Майлар мен липоидтар және олардың тамақтанудағы маңызы. Майлардың (липоидтардың) коректік маңызы және биологиялық ролі. Тағамдық майлардың құрамы мен қасиеті, олардың сіңімділігі. Майларды артық қабылдаудың атеросклероз дамуымен байланысы. Май қышқылдары және олардың май қасиеттерін ерекшелендіретін ролі. Көп қанықпаған май қышқылдары (КҚМҚ) және олардың тамақтанудағы маңызы. КҚМҚ тәуліктік қажетті мөлшері. Тамақтануда КҚМҚ көздері. Простагландиндердің түзілуіндегі КҚМҚ ролі мен маңызы. Қажетті май молшері және оны нормалау. Тамақтануда майдың көздері.

Тамақтануда липоидтардың биологиялық ролі. Жіктелуі. Азық-түліктің фосфатидтері және олардың маңызы. Фосфатидтерде қажеттілігі. Фософлипидтер түзілетін ізашарлардың физиологиялық маңызы мен ролі. Азық-түліктердің стериндері және олардың маңызы. Стериндерде (холестеринде) қажеттілігі. Холестерин көздері. Өсімдік стериндері және олардың биологиялық ролі.

Көмірсулар және олардың тамақтанудағы маңызы. Көмірсулар негізгі энергия көзі. Көмірсулар мен майлар алмасуыны өзара байланысы. Азық-түліктегі кейбір көмірсулардың гигиеналық сипаттамасы – моносахаридтер (глюкоза, фруктоза), дисахаридтер (сахароза, лактоза), полисахаридтер (крахмал, гликоген). Қанттың артықшылығының жағымсыз әсері. Көмірсулардың қажеттілігі. Тағам раионында көмірсулардың мөлшерін көбейту немесе төмендету үшін көрсетімдер. Тағамдық талшықтар (клетчатка, пектин, гемиеллюлоза) және олардың физиологиялық маңызы. Тамақтануда қарапайым және күрделі көмірсулардың көздер. Тамақтануда көмірсулар проблемасының негізіг шешу жолдары.

Витаминдер және олардың тамақтанудағы маңызы. Витаминологияның дамытудағы бөлек ғалымдарының ролі. Тамақтануда суда еритін витаминдерді маңызы. Халықты жеткілікті мөлшерінде суда еритін витаминдермен қамтамасыз ету үшін мемелекеттік шараларды жүргізу. Тамақтануда майда еритін витаминдердің маңызы. Ретинолдың, кальциферолдардың, токоферолдардың және филлохинондардың биологиялық ролі. Тәуліктік қажеттілік пен азық-түліктер - адам организміне майда еритін витаминдердің түсуінің негізгі көздері. Халықты жеткілікті мөлшерінде майда еритін витаминдермен қамтамасыз ету үшін мемелекеттік шараларды жүргізу. Витаминдер жөніндегі білімінің негізгі даму кезеңдері. Витаминологияның тағамдану ғылымынан жеке бір сала ретінде бөлініп, дамуына ғалымдардың қосқан үлесі. Витаминологияны дамытудағы Қазақстан ғалымдарының ролі. Организім үшін витаминдердің маңызы. Витаминдердің коферметтік ролі. Витаминдердің организімдегі иммунобиологиялық реактивтілікпен және зат алмасудың басқа да түрлерімен баланысы. Витамин жетіспеушілік және оны алдын алу. Жасырын витамин жетіспеушілік. Витаминдердің жіктелуі.

Адам өмірінің түрлі жағдайларына және іс әрекетіне байланысты витаминдерді нормалау приниптері. Халықты витаминдердің жеткілікті мөлшерімен қамтамасыз етудегі мемлекеттік шаралар. Азық-түлік пен дайын тамақты витаминдендіру. Өнеркәсіптерде, санаторийлерде, балалар мекемелерінде , ауруханаларда профилактикалық витаминдендіруді өткізу. Майда еритін (А, Д, Е, К) және суда еритін (В₁, В₂, РР, пантотен қышқылы, В₆, биотин, фолацин, В₁₂, С, Р) витаминдердің қасиеттері, спеификалық және бейспеификалық ролі, жетіспеушілігі, қажеттілігі, көздері. Витамин тәрізді заттар (инозит, холин және т.б.).

Минералды заттар және олардың тамақтанудағы маңызы. Минералды заттар туралы ғылмының дамуында бөлек ғалымдардың ролі. Тамақтануда минералды заттардың маңызы. Ортаның ұтымды тамақтану жағдайының бірі ретінде макроэлементтердің сәкестендірілуі туралы түсінік. Тамақтануда микроэлементтердің маңызы. «Биогеохимиялық провинция» туралы түсінік. Халықты жеткілікті молшерінде йодпен және фтормен қамтамасыздандыру бойша мемлекеттік шараларды өткізу бағдарламасы.

Сұрақтын тарихы. Организім үшін минералды элементтердің маызы. Минералды элементтердің жіктелуі. Сілтілі әсердегі элементтер (калий, кальий, магний, натрий). Қышқылдық әсердегі минералды элементтер (темір, мыс, кобальт, цинк, строний және т.б.). Қан түзілуіне қатысатын биомикроэлементтер. Қазақстанда теміртапшылықты анемияның проблемалары. Организімге минералды элементтерді артық немесе кем түсуімен байланысты аурулар. Эндемиялық аурулар және олардың алдын алу (эндемиялық зоб, флюороз, тіс жегісі, анемия және т.б.). Тамақтануда минералды элементтерді нормалау.

№2 Кредит
Ұтымды және сәйкестендірілген тамақтанудың физиологиялық-гигиеналық негіздері және олардын ұйымдастырылуына қойылатын гигиеналық талаптар.

Ұтымды тамақтанудың негіздері. «Ұтымды тамақтану» түсінігінің анықтамасы. Адамның ұтымды тамақтануына қойылатын талаптар.

Тағамның негізгі функциясы. Негізгі коректік заттардың мөлшерлік қарама-қатынасына байланысты тағам раионының сәкестілігі. Белоктық сәйкестілік. Май компонентінің сәйкестілігі. Көмірсулар сәкестілігі. Витаминдер сәйкестілігі. Минералды элементтердің сәйкестілігі.

Тамақтану тәртібі-ұтымды тамақтанудың негізгі элементі ретінде. Тамақтану тәртібінің маңызы және оған қойылатын талаптар. Тамақтану тәртібі бұзылудың ас қорыту ағзалары мен тіршілік үшін маңызды басқа да жүйелер ауруларының дамуына тигізетін әсері.

Энергияның және коректік заттардың ұсынылатын физиологиялық қажетті мөлшері ұйымдастырылған топтарды ұтымды тамақтандырудағы және халықтын нақты тамақтану жағдайын бағалаудағы негізі ретінде.

Тамақтануды зерттеудің статистикалық-экономиялық әдістер (балансты және бюджеттік әдіс). Тамақтануды зерттеудің әлеуметтік-гигиеналық әдістер (анкеталық, сұрастырып-өлшеу, өлшеп зерттеу әдісі, есеп беру қағаздары бойынша зерттеу, меню-сұрыптама, лабораториялық әдіс). Тамақтық статусты зерттеу арқылы тамақтанудың қалыпқа сайма-сайлығын анықтау әдістері (антропометриялық, физиологиялық, иммунологилық, гигиеналық, клиникалық, әлеуметтік).

Энергия шығыны және тағамның энергиялық құндылығы. Организімдегі энергия шығыны мен энергия алмасуы. Энергия өлшем бірлігі (калория, джоуль). Энергиялық баланс. Энергиялық баланстың бұзылуынан туындайтың аурулар. Реттелмейтің энергия шығындары – негізгі алмасу, тамақтық заттардың арнайы-динамикалық әсері (ТАДӘ).

Реттелетің энергия шығындары –еңбек атқару процесінде, ұй-тұрмыстық жағдайында өткізген уақытта, спортпен айналысу кезінде т.б. жұмыс атқарған кездегі энергия шығыны. Адамға қажетті энергияны анықтау әдістері және оған әсер ететің факторлар. Халықтын әртүрлі жастық және кәсіптік топтары үшін қажетті энергия шамалары. Азық-түліктің энергиялық құндылығы. Белоктық-энергиялық жетіспеушілік.

№3 Кредит
Тамақтық азық-түліктерді санитарлық-эпидемиологиялық сараптау.

Тамақтық азық-түліктерді гигиеналық сараптау. Анықтамасы. Азық-түліктерді гигиеналық сараптау бойынша заңды материалдар мен нормативтік құжаттар. Гигиеналық сараптаудың негізгі міндеттері. Сапа жөніндегі инспекияның және ветеринарлық қызметтің азық-түлікті сараптау жөніндегі өзара функияларын ажырату. Зертханалық зерттеулерге үлгілер алу. Зертханада үлгілерді сақтау, зерттеу мерзімі мен тәртібі. Үлгілерді тексеру әдістері және зертханалық зерттеу нәтижесін жазу. Гигиеналық сараптау нәтижесі бойынша қорытынды жазу. Жарамсыз (бракталған) өнімдерді жою тәртібі.

Тағам гигиенасы бөлімі бойынша санитарлық сараптау орталығының (ССО) жұмысын ұйымдастыру. Зертхананың құрылымы. Жұмыс жоспары және мазмұны. Ведомствалық зертханалармен жұмысты үйлестіру. Анализдерді қабылдау және өткізу тәртібі. Технологиялық проесті зертханалық бақылау (бастапқы шикізатты, жартылай фабрикаттарды, дан өнімдерді, сынамаларды т.б. зерттеу). Халықтың тамақтануын зертханалық бақылау. Қойма желісінде сақталатын немесе сауда желісінде сатылатын азық-түліктердің сапасын зертханалық бақылау. Бақылауға алынған тамақ обьектілерінің қызметкерлерін гельминтоздарға және бактерия тасымалдаушылыққа тексеру. Тамақ обьектілері жұмысшыларының еңбек жағдайын бақылау. Зертханалық зерттеу әдістері және талдау хаттамаларын толтыру. Зертхананың есепке алу-есеп беру құжаттары.

Тамақтық азық-түліктердің тамақтық және биологиялық құндылығы және олардың санитарлық – эпидемиологиялық маңызы.

Жалпы мәліметтер. Шығу тегіне, қолданылуына, сақталу кезіндегі тұрақтылығына байланысты тамақтық азық-түліктердің жіктелуі.

Астық өнімдері. Тамақтанудағы астық өнімдерінің маңызы. Дәннің құрылымы мен құрамдас бөліктерінің тамақтық құндылығы. Астық өнімдері адам организіміне қажетті өсімдік белоктары мен энергияның негізгі көзі ретінде. Дән белогының аминқышқылдық құрамының ерекшеліктері. Дән белогының биологиялық құндылығын арттыру және құрамындағы басым кездесетің аминқышқылдар. Астық өнімдер көмірсулар мен В тобы витаминдерінің негізгі көзі ретінде. Магнидің көзі ретінде астық өнімдердің маңызы. Дәнді өндеу арқылы алынатын өнімдер (ұн, жарма), олардың тамақтық және биологиялық құндылығы. Дән өнімдерінің тамақтық және биологиялық құндылығына өндеу технологиясының тигізетін әсері. Әлемнің әртүрлі еліндеріндегі халықтың тамақтануындағы нанның алатын орны мен маңызы. Әртүрлі және сортты ұннан әзірленген нанның тамақтық және биологиялық құндылығы. Ұлттық нан өнімдерінің түрлері. Нанды витаминдендіру. Дәннің және ұнның арам шөптері мен зиянды қоспалар. Дәннің уытты саңырауқұлақ микотоксиндерімен, пестицидтермен және тағы басқа химилық заттармен ластануы. Қамба зиянкестері және олармен күресу шаралары. Нан кеселдері, олардың алдын алуы.

Сүт және сүт өнімдері. Халықтың тамақтануындағы сүт және сүт өнімдерінің маңызы. Балалардың, егде жастағы және науқас адамдардың тамақтануындағы сүттің ерекше маңызы. Әртүрлі жануар сүтінің тамақтық және биологиялық құндылығы. Бие мен түйе сүті. Казеинді және альбуминді сүт. Сүт және сүт өнімдері толық құнды белоктың көзі ретінде. Сүт белоктарының құрылымы мен аминқышқылдық құрамның ерекшеліктері. Сүттің негізгі белоктары-казеиннің, альбуминнің, глобулиннің биологиялық ерекшеліктері. Сүттің майлары мен көмірсулары. Сүттің минералдық заттары. Сүттің витаминдері, ферменттері, гормондары, имунндық заттары мен пигменттері.

Сүт әртүрінінің (залыпқа келтірілген, гомогенделген, витаминдендіріліген) тамақтық және биологиялқ құндылығы. Ана сүтінің «алмастрғыштары». Сүт қшқылды өнімдер және олардың тамақтанудағы маңызы. Сүт қышқылд өнімдері ішек микрофлорасның қалпына келтіруші өнімі ретінде. Қымыс, шұбат. Ұлттық сүт қышқылды өнімдер (аран, құрт, ірімшік). Сүзбе, оның тамақтық және биологиялық қасиеттері. Сүзбе метионин көзі ретінде. Кілегей мен пахта:жоғары құнды белокты-лецитинді кешеннің көзі мен биологиялық маңызы. Сырдың тамақтанудағы маңызы. Сүт ұнтағы мен қалпына келтірілген сүт. Қоюлатылған сүт. Сүттің санитарлық-эпидемиологиялық ролі. Адамға сүт арқылы жұғатын мал аурулары (туберкулез, бруцеллез, аусыл және т.б.).

Тамақтан улану мен жедел ішек инфекиясы дамуындағы сүт пен сүт өнімдерінің маңызы. Сүттің антибиотиктермен, пестиидтермен, консерванттармен және дезинфекиялық заттармен, радиоактивті изотоптармен, ауыр металл тұздарымен, өсімдік токсиндерімен, микотоксиндермен, дәрі-дермекпен және т.б. бөгде заттармен ластануы.

Сүт және сүт өнімдерінің сапасына және технологиялық проесіне қойылатын гигиеналық талаптар. Сүт және сүт өнімдерінің микробиологиялық көрсеткіштері. Сүтте микрофлораның даму кезеңдері және олардың гигиеналық маңызы. Сүт және сүт өнімдерін гигиеналық сараптау.

№4 Кредит
Ет және ет өнімдері. Адам тамақтануындағы ет және ет өнімдерінің маңызы мен ролі. Ет түрлерінің тамақтық және биологиялық құндылығы. Ет және ет өнімдері жоғары белсенді экстрактивтік заттар мен толық құнды белоктың көзі. Ет белоктары алмастырылмайтың аминқышқылдардың көзі ретінде. Экстарктивті заттар және олардың тамақтанудағы ролі. Ет малары және олардың мақышқылдық құрамы. Әртүрлі жануарлар майларының еру температурасы. Шұжық өнімдері, олардың тамақтық және биологилық құндылығы. Шұжықтың түрлері. Қазы, шұжық. Шұжық өнімдерін дайындауда нитриттерді және басқа да қосымшаларды қолдану, түтінмен ыстау, ыстаушы сұйықтықтырды пайдалану. Еттің санитарлық-эпидемиологиялық ролі. Ет арқылы тарайтың мал аурулары (туберкулез, бруцеллез, аусыл, аса қауіпті инфекциялар – сібір жарасы, сап). Еттің қабылдауымен байланысты биогельминтоздардың таралуы. Қазақстанда биогельминтоздардың таралуы. Микробты тамақтан улану. Ет өнімдерінің микроскопиялық саырауқұлақтармен, олардың токсиндерімен, антибиотиктермен, гормондармен, дәрі-дәрмектермен, пестицидтермен, нитриттармен және басқа да бөгде қоспалармен ластануы. Ет және ет өнімдерінің сапасына, технологиялық процесіне қойылатын гигиеналық талаптар. Ет және ет өнімдерін гигиеналық сараптау.

Балық және балық өнімдері. Адам тамақтануындағы балық және балық өнімдерінің маңызы. Балықтың тамақтық және биологиялық құндылығы. Балық және балық өнімдері толық құнды белок көздері. Балық белогының аминқышқылдық құрамыны ерекшеліктері. Балық белогының липотроптық белсенділігі. Балық майларының жоғары биологилық қасиеті. Арахидон қышқылының құрамындағы полиқанықпаған май қышқылдары. Балықтың витаминдік кешенінің ерекшеліктері. Құрамындағы А және Д витаминдері. Балық етінің микроэлементтері. Экстрактивті заттар. Тамақтануда балық өнімдерінің маңызы (сельдь, ысталған балық және т.б.). Балық және балық өнімдерінің пайдалануымен байланысты адам аурулары: бактериалық (ботулизм, стафилококкты токсикоз, сальмонеллез, іш сүзегі, қылау, шигеллез, тырысқақ, клостридиоз), паразиттік (дифиллобатриоз, описторхоз және т.б.), вирустық (жұқпалы гепатит). Химиялық улармен улану (Минимата-сынаптан созылмалы улану), биотоксиндермен улану және т.б. Балықтың пестицидтермен, радиоизотоптармен және басқа да бөгде қоспалармен ластануы. Балықтан дайындалған қалбырдағы консервілердің шығару технологиясына қойылатын гигиеналық талаптар.

Тамақтық майлар. Майлардың қазіргі кездегі жіктелуі. Сары май, оны тамақтық және билологиялық құндылығы. Жануар (ауылшаруашылық малдары, теңіз жануарлары, балық) майлары мен өсімдік малары. Маргарин және аспаздық майлар. Кондитерлік майлар. Әртүрлі майлардың тамақтық және биологиялық құндылығы.

Майларды витаминдендіру. Май өнімдері (майонез, ұнтақ түріндегі майлар) және олардың тамақтық және биологиялық маңызы. Майлардың санитарлық-эпидемиологиялық ролі. Майлардың микроскопиялық саңырауқұлақтармен және олардың токсиндерімен, пестиидтермен және басқа да бөгде заттармен ластануы. Майды сақтау проесіндегі өзгерістер (тотығу, қышқылдану, тұздану). Тамақтық майларды тотығудан сақтау. Майларды артық қыздыру нәтижесінде болатын өзгерістер. Тамақтық майлардың сапасына және технологиялық процесіне қойылатын талаптар. Тамақтық майларды гигиеналық сараптау.

Жұмыртқа және жұмыртқа өнімдері. Тамақтануда жұмыртқа және жұмыртқа өнімдерінің маңызы. Жұмыртқаның құрылымы. Жұмыртқа жоғары құнды белоктың (виттелин және т.б.), леитин мен холин, минералдық элементтердің кешенінің (фосфор т.б.) көзі, оның тамақтық және биологиялық ролі. Жұмыртқа және жұмыртқа өнімдерінің санитарлық-эпидемиологиялық ролі. Суда жүзетің құстар жұмыртқасының эпидемиологиялық ролі. Жұмыртқа және жұмыртқа өнімдерінің сапасына қоылатын талаптар. Жұмыртқа және жұмыртқа өнімдерін гигиеналық сараптау.

Көкөністер мен жемістер. Тамақтануда көкністер мен жемістердің маңызы. Көкөніс пен жемістердің алмастырылмайтындылығы. Көкөніс пен жемістер С, Р, каротин және т.б. витаминдердің негізгі көзі ретінде. Көкөніс пен жемістер құрамындағы клетчатка, пектинді заттар, тамақтық талшықтар және т.б. және олардың тамақтанудағы маңызы. Көкөніс пен жемістердегі органикалық қышқлдар, минералды және тұтқыр заттар және олардың тамақтанудағы маңызы. Көкөніс пен жемістер астың сілтілік қасиетің жоғарлататың өнім заттар ретінде. Көкөністер - ас қорту проесін ынталандырушылар. Қайта өнделген көкөністер мен жемістер және олардың тамақтық және биологиялық ролі. Көкөністердің ішек инфекияларының берілу механизімдегі ролі. Көкөністер мен жемістердің минералдық тыңайтқыш қолдануда, ағынды сумен суарылуына балансыты пестиид, нитрит және басқа да бөгде заттармен ластануы. Олардың ауылшаруашылық дақылдарының химиялық құрамына тигізетің әсері.

Көкөніс пен жемістердің сапасына қойлатын талаптар. Көкөніс пен жемістердің биологиялық құндылығын сақтау әдістері. Минералдық тыңайтқыштар қолданған іркінді сулармен суарылған егістіктен алынған өнімдерді гигиеналық бағалау.

Тамақтық концентарттар мен қалбырдағы консервілер. Тамақтануда тамақтық концентраттардың және қалбырдағы консервілердің маңызы. Тамақтық концентраттардың жіктелуі. Бірінші және екінші түскі ас концентраттары. Балалар мен емдік тағам концентраттары. Таңертенгілік құрғақ ас (талқан, геркулес, жүгері таяқшасы мен үлпегі, аққожа дәндер). Банкалы консервілер және олардың тамақтанудағы маңызы. Ауыр металл тұздарынан улануға, ботулизм шығуына қалбырдағы консервілердің ролі. Тамақтық концентарт пен қалбырдағы консервілердің сапасына және технологиялық проесіне қойылатын талаптар. Тамақтық концентрат пен қалбырдағы консервілерді гигиеналық сараптау.

Сусындар. Алкогольсіз сусындардың жіктелуі. Газдандырылған және салқындатқыш сусындар. Табиғи жеміс-жидек шырышдары. Табиғи минералды сусындар. Алкогольді ішімдіктер. Ішек инфекиялардың таралуындағы сусындардың ролі. Сраның нитрозаминдермен ластануы. Алкогольсіз сусындар мен сырадағы бөгде заттар. Сусындарды дайындау технологиялық проесіне қойылатын талаптар. Сусындарды гигиеналық сараптау.

Дәмдік заттар. Тамақтануда дәмдеуші заттардың маңызы. Татымдық (қыша, бұрыш, лавр жапырағы, дәмқабық, қалампыр, зире, анис, кардамон және т.б.). Тамақтануда қолданылатын татымдық қоспалардың негізі. Татымдық көкөністер (аскөк, ақжелкен, пияз, сарымсақ, түбіртамыр және т.б.). Дәмдеуші заттардың сапасына қойылатың талаптар.

Жасанды тамақтық азық-түліктер. Жасанды тамақтық азық-түліктер - тағам өнімдерінің жаңа бағыты. Жасанды азық-түліктердің зиянсыздығы және тамақтық пен биологиялық құндылығы. Жасанды сүт және сүт өнімдері, жасанда жарма-макарон өнімдері, жасанды түйіршікті уылдырық. Басқа да жасанды азық-түліктердің түрі.

Азық-түліктерді консервілеу. Тамақтануда консервіленген азық-түліктердің маңызы. Консервілеу әдістерінің жіктелуі және оларды эпидемиялық бағалау. Жоғары температурамен консервілеу. Төмен температурамен консервілеу. Сауда орындарына түсетің етті салқындату – етті өндеудің негізігі әдісі ретінде. Ультра жоғары жиіліктегі толқын көмегімен консервілеу. Атмосфералық қысыммен сусыздандырып консервілеу. Вакуум жағдайында консервілеу. Лиофилизаия- экспедиия үшін азық-түліктерді консервілеудің негізгі әдісі. Сәулелеу арқылы консервілеу. Жоғарғы осмостық қысыммен консервілеу. Сутегі иондарының конентрациясын өзгерту арқылы консервілеу (маринадтау, ашыту). Антисептиктермен консервілеу. Антибиотиктермен консервілеу. Антитотықтырғыштарды қолдану. Консервілеудің аралас әдістері (ыстау, презервтеу).

Тамақтық қоспалар. Тамақтық қоспалармен қолданудағы гигиеналық приниптері. Тамақтық қоспалардың жіктелуі. Азық-түліктің органолептикалық қасиетін және консистенциясын жақсартатын тамақтық қоспалар. Антимикробты заттар. Азық-түліктерді өндірудегі технологиялық процестерді жеделтеткіштер. Тамақтын дәмін күшейтеті және жаңартатың тамақтық қоспалар. Қазақстанда рұқсат етілген тамақтық қоспаларға қойылатын гигиеналық талаптар. Тамақтық азық –түліктерге қосылатын қоспалардың қолдануына санитарлық қадағалау жүргізу.

Азық-түліктермен жанасатың полимерлік және синтетикалық материалдарға санитарлық қадағалау жүргізу.

№5 Кредит
Тағам гигиенасы саласында мелекеттік санитарлық қадағалау. Мелекеттік санитарлық қадағалаудың ұйымдастырушылық және құқықтық негіздері. Тағам гигиенасы саласында саниатрлық қадағалаудың қалыптасуы мен даму тарихы. Қазақстан Республикасының Мемлекеттік санитарлық-эпидемиологиялық қызметі туралы Ережесі, 1995ж. Тағам гигиенасы бөлімі бойынша МСЭҚБ құрылымы. Тағам гигиенасы бөлімі бойынша МСЭҚБ мекемелері мен органдарының міндеттері. Тағам гигиенасы бөліміндегі МСЭҚБ лауазымды қызметкерлерінің міндеттері мен құқықтары. Қылмыстық істерді қозғау және айып салу. МСЭҚБ мекемелерінің тағам гигиенасы саласында атқаратын жұмыстарының формалары, әдістері және мазмұны. Кәсіби-деонтологиялық принциптері және жұмыстың негізгі бағыттары. Жұмысты жоспарлау. Азық-түлік сапасы жөніндегі инспекиясымен, ветеринарлық қызметпен, полициямен, прокуратурамен, жергілікті басқару органдарымен қарым –қатынасы. ҚР санитарлық заңы. ҚР қылмыстық кодексі заңы бойынша санитарлық – гигиеналық нормалар мен ережелердің бұзылуын жіктеу.

Тағам гигиенасы саласында жүргізілетің ескерпелі санитарлық қадағалау, сауда, қоғамдық тамақтандыру және тамақ өнеркәсіп кәсіпорындарының жабдықталуына қойылатын талаптар.

Ескертпелі санитарлық қадағалау. Ескертпелі санитарлық қадағалауды жүргізу бойынша МСЭҚБ жұмыс көлемі және жалпы бағыттары. Ескерпелі санитарлық қадағалау бойынша нормативтік-заңды материалдар.

Тамақ өнеркәсіп кәсіпорындарына, қоғамдық тамақтандыру және сауда кәсіпорындарына жүргізілетің ескертпелі санитарлық қадағалау. Тамақ өнеркәсібі желісін дамыту боынша ескерпелі санитарлық қадағалаудың міндеттері. Тамақ кәсіпорындарының жіктелуі. Тамақ кәсіпорындарына қойылатын жалпы гигиеналық талаптар (територриясына, сумен қамтамасыздандыруына, канализациясына, жылыту жүйесіне, желдетілуіне және жарықтануына, ғимаратқа, ішкі жоспарлануына және жабдықталуына қойылатын санитарлық талаптар). Тамақ кәсіпорындарына ескертпелі санитарлық қадағалау жүргізудегі МСЭҚБ жұмыс көлемі мен жалпы бағыттары. Нормалар мен ережелер. Істегі санитарлық нормалар мен ережелерден ауытқуы бар жобаларға келісім беру. Тамақ обьектілерінің құрылысы мен жобалануына жүргізілетін ескертпелі санитарлық қадағалаудың мақсаты мен негізгі міндеттері.

Ескертпелі санитарлық қадағалаудың кезеңдері (жер учаскесін бөлу, жобаны қарастыру, құрылыс және реконструкция процесін бақылау, қабылда және іске қосу). Жобалауда қолданылатын ұғымдар мен терминдер (жағдайлық жоспар, жоспарлы тапсырма, жобалау сатылары, жобаның элементтері, типтік және жеке жобалар, қайта құрылыс жобалары).Тамақ кәсіпорындарында ескертпелі санитарлық қадағалау жүргізу кезінде қолданылатын нормативтік құжаттар. Тамақ кәсіпорындарының жобасына келісім беру барысында МСЭҚБ ұсынылатын материалдар, жобаның құрамдық бөліктері. Бас жоспарға қойылатын гигиеналық талаптар. Сауда-қойма желісінің, қоғамдық тамақтандыру және тамақ өнеркәсіп кәсіпорындарының құрылысы барысында бөлмелерді жоспарлаудың негізгі приниптері. Жобаның құрылысқа қатысты бөлігіне қойылатын санитарлық-гигиеналық талаптар. Тамақ объектілеріне ескертпелі санитарлық қадағалауды жүргізу кезіндегі әкімшілік-құқықтық акт формалары.

Азық-түлікке арналған ыдыстың, тараның, құрал-жабдықтың және орауыш материалдардың жаңа түрлерін шығару кезінде жүргізілетің ескертпелі санитарлық қадағалау. Тамақ салуға арналған ыдыстарға қойылатын негізгі гигиеналық талаптар. Металдан жасалған ыдыс. Эмальданған ыдыс. Керамикалық ыдыс. Пластмассадан жасалған ыдыс. Орауыш материалдарды, құрал-жабдықтарды, тараларды, ыдыстарды жасауға қолданылатын негізгі полимерлі материалдар және олардың гигиеналық сипаттамасы. Полимерлі материалдардан жасалған ыдыстарға гигиенаслық сараптау жүргізу тәртібі. Зерттеудің нәтижесін бездендіру және қорытынды дайындау.

Ағымды санитарлық қадағалау. Ағымды санитарлық қадағалауды жүргізудегі МСЭҚБ жұмысының көлемі және жалпы бағыттары. Ағымды санитарлық қадағалауды жүргізу кезінде қолданылатын нормативтік материалдар (ережелер, нормалар, санитарлық ережелер, әдістемелік нұсқаулар және т.б.).

№6Кредит

Тамақ өнеркәсібі, сауда және қоғамдық тамақтандыру кәсіпорындарын санитарлық қадағалау. Тамақ кәсіпорындарында жүргізлетін ағымды санитарлық қадағалаудың мақсаты және негізгі міндеттері. Тамақ кәсіпорындарында жүргізлетін жоспарлы және жоспардан тыс ағымды санитарлық қадағалау. Қиын эпиджағдайда жүргізілетін ағымды санитарлық қадағалау.

Азық-түліктерді тасмалдау. Тасмалдау құралдарына қоылатын санитарлық талаптар. Арнайы және арнайы емес көлік. Тез бұзылатын азық-түліктердің (ет, балық, жартыла фабрикаттар) тасымалдануы. Сүтті тасымалдау. Нан және нан тоқаш өнісдерін тасымалдау. Көлікке қоылатын талаптар(жуылу және дезинфекция).

<предыдущая страница | следующая страница>