ҚММУ Ф 4/09-13/02

ҚММУ БЕ 4/02

Қарағанды мемлекеттік медицина университеті

Оқу-клиникалық (жаттықтыру)орталығы

Оқу-клиникалық (жаттықтыру) орталықта

клиникалық дағдыларды оқытуға арналған әдістемелік ұсыныстар (орындау алгоритмін қолдана отырып)

Мамандығы: 051302 «Стоматология»

Пән:PSDVO4304 «Балалар жасындағы стоматология ж»не ортодонтия пропедевтикасы»

Курсы: 4

Кафедрасы: Балалар жасындағы стоматология және хирургиялық стоматология

Әзірлегендер: Тулеутаева С.Т., Каспакова Л.А., Мухтарова К.С.

Қарағанды 2013ж.

Балалар жасындағы стоматология және хирургиялық стоматология

кафедрасының отырысында қарастырылған
Хаттама №___ «____»__________2013 ж.

Кафедра меңгерушісі _____________________С.Т.Тулеутаева

Стоматология мамандығының Әдістемелік кеңесінде талқыланған
Хаттама №___ «____»__________2013 ж.

Төрайымы _____________________С.Т.Тулеутаева

МАЗМҰНЫ:

		Беттері
1.	Уақытша тістердің тіс жегі қуыстарын бұрғылау	4-5
2.	Уақытша тістердің түбір өзектерін эндодонтиялық өңдеу	6-8
3.	Балалардағы уақытша тістерді жұлу операциясы	9-10
4.	Диагностикалық мүсіндердің биометриялық зерттеуін жүргізу (Тон, Пон, Герлах, Коркхауз, Хаус-Снагина, Линдер-Харт әдістері)	11-12
5.	Диагностикалық мүсіндердің графикалық зерттеуін жүргізу - Хаулей-Гербер-Гербст диаграммасы	13-14
6.	Әдебиет	15

УАҚЫТША ТІСТЕРДІҢ ТІС ЖЕГІ ҚУЫСТАРЫН БҰРҒЫЛАУ

• 
  Оқытудың мақсаты:балалардағытіс жегі қуыстарын бұрғылау негіздері бойынша тәжірибелік дағдыларды қалыптастыру
  
• 
  Дағдыны манекенде алдын-ала инструктаж және демонстрация жасауға қажетті уақыт 5 мин.
  
• 
  Дағдыны өздігінен меңгеруге қажетті уақыт 20 мин.
  
• 
  Клиникалық дағдыны меңгеруге қажетті теориялық білімдер
  
  1. 
     Балалардағы тіс жегінің жіктелуі
     
  2. 
     Балалардың әртүрлі жас кезеңдеріне және тіс жегі процессінің әртүрлі белсенділігіне байланысты клиникалық ағымының ерекшеліктері
     
  3. 
     Балалардағы тіс жегіні емдеудің жалпы принциптері
     
  4. 
     Тіс жегі қуыстарын бұрғылау әдістері
     
  5. 
     Бала стоматологиясының тәжірибесінде пломбалық материалдардар
     
  6. 
     Балалардағы тіс жегіні алдын алу әдістері
     
  7. 
     Балалардағы тіс жегіні нақтамалау индекстері (ауыз қуысы гигиенасы, пародонтальді, тіс жегі таралуы, қарқындылығы)
     

• 
  Клиникалық дағдыны меңгеруге қажетті манекендердің, үлгілердің, көрнекілік құралдардың, интерактивті компьютерлікбағдарламалардың тізбесі
  
  1. 
     Үстелге бекітілген басы бар фантом-торс симуляторы – 3шт.
     
  2. 
     Балалар стоматологиясына арналған үлгілерPDI2001-UL-HD-FEM– 6шт.
     
  3. 
     Бұрғылауға арналған плато (тіс шұңқырларының суреті бар) ТІ-РР - 36шт.
     
  4. 
     Қатты тіндердің ақаулары бар үлгілер А25А Series– 134 жиынтық
     

• 
  Медициналық бұйымдар және жабдықтардың тізбесі.
  
  1. 
     Стоматологиялық құралдар жиынтығы 3 (топқа):
     

а) айна;

б) шұқығыш;

в) қысқыш;

г) тегістегіш;

д) штопфер.

2. 
   Медициналық қолғаптар 8 (топқа);
   
3. 
   Мақталы біліктер 100гр. (топқа);
   
4. 
   Турбиналы ұштық3 (топқа);
   
5. 
   Бұрышты ұштығы бар микромотор3 (топқа);
   
6. 
   Турбиналы және механикалық ұштықтарға арналған алмас және қаттықоспалы стоматологиялық борлар 1 жиынтық (топқа)
   
7. 
   Сілекейсорғыш 3 (топқа)
   

• 
  Дағдыны орындаудың топшымалы алгоритмі
  

1. 
   Алдын ала диагнозды қою
   
2. 
   Гигиеналық тәсілмен қолын жуу және орамалмен кептіру
   
3. 
   Бетпердені кию
   
4. 
   Науқасқа жақындап, манипуляцияларды жүргізу мәліметтеріне келісімін алу керек
   
5. 
   Бір рет қана қолданылатын медициналық қолғапты кию
   
6. 
   Кариозды қуысты қарау
   
7. 
   Блэк бойынша классты анықтау
   
8. 
   Ұштықты таңдау
   
9. 
   Бұрғылау әдісін таңдау
   
10. 
    Бұрғылау үшін құралды таңдау
    
11. 
    Сілекейсорғышты орнату
    
12. 
    Шайып отырып бұрғылауды жүргізу
    
13. 
    Қосымша зерттеу әдісін жүргізу
    
14. 
    Қуысты қалпына келтіру
    
15. 
    Өңделген қуысы пломбалауға дайындау
    

• 
  Орындауды бағалаудыңбелгілері
  

1. 
   Диагнозды қойды
   
2. 
   Гигиеналық тәсілмен қолын жуды және орамалмен кептірді
   
3. 
   Бетпердені киді
   
4. 
   Науқасқа жақындап, манипуляцияларды жүргізу мәліметтеріне келісім алды
   
5. 
   Бір рет қана қолданылатын медициналық қолғапты киді
   
6. 
   Кариозды қуысты қарады
   
7. 
   Блэк бойынша классты анықтады
   
8. 
   Ұштықты таңдады
   
9. 
   Бұрғылау әдісін таңдады
   
10. 
    Бұрғылау үшін құралды таңдады
    
11. 
    Сілекейсорғышты орнатты
    
12. 
    Шайып отырып бұрғылауды жүргізді
    
13. 
    Қосымша зерттеу әдісін жүргізді
    
14. 
    Қуысты қалпына келтірді
    
15. 
    Өңделген қуысты пломбалауға дайындады
    

УАҚЫТША ТІСТЕРДІҢ ТҮБІР ӨЗЕКТЕРІН ЭНДОДОНТИЯЛЫҚ ӨҢДЕУ

• 
  Оқытудың мақсатыуақытша тістерінің түбір өзектерін эндодонтиялық өңдеу негізі бойынша тәжірибелік дағдыларды қалыптастыру
  
• 
  Дағдыны манекенде алдын-ала инструктаж және демонстрация жасауға қажетті уақыт5 мин.
  
• 
  Дағдыны өздігінен меңгеруге қажетті уақыт20 мин.
  
• 
  Клиникалық дағдыны меңгеруге қажетті теориялық білімдер
  
  1. 
     Тістерді эндодонтиялық емдеуге көрсеткіштері
     
  2. 
     Асептика мен антисептика талаптары
     
  3. 
     Түбір өзектерін эндодонтиялық өңдеуге арналған құралдардың жіктелуі
     
  4. 
     Түбір өзектерін дәрі-дәрмекті өңдеуге арналған жабдықтар және олардың талаптары
     
  5. 
     Тіс қуысын ашу әдістері, біріншілік эндодонтиялық кірісуге жағдай жасау
     

Түбір өзектерін құралдық өңдеу әдістері

• 
  Клиникалық дағдыны меңгеруге қажетті манекендердің, үлгілердің, көрнекілік құралдардың, интерактивті компьютерлік бағдарламалардың тізбесі
  
  1. 
     Үстелге бекітілген басы бар фантом-торс симуляторы – 3шт.
     
  2. 
     Балалар стоматологиясына арналған үлгілерPDI2001-UL-HD-FEM– 6шт.
     
  3. 
     Эндодонтияға арналған жиынтық (6тіс) А12А-200 (6S) – 30 жиынтық
     
  4. 
     Эндодонтияға арналған тіс үлгісіS2-U1.U3.U6.L6 (4S) -9 жиынтық
     
  5. 
     Тіс өзегінің үлгісі (тіс түбірінің ұзындығын өлшеу) -6шт.
     
  6. 
     Жақ сүйекке қойылатын, түбір өзектері бар тіс үлгілері В22Х -25шт.
     

• 
  Медициналық бұйымдар және жабдықтардың тізбесі.
  
  1. 
     Стоматологиялық құралдар жиынтығы 3 (топқа):
     

а) айна;

б) шұқығыш;

в) қысқыш;

г) тегістегіш;

д) штопфер.

2. 
   Медициналық қолғаптар 8 (топқа);
   
3. 
   Мақталы біліктер 100гр. (топқа);
   
4. 
   Турбиналы ұштық3 (топқа);
   
5. 
   Бұрышты ұштығы бар микромотор3 (топқа);
   
6. 
   Турбиналы және механикалық ұштықтарға арналған алмас және қаттықоспалы стоматологиялық борлар 1 жиынтық (топқа)
   
7. 
   Сілекейсорғыш 3 (топқа)
   
8. 
   Эндодонттық жиынтық 1 (топқа)
   
9. 
   Түбір өзектерін кептіруге арналған пиндер 1 жиынтық (топқа)
   
10. 
    Инесі бар эндодонттық шприц 3 (топқа)
    
11. 
    Рентгенологиялық суреттер
    

• 
  Дағдыны орындаудың топшымалы алгоритмі
  

1. 
   Гигиеналық тәсілмен қолын жуу және орамалмен кептіру
   
2. 
   Бетпердені кию
   
3. 
   Бір рет қана қолданылатын медициналық қолғапты кию
   
4. 
   Ұштықты таңдау
   
5. 
   Бұрғылау үшін құралдарды таңдау
   
6. 
   Сілекейсорғышты орнату
   
7. 
   Тіс қуысын ашуды жүргізу
   
8. 
   Өзек сағасын кеңейтуге арналған құралды таңдау
   
9. 
   Тіс ұлпасын алуды жүргізу
   
10. 
    Өзектің жұмысты ұзындығын анықтау
    
11. 
    Түбір өзектерін өтуге арналған құралды таңдау
    
12. 
    Өзекке өтуді жүргізу
    
13. 
    Түбір өзектерін кеңейту үшін құралды таңдау
    
14. 
    Өзекті кейтуді жүргізу
    
15. 
    Түбір өзектерін қалыптастыру үшін құралды таңдау
    
16. 
    Өзекті қалыптастыруды жүргізу
    
17. 
    Түбір өзектерін медикаментозды өңдеуді жүргізу
    
18. 
    Түбір өзектерін кептіруді жүргізу
    

• 
  Орындауды бағалаудың белгілері
  

1. 
   Гигиеналық тәсілмен қолын жуды және орамалмен кептірді
   
2. 
   Бетпердені киді
   
3. 
   Бір рет қана қолданылатын медициналық қолғапты киді
   
4. 
   Ұштықты таңдады
   
5. 
   Бұрғылау үшін құралдарды таңдады
   
6. 
   Сілекейсорғышты орнатты
   
7. 
   Тіс қуысын ашуды жүргізді
   
8. 
   Өзек сағасын кеңейтуге арналған құралды таңдады
   
9. 
   Тіс ұлпасын алуды жүргізді
   
10. 
    Өзектің жұмысты ұзындығын анықтады
    
11. 
    Түбір өзектерін өтуге арналған құралды таңдады
    
12. 
    Өзекке өтуді жүргізді
    
13. 
    Түбір өзектерін кеңейту үшін құралды таңдады
    
14. 
    Өзекті кейтуді жүргізді
    
15. 
    Түбір өзектерін қалыптастыру үшін құралды таңдады
    
16. 
    Өзекті қалыптастыруды жүргізді
    
17. 
    Түбір өзектерін медикаментозды өңдеуді жүргізді
    
18. 
    Түбір өзектерін кептіруді жүргізді
    

БАЛАЛАРДАҒЫ УАҚЫТША ТІСТЕРДІ ЖҰЛУ ОПЕРАЦИЯСЫ

• 
  Оқытудың мақсатыфантомада уақытша тістерді жұлуды үйрету
  
• 
  Дағдыны манекенде алдын-ала инструктаж және демонстрация жасауға қажетті уақыт5 мин.
  
• 
  Дағдыны өздігінен меңгеруге қажетті уақыт 20 мин.
  
• 
  Клиникалық дағдыны меңгеруге қажетті теориялық білімдер
  
  1. 
     Уақытша тістерді жұлу операциясына көрсеткіштері мен кері көрсеткіштері
     
  2. 
     Жансыздандыру әдісіне көрсеткіштері
     
  3. 
     Мінез-құлығының болжамы мен психоэмоциональді статусты анықтау
     
  4. 
     Жастық ерекшелігіне байланысты балалардың бет-жақсүйек аймағының анатомо- топографиялық ерекшеліктері
     
  5. 
     Тіс жұлуға арналған құралдардың жіктелуі
     
  6. 
     Тіс жұлудың жалпы принциптері
     
• 
  Клиникалық дағдыны меңгеруге қажетті манекендердің, үлгілердің, көрнекілік құралдардың, интерактивті компьютерлік бағдарламалардың тізбесі
  
  1. 
     Үстелге бекітілген басы бар фантом-торс симуляторы – 3шт.
     
  2. 
     Балалар стоматологиясына арналған үлгілерPDI2001-UL-HD-FEM– 6шт.
     
  3. 
     Тістерді жұлуға арналған жақ сүйекSUG2004-UL-SP-DM-28 -10шт.
     
  4. 
     Жансыздандыруды жүргізуге арналған үлгілерSUG2005-UL-SP -9шт.
     
  5. 
     Инфильтрациялық жансыздандыру жүргізуге арналған үлгілер SUG1004-UL-SP-FEM-28 -6шт.
     

• 
  Медициналық бұйымдар және жабдықтардың тізбесі.
  
  1. 
     Стоматологиялық құралдар жиынтығы 3 (топқа):
     

а) айна;

б) шұқығыш;

в) қысқыш;

г) тегістегіш;

д) штопфер.

2. 
   Медициналық қолғаптар 8 (топқа);
   
3. 
   Дәкелі тампондар 20 дана (топқа);
   
4. 
   Тісті жұлуға арналған тістеуіштер жиынтығы
   
5. 
   Бірретті шприц 2мл. 3 дана (топқа)
   
6. 
   Инъекцияға арналған су 1 дана (топқа)
   

• 
  Дағдыны орындаудың топшымалы алгоритмі
  

1. 
   Гигиеналық тәсілмен қолын жуу және орамалмен кептіру
   
2. 
   Бетпердені кию
   
3. 
   Бір рет қана қолданылатын медициналық қолғапты кию
   
4. 
   Ем-шараны жүргізуге мәліметті келісімін алу
   
5. 
   Аллергоанамнезді анықтау
   
6. 
   Ауыз қуысын қарау
   
7. 
   Анестезияны жүргізу
   
8. 
   Индикаторлы лампа жанды
   
9. 
   Анестезия 7-10 минуттан кейін түсті
   
10. 
    Жұлуға арналған құралды таңдау
    
11. 
    Айналмалы байламды ажырату
    
12. 
    Тістеуішті салу
    
13. 
    Люксация және ротацияны жүргізу
    
14. 
    Ұяшықтан тісті алып шығуды жүргізу
    
15. 
    Түбірлерді толық алуды бақылауды жүргізу
    
16. 
    Гемостаз жүргізу
    
17. 
    Науқасқа ұсыныстар беру
    

• 
  Орындауды бағалаудың белгілері
  

1. 
   Гигиеналық тәсілмен қолын жуды және орамалмен кептірді
   
2. 
   Бетпердені киді
   
3. 
   Бір рет қана қолданылатын медициналық қолғап киді
   
4. 
   Процедураны жүргізуге мәліметті келісім алды
   
5. 
   Аллергоанамнезді анықтады
   
6. 
   Ауыз қуысын қарады
   
7. 
   Анестезияны жүргізді
   
8. 
   Индикаторлы лампа жанды
   
9. 
   Анестезия 7-10 минуттан кейін түсті
   
10. 
    Жұлуға арналған құралды таңдады
    
11. 
    Айналмалы байламды ажыратты
    
12. 
    Тістеуішті салды
    
13. 
    Люксация және ротацияны жүргізді
    
14. 
    Ұяшықтан тісті алып шығуды жүргізді
    
15. 
    Түбірлерді толық алуды бақылауды жүргізді
    
16. 
    Гемостаз жүргізді
    
17. 
    Науқасқа ұсыныстар берді
    

ДИАГНОСТИКАЛЫҚ МҮСІНДЕРДІҢ БИОМЕТРИЯЛЫҚ ЗЕРТТЕУІН ЖҮРГІЗУ (ТОН, ПОН, ГЕРЛАХ, КОРКХАУЗ, ХАУС-СНАГИНА, ЛИНДЕР-ХАРТ ӘДІСТЕРІ)

• 
  Оқытудың мақсаты балалардағы тіс-жақ ауытқуларына билметриялық диагностика жүргізу бойынша тәжірибелік дағдыларды қалыптастыру.
  

• 
  Дағдыны манекенде алдын-ала инструктаж және демонстрация жасауға қажетті уақыт 5 мин.
  
• 
  Дағдыны өздігінен меңгеруге қажетті уақыт 20 мин.
  
• 
  Клиникалық дағдыны меңгеруге қажетті теориялық білімдер
  

1. 
   Күрек тістер өлшемдерінің ара қатынасын зерттеу (Тон, Долгополова индекстрі);
   
2. 
   Тістің доға сенменттерінің қатынасын зерттеу (Герлах бойынша);
   
3. 
   Тіс доғаларының өлшемдерімен тістің орналасуын зерттеу (трансерзальді, вертикальді және сагиттальді бағыттарда);
   
4. 
   Альвеолярлы өсіндінің таңдайдың пішіні мен өлшемдерін зерттеу.
   

• 
  Манекендердің, үлгілердің, көрнекілік құралдардың, интерактивті компьютерлік бағдарламалардың тізбесі:
  

1. 
   Жоғарғы жақтың қатты қызыл иегінің мүсіні MIS2004-U-HD-M-32 -2дана.
   
2. 
   Ортодонтиядағы тістесу түрлерінің мүсіні ORT1003-UL-W-28, ORT1004-UL-W28 -2дана.
   
3. 
   Ортодонтиядағы тістесу түрлерінің мүсіні ORT1001-UL-W-28, ORT1002-UL-W28 -2дана.
   
4. 
   Ортодонтиядағы тістесу түрлерінің мүсіні ORT1006-UL-MO-28 -2дана.
   

• 
  Медициналық бұйымдар мен жабдықтардың тізімі.
  

1. 
   Штангенциркуль 8 (топқа);
   
2. 
   Қаламсап 8 (топқа),
   
3. 
   Сызғыш 8 (топқа);
   
4. 
   Калькулятор 3 (топқа).
   

• 
  Дағдыны орындаудың топшымалы алгоритмі:
  

1. 
   Диагнозды қою.
   
2. 
   Мүсіндә таңдау.
   
3. 
   Коркхауз бойынша биометриялық зерттеу әдісін таңдау.
   
4. 
   Мүсінде келесі алгоритм бойынша Коркхауз бойынша өлшеуді жүргізу:
   

• 
  Штангенциркуль мен сызғышты қолына алу керек.
  
• 
  4 күрек тістің енінің соммасын анықтау керек.
  
• 
  Сызғышты қойып кіші азу тістердегі Пон нүктелерін қосу керек.
  
• 
  Күрек тістер арасындағы жанасу нүктеден премоляр нүктелерін қосатын сызыққа дейін перпендикуляр түсіру керек.
  
• 
  Штангенциркуль арқылы бұл ара қашықтықты өлшеу керек.
  
• 
  Тіс доғасының алдынғы бөлігінің шығарылғын өлшемін бастапқымен салыстыу керек.
  
• 
  Қорытынды.
  

5. 
   Қорытынды диагноз қою керек.
   

• 
  Орындауды бағалаудың белгілері
  

1. 
   Диагноз қойылды.
   
2. 
   Мүсін таңдалды.
   
3. 
   Коркхауз бойынша биометриялық зерттеу әдісін таңдады.
   
4. 
   Мүсінде келесі алгоритм бойынша Коркхауз бойынша өлшеу жүргізді:
   

• 
  Штангенциркуль мен сызғышты қолына алды.
  
• 
  4 күрек тістің енінің соммасын анықтады.
  
• 
  Сызғышты қойып кіші азу тістердегі Пон нүктелерін қосты.
  
• 
  Күрек тістер арасындағы жанасу нүктеден премоляр нүктелерін қосатын сызыққа дейін перпендикуляр түсірді.
  
• 
  Штангенциркуль арқылы бұл ара қашықтықты өлшеді.
  
• 
  Тіс доғасының алдынғы бөлігінің шығарылғын өлшемін бастапқымен салыстырды.
  
• 
  Қорытынды.
  

5. 
   Қорытынды диагноз қойылды.
   

ДИАГНОСТИКАЛЫҚ МҮСІНДЕРДІҢ ГРАФИКАЛЫҚ ЗЕРТТЕУ ЖҮРГІЗУ - ХАУЛЕЙ-ГЕРБЕР-ГЕРБСТ ДИАГРАММАСЫ

• 
  Оқытудың мақсаты Хаулей-Гербер-Гербст диаграммасын құру бойынша тәжірибелік дағдыларды қалыптастыру.
  

• 
  Дағдыны манекенде алдын-ала инструктаж және демонстрация жасауға қажетті уақыт 5 мин.
  
• 
  Дағдыны өздігінен меңгеруге қажетті уақыт 20 мин.
  
• 
  Клиникалық дағдыны меңгеруге қажетті теориялық білімдер
  

1. 
   Тiс қатарында дұрыс орналаспаған тiстердiң орнын анықтау;
   
2. 
   Графикалық зерттеу әдiсi (Хаулей-Гербст-Гербер диаграммасы);
   
3. 
   Ортодонтияда графикалық зерттеу әдiсiнiң маңызы;
   
4. 
   Диагностикалық мүсіндердің биометриялық зерттеулері.
   

• 
  Манекендердің, үлгілердің, көрнекілік құралдардың, интерактивті компьютерлік бағдарламалардың тізбесі:
  
  1. 
     Жоғарғы жақтың қатты қызыл иегінің мүсіні MIS2004-U-HD-M-32 -2дана.
     
  2. 
     Ортодонтиядағы тістесу түрлерінің мүсіні ORT1003-UL-W-28, ORT1004-UL-W28 -2дана.
     
  3. 
     Ортодонтиядағы тістесу түрлерінің мүсіні ORT1001-UL-W-28, ORT1002-UL-W28 -2дана.
     
  4. 
     Ортодонтиядағы тістесу түрлерінің мүсіні ORT1006-UL-MO-28 -2дана.
     

• 
  Медициналық бұйымдар мен жабдықтардың тізбесі.
  

1. 
   Штангенциркуль 8 (топқа);
   
2. 
   Қаламсап 8 (топқа),
   
3. 
   Сызғыш 8 (топқа);
   
4. 
   Калькулятор 3 (топқа).
   

• 
  Дағдыны орындаудың топшымалы алгоритмі:
  

1. 
   Диагнозды қою керек.
   
2. 
   Мүсін таңдау керек.
   
3. 
   Хаулей-Гербер-Гербст диаграммасын құру керек:
   

• 
  Штангенциркуль мен сызғышты қолына алу керек.
  
• 
  3 жоғарғы алдынғы тістердің сауытының енін өлшеу керек (ортаңғы, бүйір күрек тістер және ит тіс). Бұл өлшемдердің соммасы АВ радиусын құрайды. В нүктесінен АВ радиусімен шеңбер сызу керек.
  
• 
  А нүктесінен шеңбердің екі жағынан да АС мен АD АВ-ға тең кесінділерін салу керек. САД доғасы алдынғы 6 тіс орналусуының қисығы болып келеді.
  
• 
  Е нүктесінен АВ шеңбері арқылы С мен D нуктелері арқылы түзу жүргізді, ЕFG үшбұрышын алу керек.
  
• 
  ЕFG үшбұрышынан FЕ-ге тең А нүктесінен АЕ диаметрінің жалғасуымен О нүктесін белгілеп ҒЕ радиусімен шеңбер сызу керек.
  
• 
  М нүктесімен қосымша шеңберде АО-ға тең MJ MH кесінділерін салу керек.
  
• 
  Н пен С және де J мен D нүктелерін қосып HCADJ қисығын алу керек.
  
• 
  CN мен DP доғасымен сызық жүргізді. Бұл доғаның ортасы диаметрде жатқан АМ диаметріне перпендикуляр L мен К нүктелері болып табылады. CN доғасын LC радиусімен сызады, ал DP доғасын KD радиусімен сызу керек.
  
• 
  NCADP доғасын алу керек.
  
• 
  Диаграмманы диагностикалық мүсінмен салыстыру керек.
  
• 
  Қорытынды.
  

4. 
   Қорытынды диагноз қою керек.
   

• 
  Орындауды бағалаудың белгілері
  

1. 
   Диагноз қойылды.
   
2. 
   Мүсін таңдалды.
   
3. 
   Хаулей-Гербер-Гербст диаграммасын құрды:
   
4. 
   Штангенциркуль мен сызғышты қолына алды.
   

• 
  3 жоғарғы алдынғы тістердің сауытының енін өлшеді (ортаңғы, бүйір күрек тістер және ит тіс). Бұл өлшемдердің соммасы АВ радиусын құрайды. В нүктесінен АВ радиусімен шеңбер сызды.
  
• 
  А нүктесінен шеңбердің екі жағынан да АС мен АD АВ-ға тең кесінділерін салды. САД доғасы алдынғы 6 тіс орналусуының қисығы болып келеді.
  
• 
  Е нүктесінен АВ шеңбері арқылы С мен D нуктелері арқылы түзу жүргізді, ЕFG үшбұрышын алды.
  
• 
  ЕFG үшбұрышынан FЕ-ге тең А нүктесінен АЕ диаметрінің жалғасуымен О нүктесін белгілеп ҒЕ радиусімен шеңбер сызды.
  
• 
  М нүктесімен қосымша шеңберде АО-ға тең MJ MH кесінділерін салды.
  
• 
  Н пен С және де J мен D нүктелерін қосып HCADJ қисығын алды.
  
• 
  CN мен DP доғасымен сызық жүргізді. Бұл доғаның ортасы диаметрде жатқан АМ диаметріне перпендикуляр L мен К нүктелері болып табылады. CN доғасын LC радиусімен сызады, ал DP доғасын KD радиусімен сызады.
  
• 
  NCADP доғасын алды.
  
• 
  Диаграмманы диагностикалық мүсінмен салыстырды.
  
• 
  Қорытынды.
  

5. 
   Қорытынды диагноз қойылды.
   

Әдебиеттер (негізгі және қосымша)

негізгі:

1. 
   Базикян Э.А. Пропедевтическая стоматология: учебник. – М., 2008. – 768 с.
   
2. 
   Супиев Т.К., Зыкеева С.К. Лекции по стоматологии детского возраста (учебное пособие).- Алматы, 2006.- 615 с.
   
3. 
   Персин Л.С. и др. Стоматология детского возраста. - М.: Медицина, 2006. – 640 с.
   
4. 
   Образцов Ю.Л., С.Н. Ларионов. Пропедевтическая ортодонтия: учебное пособие. – СПб.: СпецЛит, 2007. – 254 с.
   

қосымша:

1. 
   Аболмасов Н.Г., Аболмасов Н.Н Ортодонтия: учебное пособие. М.: МЕДпресс-информ, 2008. – 424 стр.
   
2. 
   Виноградова Т.Ф. Атлас по стоматологическим заболеваниям у детей.-М.: МЕДпресс-информ, 2007.-164 с.
   
3. 
   Уразалин Ж.Б. и др. Лечебная физкультура в стоматологии (учебное пособие). – Алматы, 1999. – 88 с.
   
4. 
   Супиев Т.К. Гнойно-воспалительные заболевания челюстно-лицевой области. – М.: Медпрес, 2001. – 160 с.
   
5. 
   Курякина Н.В. Детская терапевтическая стоматология. – М. –Н.Новгород, 2004– 744 с.
   
6. 
   Особенности обезболивания при лечении стоматологических заболеваний у детей/ Под рук. С.А. Рабиновича.-М.: МЕДпресс-информ.-2005.-120 с.
   
7. 
   Хорошилкина Ф.Я. Дефекты зубов, зубных рядов, аномалии прикуса, миофункциональное нарушение челюстно-лицевой области и их комплексное лечение.- МИА: Москва, 2006 – 544 с.