Заключение
В рамках предлагаемого исследования в соответствии с целями и задачами получены основные результаты:
1. Создана методическая система обучения курса математики на технических специальностях вузов Республики Казахстан на основе требований кредитной системы обучения и развития педагогической теории и практики, определены цели, формы и средства обучения.
2. Разработаны и обоснованы принципы формирования содержания обучения курса высшей математики на технических специальностях казахстанских вузов.
3. Найден эффективный инструмент внедрения кредитной системы в учебный процесс математики - «Математический практикум», содержание которого связано с типовой учебной программой по математике.
4. Разработана и внедрена в практику система лабораторно-вычислительных практикумов, способствующих повышению интереса студентов к изучению математики, активности и самостоятельности обучаемых, развитию вычислительной культуры (или культуры вычисления).
5. Развитие вычислительной техники, с одной стороны, и потребности естественно-математического цикла, в том числе вычислительной математики- с другой, приводят к необходимости поисков путей радикального совершенствования методов обучения счету. Процесс в развитии численных методов способствовал постоянному расширению сферы применения математики в других научных дисциплинах и прикладных разработках, откуд,а в свою очередь, поступали запросы новых проблем, стимулируя дальнейшее развитие вычислительной математики. Необходимость углубленного изучения самой математики и насущные требования кредитной системы обучения требуют углубленного изучения элементов вычислительной математики. Знание элементов теории погрешностей, приближенные оценки точности вычисления, знание абсолютной и относительной погрешности необходимо грамотному инженеру, гражданину. В связи с этим возникает необходимость разработки элективного курса «Элементы вычислительной математики».
Нами разработан указанный элективный курс, который можно проводить не только на технических специальностей вузов, но и на других специальностях.
6. Осуществлён педагогический эксперимент, в процессе которого разработаны материалы методического обеспечения экспериментальной работы, определено его содержание и выработаны критерии его составления: не превышать кредиты дисциплины, объем кредитов дисциплин обязательного компонента. Определены принципы отбора экспериментальных материалов, структуры «Математических практикумов», что определялось содержанием учебной программы высшей математики, предназначенной для технических специальностей, разработанной в соответствии со стандартом образования, утвержденным приказом МОН. Вторым определяющим документом о структуре «Математических практикумов» была рабочая программа. Третьим определяющим документом для структуры «Математических практикумов» был рабочий учебный план.
Эксперимент полностью подтвердил, что «Математические практикумы» являются эффективным инструментом внедрения кредитной технологии обучения математике.
Данное исследование не претендует на исчерпываюшие решение проблемы. Перспективны исследования, на наш взгляд, заключается дальнейшей разработке новых элективных курсов и новых лабороторно – вычилительных практикумов.
Основное содержание и результаты исследования опубликованы
в следующих работах автора, в том числе
Монографии и учебные пособия:
1. Научно-методические основы изучения математики студентов технических специальностей в условиях кредитной технологии обучения. Монография. - Кокшетау, 2009.-220с.
2. Математикалық практикум. Оқу құралы. -Алматы, 2009.-465бет.
3. Математический практикум, II часть. Учебное пособие. - Кокшетау, 2008.- 287с.
4. Математикалық практиқум, 1-бөлім. Оқу құралы. - Көкшетау,2006.- 134 бет.
5. Математикалық практикум, ІІ бөлім. Оқу құралы. - Көкшетау, 2007.-339бет.
6. Математический практикум, часть 1. Учебное пособие. -Кокшетау, 2006.-100с.
7. Математикалық практикум. Студенттерге арналған оқу-әдістемелік құралы. - Көкшетау, 2005.-64бет.
8. Алгебра мен анализдің кейбір есептеу тәсілдері. Оқу құралы. -Қарағанды, 1992.-45бет (в соавторстве).
9. Методические указания к выполнению лабораторной работы по высшей математике. Решение уравнений вида 
. - Караганда, 1986.-10с.
10. Математикалық практикум. Оқу құралы. - Көкшетау, 2009.-465б.
Статьи:
11. Взаимосвязь лабораторно-вычислительных практикумов, проводимых в школах и на СРСП в вузе. //«Валихановские чтения - 11»: Материалы международной научно-практической конференции. – Кокшетау,-т. IX. 2006.-220-221с.
12. Математический практикум – как инструмент для внедрения кредитной технологии обучения. //Международная межвузовская научно-практическая конференция «Физика. Математика. Компьютер. Образование». - Семей, 2008.-94-97с.
13. Применение принципа «одного окна» при проведении занятий по математике. //Республиканский журнал «Білім - Образование».-Алматы, 2008.№12,-81-85с.
14. Об эффективности применения «Математических практикумов» при проведении самостоятельной работы студентов. //Математическое образование: концепции, методики, технологии. Сборник трудов III международной научной конференции «Математика. Образование и культура» ч-3. -Тольятти, 2007.-141-144с.
15. Кредитная система обучения – как фактор развития системы высшего образования в Республике Казахстан.//Математическое образование: концепции, методики, технологии. Сборник трудов IV международной научной конференции «Математика. Образование. Культура». Часть-2 – Тольятти, 2009.-44-49с.
16. Индивидуализация обучения при кредитной системе обучения путем применения «Математических практикумов».//Научный журнал «Ұлт тағылымы» - Алматы, 2009. №1.
17. Учебно-методические комплексы – основа организации учебного процесса при кредитной системе обучения.//Материалы международной научно-практической конференции «Валихановские чтения - 14». - Кокшетау, 2009.-12-15с.
18. Учебно-познавательная деятельность студентов в условиях кредитной системы обучения.//Материалы международной научно-практической конференции «Валихановские чтения - 14».- Кокшетау, 2009.-3-6с.
19. Обучающая деятельность преподавателя в условиях кредитной системы обучения. //Материалы международной научно-практической конференции «Валихановские чтения - 14».- Кокшетау, 2009.-15-18с.
20. Организация контроля знаний обучающихся при кредитной системе обучения. //Материалы международной научно-практической конференции «Валихановские чтения - 14».- Кокшетау, 2009.-225-229с.
21. Лабораторно-вычислительный практикум по математике – одно из средств внедрения кредитной системы обучения в учебный процесс. //Международная научно-практическая конференция «Формирование профессиональной компетентности будущих специалистов в условиях кредитной технологии обучения: опыт, проблемы и перспективы».-Кокшетау, 2009.-99-105с.
22. Об элективных курсах по математике в системе профильного обучения в школе и на технических специальностях вуза. //Международная научно-практическая конференция «Формирование профессиональной компетентности будущих специалистов в условиях кредитной технологии обучения: опыт, проблемы и перспективы». -Кокшетау, 2009.-261-267с.
23. Кредитік оқу жүйесінде «бір терезе» әдістн пайдалану тиімділігі. //Материалы международной научно-практической конференции, посвященной 70-летию доктора педагогических наук, профессора Кожабаева К.Г. «Воспитание, обучение, развитие в XXI веке». -Кокшетау, 2008.-451-456с.
24. Индивуализация самостоятельной работы студентов по математике при кредитной технологии обучения. //Международная научно-практическая конференция «Валихановские чтения - 10».- Кокшетау, 2005.-197-199с.
25. О проведении самостоятельной работы студентов по математике в связи с переходом на кредитную технологию обучения.//Материалы международной научно-практической конференции «Валихановские чтения - 9» том IV, - Кокшетау, 2004.-54-57с.
26. Об эффективности применения «Математических практикумов» при проведении самостоятельной работы студентов.//Материалы международной научно-практической конференции «Валихановские чтения-13» т.6.- Кокшетау, 2008.-79-81.
27. N белгісізі бар N теңдеулер системасын шешуге арналған Ньютон тәсілі.//Халықаралық ғылыми-практикалық конференция материалдары «Шоқан тағылымы-8».- Көкшетау, т.3 2003.-79-83бет.
28. Интеграция казахстанского образования в мировое образовательное пространство. Научно - педагогический журнал «Білім» - образование.-Алматы. 2009. №3,-50-57с.
29. О преподавании курса высшей математики и разработке элективных курсов на технических специальностях кредитной системы обучения.//Научный журнал Министерства образования науки и «ізденіс – поиск» -Алматы, 2009. №3.-287-292с.
30. Математическое образование и культура. Международная конференция. Франция. A honore' par as pre'sence etorne' par son intervention Collogues EUROTALENT – Fid sip les Sables d' Olenne, France – Juliet 2009. (приложение).
31. About teaching the course of higher mathematics in technical special institutes in credit system of teaching. Abstracts of the third congress of the world mathematical society of Turkic countries. June 30 – July 4, 2009. Volume 2 Edited by Academician Baht 2han T. Homage love Almay. Kazak yniverciteti. 2009.
32. About teaching the coorse of higher mathematics in technical institutes in credit system of teaching.Современная социология и образование. Дубай. ОАЭ. 16-23 октября 2009. (приложение).
33. The use of elective course «Elements of calicles mathematics in technical specialties of institutes in Kazakhstan».//Международная научно-практическая конференция «Приоритетные направления развития науки, технологий и техники». Египет. Шарм-эль-шейх. 20-27 ноября 2009. (приложение).
34. Опыт применения лабораторно-вычислительных практикумов на занятиях по математике на технических специальностях.//Высшая школа Казахстана, «Научный журнал Министерства науки и образования».2010. № 1.
35. Учебно-познавательная деятельность студентов в условиях кредитной системы обучения. Научный журнал министерства и науки «Поиск - ізденіс».-Алматы, 2010. № 1
36. Из опыта преподавания курса высшей математики на технических специальностях в условиях кредитной системы обучения.//Международная научно-практическая конференция: «Проблемы использования новых инновационных технологий в учебном процессе» -Шымкент, 2009.(в печати).
37. Развитие вычислительной и графической подготовки студентов педвузов (в соавторстве с Кузнецовым Э.И., Камбаровым К.И.). //Всесоюзная научная конференция «Совершенствование методической подготовки учителя математики в педагогических институтах». –Андижан, 1982.-45с.
38. Гидравлика жене гидропневмопривод (Қ. Оразов, Т. Хайруллиндермен бірлесіп): Оку құралы – Қарағанды, ҚарРТИ, 1994. – 124 бет.
39. Преподавание курса высшей математики в инженерных специальностях в условиях кредитной технологии обучения //Высшая школа Казахстана,-2010, № 1.
40. Обучающая деятельность преподавателя в условиях кредитной системы обучения.//Научный журнал Министерства образования и науки.-«Поиск», 2010. №1.
41. Выполнение самостоятельной работы студентами в условиях кредитной системы обучения. Научный журнал министерства образования и науки. Ұлт тағылымы, 2010. №1.
42. Познавательная деятельность студентов в условиях кредитной системы обучения. Научный журнал министерства образования и науки. Ұлт тағылымы, 2010.№1.
43. Проведение элективного курса «Элементы вычислительной математики» на технических специальностях вузов и в профильных школах. //Всероссийская научно-практическая конференция «Современные проблемы и перспективы теории и методики обучения математике», посвященная 60-летнему юбилею доктора педагогических наук, профессора В.А. Далингера. Россия. -2010.-15-16 янв.
44. Выполнение самостоятельных работ студентами в условия кредитной технологии обучения //Наука и образования Южного Казахстана, серия «Педагогика» 2009. №6(79).
Түйіндеме
Айтқожин Қосыбай
Жоғарғы оқу орындарының техникалық мамандықтарында математиканы кредиттік оқу технологиясымен үйренудің ғылыми-әдістемелік негізі
13.00.02 – Оқыту және тәрбиелеу теориясы мен әдістемесі (бастауыш, орта және жоғары білім беру жүйесіндегі математика)
Зерттеудің өзектілігі. Қазіргі таңда Қазақстан әлемдік білім берудің бейімделген оқу технологиясын меңгеруге байланысты жаңа кредиттік оқыту жүйесіне көшуді басынан өткізуде. Дәстүрлі оқу жүйесінде білім алушыларға қойылатын талаптар мен нақты кәсіби қызметке қойылатын талаптар арасындағы алшақтық байқалуда. Оқыту жүйесіне кредиттік оқу технологиясын енгізу арқылы осы алшақтықты азайтуға болады. Бұл алшақтық бүгінде инженерлік мамандықтарды даярлауда да кездесуде. Әлемдік білім кеңістігіне еркін кіруді көздей отырып, инженер мамандарды дайындауда олардың математикалық біліктілігі жоғары болуы шарт. Айтылған қайшылықтарды шешу мақсатында зерттеу жұмысымызды «Жоғарғы оқу орындарының техникалық мамандықтарында математиканы кредиттік оқу технологиясымен үйренудің ғылыми-әдістемелік негізі» деп атауымызға себеп болды.
Зерттеу нысаны: жоғарғы мектептің техникалық мамандықтарында математиканы үйренудің әдістері мен жолдары.
Зерттеу пәні: кредиттік технология әдісімен жоғарғы математиканы инженерлік мамандықтарда тиімді әдістермен үйрену.
Зерттеу мақсаты: техникалық мамандық студенттеріне математиканы кредиттік технология әдісімен оқыту арқылы инженерлерді дайындау сапасын жоғары деңгейге көтеру.
Зерттеудің әдістемелік және теориялық негіздері: философиялық, педагогикалық-психологиялық ғылымдардың іргелі зерттеулері, дидактиканың және математика әдістемесінің негіздері, білім беру жүйесінің жұмысын ұйымдастыруды реттейтін нормативтік құжаттар: «Қазақстан Республикасының Білім туралы заңы», «Қазақстан Республикасының білім беруді дамытудың 2005-2010 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы», «Қазақстан Республикасының 2015-жылға дейінгі білім беруді дамытудың тұжырымдамасы», «Білім берудің мемлекеттік міндетті стандарттары».
Зерттеудің ғылыми жаңалығы мен теориялық маңыздылығы:
-
кредиттік оқу технологиясы арқылы жоғарғы оқу орындарының техникалық мамандықтары үшін математиканы оқытуға ғылыми-әдістемелік негіз жасалды; -
кредиттік технологиясын кіргізуге байланысты білім берудің мақсаты, академиялық стратегиясы мен менеджментін айқындайтын «Математикалық практикум» оқу құралы дайындалды. Ол математиканың типтік оқу бағдарламасына және мемлекеттік жалпы білім беру стандартына (бакалавриат ГОСО РК 5.04.19. 2006, 2008) сәйкестендіріп «бір әйнек» әдісіменен жазылды; -
студенттердің лекцияда алған теориялық білімдерін толықтыруға, ғылыми теориялық тұжырымдарды зерттеуге және болашақ инженерлердің есептеу мәдениетін жетілдіруге арналған өздік жұмыстарын тиімді жүргізу үшін зертханалық есептеу практикумдары құрастырылды; -
кәсіби пәндер мен негізгі пәндерді және жалпы білім беру бөлімдеріндегі таңдау компоненттері пәндерінің мазмұнын бір жүйеге келтіру арқылы жаңа таңдау компоненті – элективті курстар құрастырылды. Бұл курстар студенттердің есептеу мәдениетін арттырумен бірге инженерлік математиканы терең зерттеп оқуға мүмкіндік береді және студенттердің өзіндік оқу траекториясын таңдауға зор мүмкіншілік тудырады.
Зерттеудің ғылыми жаңалығы мен теориялық маңыздылығы:
-
кредиттік оқу үрдісіне арналған жоғарғы оқу орындарының техникалық мамандары үшін жоғары математиканы оқытуға ғылыми-әдістемелік жүйе жасалған; -
кредиттік оқу үрдісін кіргізуге байланысты білім берудің мақсаты, академиялық стратегиясы мен менеджментін айқындауды қанағаттандыратын оқу құралы дайындалған. Ондай оқу құралы «Математикалық практикум» болды. Ол математикалық типтік оқу бағдарламасына және мемлекеттік білім беру стандартына сәйкестендіріліп «бір әйнек» әдісіменен жазылған; -
кредитті оқу үрдісін іске асыру үшін зертханалық есептеу практикумдары ұсынылған. Бұл практикумдар студенттердің өздігінен білімдерін тереңдетуге арналған; -
оқытушының басшылығымен жүргізілетін студенттердің өздік жұмысы және студенттің өздік жұмысын ұйымдастыруға ғылыми-әдістемелік нұсқаулар берілген. Сонымен қатар 30 нұсқадан тұратын әр тақырыптан кейін өздік жұмыстар ұсынылған. Бұл жұмыстардың көп нұсқалылығы студенттердің іздемпаздылығын, креативтік қабілет деңгейін жоғарлатуға, өзін-өзі дамыту іс-әрекетінің белсенділігін арттыруға көмегі зор.
Зерттеу нәтижелерін сынақтан өткізу үшін тәжірибелік жұмыстар барысында және Тольятти, Омск (Россия), Көкшетау, Семей, Шымкент, Алматы, Астана, Сабль-де-Олон (Франция), Дубай (ОАЭ), Шарм-эль-Шейх (Египет) қалаларында халықаралық, республикалық ғылыми-практикалық баяндамалар түрінде, сонымен қатар зерттеу нәтижелерінің Қазақстан, Россия ғылыми педагогикалық басылымдарда жариялану арқылы жүзеге асырылды.
Диссертация құрылымы: Диссертация кіріспе, 4 тарау, қорытынды, пайдаланылған әдебиеттер мен қосымшадан тұрады.
Қорғауға ұсынылатын негізгі қағидалар:
-
Кредиттік технология талаптарына сәйкес, педагогикалық теориясымен практикасының дамуына қарай жоғарғы оқу орындарының инженерлік мамандықтарында математиканы оқытудың әдістемелік жүйесін құру. -
Жаңа заманның талаптарына сай инженерлік мамандықтардың математикалық біліктілігін жетілдіруді күшейте отырып, олардың бір Қазақстандық моделін дайындау. -
Кредиттік оқыту технологиясының талаптарына сәйкес интеративтік оқыту әдістерін оқу жүйесіне енгізу үшін ғылыми-әдістемелік негізде жазылған жаңа оқу құралдарын жазып оны оқу үдерісіне пайдалану. -
Студенттердің өзіндік оқуға ынтасын арттыру үшін және олардың есептеу мәдениетін жетілдіру мақсатында оқу үдерісіне математикалық зертзаналық есептеу практикумдарын кіргізу. -
Студенттердің ізденімпаздығын, креативтік қабілет деңгейін жоғарылатуға, өзін-өзі дамыту іс-әрекетінің белсенділігін арттыруға көмегі зор жаңа таңдау компоненті – эллективтік курстар енгізу. Бұл курстар студенттердің өзіндік оқу треакториясын таңдауға зор мүмкіншілік тудырады.
Кіріспеде таңдап алған зерттеу тақырыбының өзектілігі негізделеді, зерттеудің нысаны, пәні, мақсаты, міндеттері мен әдістері айқындалады, жұмыстың болжамы, ғылыми жаңалығы, теориялық және практикалық маңыздылығы жасалады.
Диссертацияның бірінші тарауында Қазақстанның кредиттік оқу жүйесіне кірудің себептері мен салдары, кредиттік оқу жүйесінің басты міндеттері көрсетіледі. Сонымен бірге білім алудың кредиттік технологиясы студенттің білім беру жүйесінің белсенді қатысушысы, ізденушісі, зерттеушісі ретінде, ал оқытушы оның көмектесушісі, шығармашылық ізденіске жол сілтеуші екені көрсетіледі.
Екінші тарауда студенттердің өздік жұмыстарын ұйымдастыру кредиттік оқу жүйесінің негізі екендігіне тоқталған. Жалпы өздік жұмыстың ғылыми-педагогикалық еңбектерде зерттелуіне тоқтала келе оның түрлерін, мақсатын, нысанын, пәнін көрсеткен. Сонымен қатар өздік жұмыстарды ұйымдастыру әдістерін көрсетіп, оның бағалау жолдарын талдаған.
Үшінші тарауда «Математикалық практикумдардың» кредиттік оқу жүйесін іске асырудағы құрал екенін және оның құрылымы мен студенттердің өздік жұмыстарын ұйымдастырудағы орны анықталады.
Сонымен бірге осы тарауда студенттердің өздік жұмысын жүргізуде лабораториялық есептеу практикумдарының орны белгіленеді.
Төртінші тарауда студенттердің математиканы терең оқудағы есептеу мәдениетін арттырудағы таңдау курстары – элективтік курстардың мазмұны мен алатын орны көрсетіледі. Осы тарауда жүргізілген педагогикалық эксперименттің нәтижелері көрсетілген.
Қорытындыда зерттеу нәтижелері бойынша қорытындылар мен ұсыныстар жасалады, осы бағыттағы одан әрі жүргізілетін ізденістердің болашақ жоспарлары айқындалады.
Summary
Aitkozhin Kosybai
“Scientific and methodic basis of studying mathematics by the students of technical specialties at universities in Kazakhstan in terms of credit system”
13.00.02 – The theory and methods of teaching and education. (mathematics).
The aim of the given research is working-out and introduction of the technique in preparing specialists at universities as one of the learning models through teaching mathematics at technical specialties.
The actuality of our research work is characterized as follows:
- Firstly, it corresponds the task, which is important for universities, preparing engineers and housebuilders. It is necessary to reorganize the educational process according to the requirements of educational system.
- Secondly, the theme of our research is not worked out enough both in theoretic and methodical points; there are not complex researches and working-outs in the sphere of mathematics teaching at technical specialties.
- Thirdly, the results of the research are not developed out adequately in pedagogical, psychological and didactic works.
During our research work the following was hypothesized: if scientific basis of higher mathematics teaching at technical specialties in the course of introduction of the credit system is defined, it will promote: to adopt the program material, to raise individual activity of students, to raise the interest to studying mathematics, to let a student be the equal subject of educational process, what gives an opportunity to choose the individual way of studying.
According to the aim and hypothesis the following objects are stated:
To create the methodic system of higher mathematics teaching, in terms of the credit system;
To project the teaching aid in mathematics taking into consideration the requirements of the credit system, its content being closely connected with the curriculum of higher mathematics;
To work out and introduce the laboratory and calculating system in educational practice, which promotes to raise interest to individual studying of mathematics, to develop calculating culture;
To work out and introduce elective course of mathematics, which can raise interest to studying of mathematics.
In the introduction the choice of the research theme, its actuality, aims, the object and subject matter are stated; the hypothesis, scientific degree, theoretical and practical significance of the research are formed; methods and stages are defined; basic thesis is investigated; main stages of the research work are lightened; basic data of proving and introduction of the research work results are given.
In chapter 1 “Historical background of integration of educational system in the Republic of Kazakhstan in educational empyrean and introduction the credit system”, consisting of four paragraphs we justify the necessity of introduction of the credit system in educational process in our republic and point out the preference of the credit system to the linear system.
The name of chapter 2 is “The individual work of the students as a systematic factor in terms of the credit system”. In this chapter we worked on the importance of the individual work of the students in scientific pedagogical activity. Also the types of the individual work are represented in this part of the research work. Aims, tasks and main functions of the individual work are considered. One of the most important points of our research work is the presentation of organization of the individual work in studying the course of the Higher Mathematics. We also worked out forms of checking up of the individual work in terms of the credit system.
Given tasks were worked out stepwise, firstly, methodic system of mathematics teaching was created, and on its basis the teaching aid “Mathematic practice” was worked out and introduced in educational process. The efficiency of this teaching aid was proved by means of pedagogic experiment. This is stated in chapter 3 “Mathematic practice – as an instrument for improvement quality of education in terms of the credit system”.
According to the research task the laboratory and calculating system was introduced in practice, which promotes to raise interest to individual studying of mathematics, to develop calculating culture. These questions are worked out in chapter 3 “Laboratory and calculating practice – one of the lesson forms in terms of the credit system”.
For detailed studying of mathematics according to one of the research tasks elective courses were worked out and introduced in the educational process.
In chapter 4 pedagogical experiment and its results are described.
In the conclusion main results and grounding achieved in consequence of the research work, are defined.
<предыдущая страница