
   канцерогенез
   
2. 
   проканцерогенез
   
3. 
   коканцерогенез
   
4. 
   синканцерогенез
   
5. 
   антиканцерогенез
   

10. Протоонкогеннен трансформацияланатын генге (онкогенге) айналуы негізінде жатыр:

1. 
   қабыну
   
2. 
   гипогликемия
   
3. 
   мутация
   
4. 
   некроз
   
5. 
   гипоксия
   

Жағдайлық есептер:

1. Рентген бөлмесінде 15 жыл бойы рентгенолог болып жұмыс жасаған кісі дерматологқа терісінің зақымдануы бойынша қаралған. Қолының терісінде әртүрлі көлемді жаралар анықталған. Өз бетінше әртүрлі дәрілермен емделген, бірақ нәтиже болмаған. Науқаста терінің қандай ауруы дамуы мүмкін?

2. 20 жасар қыз бала хирургқа мойынының артқы жағында орналасқан қалының өсуіне шағымданып келген. Қал көлемі өсе бастаған, киіммен үйкелгенде ауырсынған. Неге қал өсе бастаған?

3. Тәжірибеде қоянның құлағын көмір күлімен ысқылау арқылы ұлпалардың ісіктік өсуі алынған. Көмір күлінің құрамына қандай химиялық канцероген кіреді?

4. Тәжірибе жүзінде жануарларға көп мөлшерде эстрогендік гормондар еңгізілген және оларда жыныстық гормондарының ісіктік өсуі шақырылған. Гормондар қандай канцерогендерге жатады?

5. Асқазанының рагы бар науқастың басқа да мүшелерінде жаңа түзілулер анықталған. Бұл құбылыс қалай аталады?