Пән бойынша оқыту бағдарламасы (Syllabus)

Нысан ПМУ ҰС Н 7.18.8/37

Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі

С.Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университеті
Физика және аспап жасау кафедрасы

050604 - «Физика» мамандығының студенттеріне арналған

«Тасымалдау құбылыстары»

ПӘНІ БОЙЫНША ОҚЫТУ БАҒДАРЛАМАСЫ (Syllabus)

Павлодар

Пән бойынша оқыту бағдарламасын бекіту парағы (Syllabus)

Нысан ПМУ ҰС Н 7.18.8/38

БЕКІТЕМІН

Физика, математика және ақпараттық технологиялар факультетінің деканы

________________Нұрбекова Ж.К.

«__»__________________2010 ж.

Құрастырушы: профессор ______________Биболов Ш.Қ.
Физика және аспап жасау кафедрасы
Күндізгі оқу формасында оқитын 050604 «Физика» мамандығының студенттеріне арналған «Тасымалдау құбылыстары»

ПӘНІ БОЙЫНША ОҚЫТУ БАҒДАРЛАМАСЫ

Бағдарлама 2010 ж. «__»______бекітілген оқу жұмыс бағдарламасының негізінде әзірленген.

2010ж. «___» _________кафедра отырысында ұсынылған. Хаттама № ____.

Кафедра меңгерушісі _________Биболов Ш.К. 2010ж. «____»_____________

ФМжАТ факультетінің оқу-әдістемелік кеңесімен құпталған

2009ж. «____»_____________хаттама №_____.

ОӘК төрағасы _______________________________ Ж.Ғ.Мұқанова

1 Оқытушы туралы мәлімет және байланысу ақпараттары

Биболов Шағизда Қапсаттарұлы - ф.-м.ғ.к., жалпы және теориялық физика кафедрасының профессоры, дәріс, практикалық сабақтар. Қабылдау сағаттары: А-313, сәрсенбі 16.30-17.30.

2 Пән туралы мәліметтер

Пәннің ұзақтылығы 15 апта, 7 семестрде оқытылады. Пәннің жалпы көлемі – 135 сағат, олардың ішінде 45 сағат – аудиториялық, 90 сағат – студенттердің өздік жұмысына (СӨЖ) арналған.

3 Пәннің еңбек сыйымдылығы

Семестр	Кредиттер саны	Аудиториялық сабақтардың түрі бойынша байланыс сағаттарының саны			Студенттің өздік жұмыстарына арналған сағаттар саны		Бақылау түрі
		Барлығы	Дәр	Тәж	всего	СРСП
7	3	45	30	15	90	45	Р1,Р2, емтихан
Барлығы	3	45	30	15	90	45

4 Пәннің мақсаты және міндеттері:

Студенттерге тасымалдау құбылыстарының негізгі термодинамикалық және статистикалық зандылыктары туралы терең және мығым білім берумен бірге ол білімдерді қолданбалы мәселелерге пайдалануды ұйрету. Қойылған мәселелерді шешу кезінде термодинамикалық және статистикалық теорияларға тән түрлі әдістерге айрықша көңіл бөлу.

5 Білімге, икемділікке және дағды-машықтарға қойылатын талаптар

Осы пәнді оқып ұйренген студент тасымалдау кұбылыстары кезінде термодинамика мен статистикалық физиканың негізгі ұғымдары мен негізгі заңдарын білуі тиіс, термодинамика мен статистикалық физикада шешілетін мәселелерді қоя біліп, шешу әдістерін ұйренуі керек, тасымалдау коэффициенттердің сан мәндерін таба білуі, тасымалдау құбылыстарын зерттеудің әдістерімен танысу керек.

6 Пререквизиттер

«Механика», «Молекулалық физика», «Электр және магнетизм», «Термодинамика және статистикалық физика».

7 Постреквизиттер

Бұл пәнде алған білімдер қортынды жұмыс орындағанда пайдаланылады.

8 Тақырыптық жоспар

№	Тақырып	Дәріс	Тәжір.	СӨЖ
1	Молекулалық қозғалыс жэне тасымалдау құбылыстары	6	3	18
2	Диффузия құбылысы	6	3	18
3	Жылу өткізгіштік және тұгқырлық	6	3	18
4	Сиректелген газдардағы тасымалдау	6	3	18
5	Сұйықтар және қатты денелердегі тасымалдау құбылыстары	6	3	18
Барлығы		30	15	90

9 Пәннің қысқаша сипаттамасы

Бұл курста тасымалдау құбылыстарына термодинамика және статистикалық физика заңдары қолданылады. Диффузия, жылуөткізгіштік, ішкі үйкеліс құбылыстарын тәжірибелік зерттеу әдістері қарастырлады. Стационарлы емес жағдайда болатын құбылыстар зерттеледі. Тасымалдау коэффициентері есептеледі. Эксперименттік құрылғыларға да көңніл бөлінеді.

10 Курстың компоненттері
10.1 Дәрістік сабақтар тақырыбы

Тақырып 1. Молекулалық қозғалыс жэне тасымалдау құбылыстары. Соқтығыстардың орташа саны және молекулалардың еркін жүру орташа жолы. Бөлшектердің эффективті көлденең қимасы және ықтималдық. Газдағы молекулалық шоқтың шашырауы. Еркін жүру жолды тәжірибеде анықтау.

Тақырып 2. Диффузия құбылысы. Газдардағы диффузия. Стационарлы емес диффузия. Стационарлы диффузия. Диффузия коэффициентін есептеу. Өзара диффузия коэффициенті. Термиялық диффузия.

Тақырып 3. Жылу өткізгіштік және тұгқырлық. Газдар жылу өткізгіштігі. Стационарлы емес жылу өткізгіштік. Стационарлы жылу өткізгіштік. Жылу өткізгіштік коэффициентін есептеу. Газдар тұтқырлығы (ішкі үйкеліс). Тұтқырлық коэффициентін өлшеу (вискозиметрия).

Тақырып 4. Сиректелген газдардағы тасымалдау. Тасымалдау коэффициенттері арасындағы қатынастар. Төмен қысымдағы газдардағы жылу алмасу. Төмен қысымдағы газдардың ағысы (молекулалық ағыс). Цилиндрлік түтіктегі молекулалық ағыс. Газ қоспаларының молекулалық ағысы. Газ қоспаларының бөлінуі. Асқын сиректелген газдардың диффузиясы. Әр түрлі қызған газ бөліктерінің арасындағы қысым айырмашылығы (жылулық транспирация). Сиректелген газ диффузиясы. Кнудсен эффектісі.

Тақырып 5. Сұйықтар және қатты денелердегі тасымалдау құбылыстары. Радиометриялық эффект. Жылулық сырғанау. Сұйықтардағы молекулалық қозғалыс. Броун қозғалысы. Диффузия және броун қозғалысы арасындағы байланыс. Сұйықтардағы ішкі үйкеліс. Френкель - Андраде формуласы. Ньютондық емес сұйықтар. Серпімді-түтқырлы сұйықтар. Қатты денелердегі ішкі үйкеліс. Қатты денелердегі жылу өткізгіштік.

10.2 Практикалық сабақтардың мазмұны

№	Тақырыптардың атауы	Мазмұны	Сағаттар көлемі
1	Молекулалық қозгалыс және тасымалдау құбылыстары	Соқтығыстардың санын жэне молекулалардың еркін жүру орташа жолын есептеу. Бүл параметрлердің молекулааралық потенциал түрінен тэуелдігі. Бөлшекетрдің эффективті көлденең қимасы жэне ықтималдық. Газдағы молекулалық шоқтың шашырауы.	3
2	Диффузия қүбылысы	Диффузия коэффициентін есептеу. Өзара диффузия коэффициенті. Диффузия коэффициентінің температура мен шоғырланудан тэуелдігі. Стационарлы диффузия. Стационарлы емес диффузия	3
3	Жылу өткізгіштік және түтқырлық	Газдар жылу өткізгіштігі. Стационарлы емес жылу өткізгіштік. Стационарлы жылу өткізгіштік. Жылу өткізгіштік коэффициентін есептеу. Газдар тұтқырлығы. Тұтқырлы ортадағы қозғалыс	3
4	Сиректелген газдардагы тасымалдау қүбылыстары	Төмен қысымдағы газдардағы жылу апмасу. Төмен қысымдағы газдардың ағысы (молекулалық ағыс). Газ қоспаларының молекулалық ағысы. Асқын сиректелген газдардың диффузиясы. Әр түрлі қызған газ бөліктерінің арасындағы қысым айьірмашылығы (жылулық транспирация). Сиректелген газ эффузиясы. Кнудсен эффектісі.	3
5	Сұйықтар және қатты денелердегі тасымалдау қүбылыстары	Радиометриялық эффект. Жылулық сырғанау. Сүйықтардағы молекулалық қозғалыс. Броун қозғалысы. Диффузия жэне броун қозғалысы арасындағы байланыс. Сүйықтардағы ішкі үйкеліс. Френкель - Андраде формуласы. Серпімді-түтқырлы сүйықтар. Қатты денелердегі ішкі үйкеліс. Қатты денелердегі жьшу өткізгіштік.	3
Барлығы			15

10.3 СӨЖ мазмұны

№	СӨЖ түрі	Есеп беру формасы	Бақылау түрі	Сағаттар саны
1	Дәрістік сабақтарға дайындық		Сабаққа қатысу	15
2	Тәжірибелік сабақтарға қатысу, тапсырманы орындау	Жұмыс дәптері	Сабаққа қатысу	25
2	Лабораториялық жұмыстар орындауға дайындық	Жұмыс дәптері	ЛЖ рұқсат алу	20
3	Лабораториялық жұмыстың есебін дайындау	Есеп	ЛЖ қорғау	20
6	Бақылау шараларына дайындық		АБ 1, АБ 2, МБ1, МБ2, коллоквиум (тестілеу және т.б.)	10
Барлығы				90

Студенттерге өзіндік оқуға арналган тақырыптар:

1Тақырып - Молекулалық қозғалыс жэне тасымалдау құбылыстары.

Бөлшектердің эффективті көлденең қимасы және ықтималдық. Еркін жүру
жолды тәжірибеде анықтау.

Ұсынылатын әдебиет: [1], 220-228 б.

2Тақырып - Диффузия құбылысы.

Стационарлы емес диффузия. Диффузия коэффициентін есептеу. Өзара диффузия коэффициенті. Термиялық диффузия. Ұсынылатын әдебиет: [1], 228-231 б.

3Тақырып - Жылу өткізгіштік және тұтқырлық.

Стационарлы емес жылу өткізгіштік. Стационарлы жылу өткізгіштік. Жылу өткізгіштік коэффициентін есептеу. Газдар тұтқырлығы (ішкі үйкеліс). Тұтқырлық коэффициентін өлшеу (вискозиметрия). Ұсынылатын әдебиет: [1], 232-236 б.

4Тақырып - Сиректелген газдардағы тасымалдау құбылыстары.
Тасымалдау коэффициенттері арасындағы қатынастар. Цилиндрлік түтіктегі
молекулалық ағыс. Газ қоспаларының молекулалық ағысы. Газ қоспаларының
бөлінуі. Асқын сиректелген газдардың диффузиясы. Сиректелген газ
диффузиясы. Кнудсен эффектісі.

Ұсынылатын әдебиет: [6], 263-266 б; [4], 172-178 б, 178-189 б.

5Тақырып - Сұйықтар және қатты денелердегі тасымалдау құбылыстары.
Жылулық сырғанау. Сұйықтардағы молекулалық қозғалыс. Диффузия және
броун қозғалысы арасындағы байланыс. Сұйықтардағы ішкі үйкеліс. Френкель - Андраде формуласы. Ньютондық емес сұйықтар. Серпімді-тұтқырлы сұйықтар. Қатты денелердегі ішкі үйкеліс. Қатты денелердегі жылу өткізгіштік.

Ұсынылатын әдебиет: [6], 275-282 б; [4], 230-234 б.

11 Курстың саясаты

Талаптар жүйесі:

• 
  оқу барысына белсенді қатысу;
  
• 
  үй тапсырмасын уақытында және толығымен орындау;
  
• 
  ішкі тәртіп ережелерін бұзбау;
  
• 
  сабақтарды босатпау және кешікпеу.
  
• 
  босатқан сабақтарды мұғалімнің орнатқан уақыты бойынша қайтадан тапсыру;
  
• 
  курстастары мен мұғалімдерімен адамгершілік қарым-қатынаста болу.
  

Студенттердің білімін тексеру тәртібі

1. Семестрдің ортасы мен соңында 100 балдық шкала бойынша пәннің оқылған модулі бойынша студенттің ағымдағы үлгерім (АҮ) бағасы анықталады. АҮ бағасы – бұл келесі жинаған балдардың қосындысы:

- сабаққа дайындалу, топтағы белсенді жұмыс және сабақтағы бақылау шараларына қатысу:

- зертханалық және өздік жұмыстарды мерзімінде, сапалы қорғау және орындау:

СӨЖ түрлерінің тізімі, тапсырмаларды тапсыру мен орындаудың күнтізбелік жоспары, оқытушының талаптары, әрбір пән бойынша баға қоюдың критериялары мен ережелері САБ-та сипатталған:

Ағымдағы үлгерімдегі балдардың бақылау түрлеріне бөлу мысалы.

2. Межелік бақылау да (МБ) 100 балдық шкала бойынша анықталады.

Пән бойынша межелік бақылауға АҮ балдары келесідей студенттер жіберіледі:

3. Студенттің пән бойынша (Р1 және Р2) рейтингтері АҮ және МБ бағаларының қорытындысы бойынша анықталады

Р1(2)=АҮ1(2)*0,7+МБ1(2)*0,3.

Егер оқу жоспарында емтихан және сынақ қарастырылса, онда Р2-ні анықтаған кезінде сынақты екінші межелік бақылау ретінде қарастыру қажет.

Егер студент МБ-дан өтпесе немесе МБ-дан 50 баллдан төмен алса, рейтинг анықталмайды. Бұл жағдайда декан МБ тапсырудың жеке мерзімдерін белгілейді.

4. Пән бойынша студенттің рұқсат рейтингісінің бағасы семестр бойынша мынаған тең:

РР=(Р1+Р2)/2.

Пән бойынша қорытынды бақылауға (ҚБ) жұмыс бағдарламасының барлық талаптарын, курстық проектті қорғау бойынша оң баға алған және рұқсат етілген рейтинг (50 балл) жинаған студенттер жіберіледі.

5. Студенттердің әрбір пән бойынша оқу жетістіктерінің деңгейі қорытынды бағамен (Қ) анықталады. Қорытынды баға салмақтық үлестерін (РРСҮ және ҚБСҮ) ескерумен РР және ҚБ бағаларының қосындысынан құралады

Қ=РР*РРСҮ+ҚБ*ҚБСҮ

Салмақтық үлестер жыл сайын университеттің ғылыми кеңесімен бекітіледі және ол РР үшін 0,6-дан кем, ал ҚБ үшін 0,4-тен кем болмау қажет.

Ескерту: АҮ – ТУ; МБ – РК; РР – РД; КЖ – КР; СӨЖ – СРС; СӨЖО – СРСП; ҚБ – ИК; Қ – И; РРСҮ – ВДРД; ҚБСҮ – ВДИК.

Пән бойынша қорытынды рейтинг 1 кестеге сәйкес сандық, әріптік және дәстүрлік бағаға айналдырылып, «Студенттердің оқу жетістіктерінің журналы» мен «Рейтинг парағына» енгізіледі.
Кесте 1

Балл түріндегі қорытынды бағалау (И)	Балдардың сандық белгілері (Ц)	Әріптік жүйеде бағалау	Дәстүрлік жүйеде бағалау
			Емтихан	Сынақ
95 - 100	4	A	Өте жақсы	Сынақталды
90 - 94	3,67	A-
85 - 89	3,33	B+	Жақсы
80 - 84	3,0	B
75 - 79	2,67	B-
70 - 74	2,33	C+	Қанағаттанарлық
65 – 69	2,0	C
60 – 64	1,67	C-
55 – 59	1,33	D+
50 – 54	1,0	D
0 - 49	0	F	Қанағаттанарлықсыз	Сынақталған жоқ

«Тасымалдау құбылыстары» пәнінен СӨЖ тапсырмаларын және басқа да жұмыстарды орындау мен тапсыру туралы күндізгі оқу түрі бойынша оқитын 050604 Физика мамандығының студенттеріне арналған

бақылау шараларының графигі

1 рейтинг (1-семестр)									Барлығы
Апталар	1	2	3	4	5	6	7	8
Текущая успеваемость (ТУ)
Ең жоғарғы балл, барлық бақылау түрі бойынша:	4	12	4	30	4	12	4	30	100
Дәрістік сабақтарға қатысу	4	4	4	4	4	4	4	4	32
Сабаққа қатысу және тәжірибелік сабақтарға дайындалу	0	8	0	8	0	8	0	8	32
СӨЖ орындау	0	0	0	18	0	0	0	18	36
Межелік бақылау (МБ)								100	100
2 рейтинг (1-семестр)									Барлығы
Апталар	9	10	11	12	13	14	15
Текущая успеваемость (ТУ)
Ең жоғарғы балл, барлық бақылау түрі бойынша:	4	16	4	34	4	4	34		100
Дәрістік сабақтарға қатысу	4	4	4	4	4	4	4		28
Сабаққа қатысу және тәжірибелік сабақтарға дайындалу	0	12	0	12	0	0	12		36
СӨЖ орындау	0	0	0	18	0	0	18		36
Межелік бақылау (МБ)							100		100

Құрастырушы: _______________ Биболов Ш.Қ. «___»______________2010ж.

ФжАЖ кафедрасының меңгерушісі _________ Биболов Ш.Қ. «___»__2010ж.

12. Әдебиет тізімі

1. Базаров И.П. Термодинамика. М.: 2003. - 320 с.

2. Василевский А.С., Мултановский В.В. Статистическая физика и термодинамика. - М.: Просвещение, 1995. - 256 с.

3. Кикион А.К., Кикоин И.К. Молекулярная физика. • М.: Наука, 1996. -480 с.

4. Матвеев А.Н. Молекулярная физика. - М.: ВШ, 1987. - 360 с.

5. Румер Ю.Б., Ривкин М.Ш. Термодинамика и статистическая физика и кинетика. - И.: 1997. -512с

6. Сивухин Д.В. Общий курс физики. Т.2: Термодинамика и молекулярная физика. - М.: Наука, 2004. - 552 с.

7. Чертов А.Г., Воробьев А.А. Задачник по физике. - М., «Высшая школа», 2007. – 527 с.