МБ җитәкчесе Бакый Урманче исемендәге Бакый Урманче исемендәге

2 нче гимназиянең 2 нче гимназия директоры

УЭТ буенча

директор урынбасары

/ __/Зарипова Ә.Г. /____/Минһаҗева А.Ф./ /____/Азизов Р.М./

Беркетмә №____ Боерык №___

“__”______2011__ел “__”______2011__ел “__”______2011__ел

Укытучының эш программасы

Түбән Кама шәһәре

Бакый Урманче исемендәге

2 нче гимназия муниципаль бюджет

белем бирү учреждениесенең

8 нчы сыйныфлар өчен татар теле

һәм әдәбияты фәннәреннән

эш программасы.

Эш программасы түбәндәге документларны исәпкә алып төзелде:

1. “Мәгариф турында” Россия Федерациясенең Законы (“Закон об образовании” Закон Российской Федерации)

2. “Мәгариф турында” Татарстан Республикасы Законы.

- 6 статья – белем алу теле (телләре)

- 7 статья – мәгарифнең дәүләт стандартлары

-10 статья –уку-укыту программалары

- 32 статья – мәгариф учреждениесенең вәкаләтләре һәм җаваплылыгы.

3. Гомуми белем эчтәлегенең мәҗбүри минимумы (ТР Мәгариф министрлыгының 478 номерлы боерыгы, 05.07.2000 ел).

4. ”Татар урта гомуми белем мәктәпләре өчен татар теленнән программа”. 5-11 нче сыйныфлар. Татарстан Республикасы Мәгариф министрлыгы, Казан, “Мәгариф” нәшрияты, 2003 ел.

Татар теленнән эш программасы өч өлештән тора: аңлатма язуыннан, төп бүлекләрне, белем һәм күнекмәләрне үз эченә алган программаның эчтәлегеннән, укучыларның әзерлек дәрәҗәсенә таләпләреннән.

Яңа стандарттагы иң мөһим таләп мондый: мәктәпне тәмамлаганда, «укучы үз алдына максат куярга һәм аны тормышка ашыру юлларын үзе таба алу дәрәҗәсенә күтәрелергә тиеш”. Бу – яңа стандартта эшлекле белем дип атала. Эшлекле белем – стандарт керткән яңалыкның әһәмиятле эчтәлеген ачып бирүче иң гомуми төшенчә. Белем алу гамәлләренең структурасын һәм принцибын стандарт үзе аңлата:

Татар теле укытуның максатлары:

1. Татар теленең барлык тармаклары буенча эзлекле рәвештә фәнни белем бирү.

2. Сөйләм эшчәнлеге төрләре буенча ныклы күнекмәләр булдыру. Туган телдә матур һәм дөрес аралашырга өйрәтү.

3. Телдән һәм язма сөйләм осталыгы һәм күнекмәләрен камилләштерү, татар теле мөмкинлекләреннән тулысынча файдалана белергә өйрәтү.

4. Татар телен башка фәннәр буенча белем алу чарасы буларак кулланырга өйрәтү күнекмәләре булдыру.

5. Укучыларның логик фикерләү сәләтләрен үстерү.

6. Дәреслек, өстәмә һәм белешмә әдәбият белән эш итү, уку, язу күнекмәләрен камилләштерү.

Укучыларның гомуми грамоталылыгын тикшерү һәм үстерү өчен төрле характердагы диктантлар, шулай ук сүзлек байлыгын арттыру, бәйләнешле сөйләм үстерү, логик фикерләү дәрәҗәсен камилләштерү максатыннан сочинение һәм изложениеләр яздырыла.

Эш программасы тел белеме тармаклары арасында системалылык һәм эзлеклелек, фәннилек, аңлаешлылык принципларын истә тотып төзелде.

Белем бирү эчтәлегенең мәҗбүри минимумы.

Кушма җөмлә, тезмә кушма җөмлә. Теркәгечле һәм теркәгечсез тезмә җөмләләр. Бәйләүче чаралар һәм тыныш билгеләре.

Иярчен җөмләле кушма җөмлә. Аналитик һәм синтетик иярчен җөмләле кушма җөмләләр. Иярчен җөмлә төрләре. Иярчен (ия, хәбәр, тәмамлык, аергыч, вакыт, урын, рәвеш, күләм, сәбәп, максат,шарт, кире, аныклагыч) кушма җөмләләр.

Аналитик һәм синтетик иярчен җөмләле кушма җөмләләрдә бәйләүче чаралар һәм тыныш билгеләре. Аналитик һәм синтетикиярчен җөмләләргә синтаксик анализ ясау.

Иярчен җөмләле кушма җөмләләрнең синонимлыгы.

Катлаулы төзелмәләр.

Күп төзелмәле катлаулы, күп иярченле катлаулы, тиңдәш иярүле, тиңдәш түгел ияртүле, күп иярченле кушма җөмләләр,бер-бер артлы иярүле күп иярченле кушма җөмләләр, берничә төр иярүле күп иярченле кушма җөмләләр, катнаш кушма җөмләләр. Катлаулы төзелмәләрдә бәйләүче чаралар һәм тыныш билгеләре. Катлаулы кушма җөмләләрдә бәйләүче чаралар һәм тыныш билгеләре. Катлаулы кушма җөмләләргә синтаксик анализ ясау.

Тезем. Теземнең төзелеше. Теземдәсанау һәм нәтиҗә бүлекләре. Теземнең интоноцион үзенчәлекләре, тыныш билгеләре.

Туры сөйләм. Туры һәм кыек сөйләмнең үзенчәлекләре. Туры сөйләмдә тыныш билгеләре. Туры сөйләмне кыек сөйләмгә әйләндерү.

Стилистика. Функциональ стильләр. Сөйләм теле һәм китап теле (фәнни, публицистик, матур әдәбият, хат, эш кәгазьләр стильләре) .

Укыту планында 8 нче сыйныфта татар теленнән атнага 3 сәгать вакыт бирелә. Татар теленнән тематик планны ”Татар урта гомуми белем мәктәпләре өчен татар теленнән программа”га нигезләнеп төзедем. (5-11 нче сыйныфлар. Татарстан Республикасы Мәгариф министрлыгы, Казан, “Мәгариф” нәшрияты, 2003 ел. ) Программада 102 сәгать каралган: теоретик материал –68 сәгать, кабатлау -9 сәгать, бәйләнешле сөйләм үстерү – 25 сәгать, төрле типтагы тикшерү эшләре - 16 сәгать.

№	Төп темалар	Сәг.	Белем һәм күнекмәләр
1	5-7 сыйныфларда үткәннәрне кабатлау.	3	- сүз ясалышы, сүз төзелеше, сүз төркемнәре, фигыль, фигыль юнәлешләре, җөмләдә сүзләр тәртибе; диктант.
2	Туры һәм кыек сөйләм	5	- туры һәм кыек сөйләм турында гомуми мәгълүмат; - диалог, аның язылышы, тыныш бигеләре; - туры сөйләм янында тыныш билгеләре; - туры сөйләмне кыек сөйләмгә әйләндерү.
3	Кушма җөмлә	1	- кушма җөмлә турында гомуми төшенчә;
4	Тезмә кушма җөмлә	7	- тезмә кушма җөмләләр турында гомуми мәгълүмат ; теркәгечле тезмә кушма җөмләләр; теркәгечсез тезмә кушма җөмләләр; тезмә кушма җөмлә эчендә тыныш билгеләре.
5	Иярченле кушма җөмлә	37	иярченле кушма җөмлә турында гомуми төшенчә; иярченле кушма җөмләнең төзелеше; синтетик төре; аналитик төре; синтетик иярченле кушма җөмлә янында тыныш билгеләре; аналитик иярченле кушма җөмлә янында тыныш билгеләре; иярченле кушма җөмләнең мәгңнә ягыннан төре; иярчен ия һәм хәбәр җөмлә; иярчен тәмамлык һәм аергыч җөмлә; иярчен вакыт һәм урын җөмлә; иярчен рәвеш һәм күләм җөмлә; иярченсәбәп һәм максат җөмлә; иярчен шарт һәм кире җөмлә; - иярченле кушма җөмләләрне кабатлау
6	Катлаулы төзелмәләр	11	- катлаулы төзелмәләр турында гомуми төшенчә; - тиңдәш иярүле күп иярченле кушма җөмлә; - тиңдәш түгел иярүле күп иярченле кушма җөмлә; - бер-бер артлы иярүле күп иярченле кушма җөмлә; - берничә төр иярүле күп иярченле кушма җөмлә; - катнаш кушма җөмлә.
7	Пунктуация	13	- җөмләнең мәгънәсе һәм төзелеше; - интонация һәм тыныш билгеләре; - нокта, сорау, өндәү куела торган очраклар; - ике нокта куела торган очраклар.
8	Бәйләнешле сөйләм үстерү	25

Укучыларның әзерлек дәрәҗәсенә таләпләр:

• 
  хәреф-аваз төшенчәсен аңлау;
  
• 
  сүзнең язылу һәм әйтелү үзенчәлекләрен белү;
  
• 
  тыңлап аңлау һәм уку буенча телдән һәм язма рәвештә (радио, телеведениедән һ.б.) хәбәр ителгән мәгълүматны аңлау;
  
• 
  сөйләү һәм язуда татар әдәби теленең төп нормаларын (орфоэпик, лексик, грамматик, орфографик һәм пунктацион)саклау һәм сөйләм әхлагы нормаларын үтәү;
  
• 
  татар теленең фонетик, лексик биремле күнегүләрен үти белү;
  
• 
  сүзнең ясалыш төрләрен билгели белү;
  
• 
  җөмләнең баш һәм иярчен кисәкләре арасындагы мөнәсәбәтне аңлау һәм бәйләнеш чараларын күрсәтә алу;
  
• 
  раслау һәм инкарь җөмләләрне төзи белү, җөмлә төрен аера, җөмләләрне тиешле интонация белән укый белү;
  
• 
  авазларга характеристика бирү;
  
• 
  сүзләргә хәреф-аваз анализы ясау;
  
• 
  сүз төркемнәренә морфологик анализ ясау;
  
• 
  сүз, сүзтезмә, җөмләләрдәге хаталарны төзәтү;
  
• 
  җөмлә кисәкләренә морфологик-синтаксик анализ ясау;
  
• 
  күчереп язу, фонетик, морфологик ; синтаксик биремле күнегүләрне үти белү;
  
• 
  тыңлап, укып аңлау; гади һәм кушма җөмләләр белән телдән һәм язмача җавап бирү;
  
• 
  текстның эчтәлеген сөйләп аңлату;
  
• 
  текстның эчтәлеге буенча сорауларга җавап бирү;
  
• 
  текстның эчтәлегенә, башкалар сөйләменә карата үз фикереңне дөрес әйтә белү;
  
• 
  татар әдәби теленең функциональ (фәнни, публицистик, матур әдәбият, хат, эш кәгазьләре) стильләренә кагылышлы текстларны язу;
  
• 
  сорауларга тулы һәм дөрес итеп җавап бирү;
  
• 
  ана теленең башка фәннәрне өйрәнү һәм белем алу чарасы икәнен аңлау;
  

1. Гомуми белем эчтәлегенең мәҗбүри минимумы (ТР Мәгариф министрлыгының 478 номерлы боерыгы, 05.07.2000 ел).

2. ”Татар урта гомуми белем мәктәпләре өчен татар теленнән программа” 5-11 нче сыйныфлар. Татарстан Республикасы Мәгариф министрлыгы, Казан, “Мәгариф” нәшрияты, 2003 ел.

3. 8 нчы сыйныфта татар теле дәреслеге. (М.З.Зәкиев .- Казан, “Мәгариф” , 2002)

4. Хәзерге татар әдәби теле. / М.З.Зәкиев.- Казан, “Мәгариф” , 1994.

5. Урта мәктәп һәм гимназияләрдә татар телен укыту методикасы. / Ф.С.Вәлиева, Г.Ф. Саттаров. – Казан: “Раннур”, 2000.